Κυκλάδες Νήσοι ...από το παρελθόν

Πληροφορίες για τη Σαντορίνη κατά το 19ο αιώνα , έχουν σήμερα σειρά στις Τυποκυκλάδες, αλιευμένες και αυτές από τα «Ελληνικά» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή. Ο εμβριθέστατος λόγιος, αναφέρεται βέβαια δια μακρών στην ηφαιστειακή και γεωλογική ιστορία του νησιού, αλλά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι καταγραφές του για τις συνήθειες και ασχολίες των κατοίκων. «Η γη της Θήρας αν και κατά το φαινόμενον ξηροτάτη και άκαρπος και συγκειμένη όλως εκ τετριμμένης κισσήρεως, είναι όμως άπασα δεκτική καλλιεργείας μηδέ των ορέων και των βράχων αυτής εξαιρουμένων αι δια της επιμελείας των κατοίκων κατέστη ως κήπος» σημειώνει. Αλλά το νησί παρήγε και ένα προϊόν, εξαφανισμένο σήμερα. Πρόκειται για το βαμβάκι που «κλαδευόμενο ως η άμπελος, διαρκεί έτη πολλά και εξ πασών των νήσων μόνο εν Θήρα και εν Θηρασία γίνεται». Από αυτό, σύμφωνα με τον Ραγκαβή οι γυναίκες υφαίνουν «πανία αρκετά καλά και μάλιστα δίμητα, πλέκουσι δε και σκούφους και βαμβακομαλίνους φανέλας αρίστης κατασκευής και περιπόδια, ων εξάγονται κατά έτος έως 8.000 ζευγαριών».
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι αναφορές στο κρασί. «Ο οίνος της Θήρας ου μόνον είναι εξαιρέτου γεύσεως και ποιότητος, αλλά διατηρείται αεί καθαρός και άδολος» σημειώνει ο συγγραφέας. Απολαυστική είναι όμως η περιγραφή των τότε κατοίκων, την οποία παραθέτουμε αυτούσια. «Εισί δε οι κάτοικοι εν γένει φυσικώς μεν δυνατωτάτης κράσεως, μάλιστα οι χωρικοί, μετρίου και μάλλον μεγάλου ή μικρού αναστήματος, ευτραφείς, προπάντων αι γυναίκες έχουσαι και στήθος εν γένει ανεπτυγμένον, χρώματος μάλλον μελάγχροος ή λευκού, τας τρίχας μελανοκαστανάς, και την φυσιογνωμία σοβαράν μάλλον και ουχί δύσμορφον, ηθικώς δε εισί πράοι ευάγωγοι, εγκρατείς, πειθήνιοι προς τας αρχάς και προς τους ανωτέρους, αιδήμονες, φιλόπονοι, φιλόξενοι , επι την γεωργίαν και το εμπόριον και εις άκρον προσηλωμένοι εις την πατρώνα γην και την οικογένειαν, έτι δε και χρηστοήθεια μεγάλη επικρατεί γενιώς εν τη νήσω τάυτη εν ην ουδέν χαμαιτυπείον υπάρχει, ουδέ ευρίσκεται γυνή μετερχομένη το αισχρόν του το επάγγελμα. Και τον ο0ίνο δε αυτόν, το μόνον ούτως ειπείν, άφθονον προϊόν της γης των , καθώς και πάντα τα πνευματώδη ποτά, μετά μεγάλης εγκρατείας και μετριότητος μεταχειρίζονται οι Θηραίοι».
Σημαντική είναι και η λεπτομέρεια για τη συμβίωση των ορθοδόξων με τους περίπου 700 καθολικούς που βρίσκονταν στη Σαντορίνη, οι οποίοι «ζώσιν ουχί ως αλλαχού κεχωρισμένοι από των ελλήνων, αλλά μεμιγμένοι μετ’ αυτών εν τη πρωτεούση, και ακολουθούσι δι αδείας του Πάπα κατά τας εορτάς και τας νηστείας το παλαιόν ημερολόγιον, απ’ εναντίας των άλλων νήσων εν ας οικούσι καθολικοί και εκ τούτου προέρχεται μεγάλη ομόνοια μεταξύ των κατοίκων».

του Δημήτρη Πράσσου
Εφημερίδα Κοινή Γνώμη 4/6/2010