Αφιέρωμα στον Πάρι Πρέκα

του Γιάννη Παπακωνσταντίνου 

Συλλέκτη - τ. Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Μεγάρου Γκύζη 

Ήταν 1η Νοεμβρίου, πριν 21 χρόνια, όταν έφυγε από τη ζωή ο σημαντικός εικαστικός δημιουργός, ο μάστερ της ακουαρέλας ΠΑΡΙΣ ΠΡΕΚΑΣ (1926-1999), ο καλλιτέχνης «της φυγής και της αναζήτησης»! Το έργο του Πάρι Πρέκα κινείται στον αφαιρετικό εξπρεσιονισμό, χωρίς να απομακρύνεται από το παραστατικό και γεωμετρικό ιδίωμά του.

 

Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα μέσα από τα λόγια της συντρόφου της ζωής του -επίσης ζωγράφου- Μερόπης Πρέκα, που πορεύτηκε μαζί του για περισσότερα από σαράντα χρόνια: «Ο Πάρις ήταν πολυσχιδής καλλιτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, αρχιτέκτονας, κατασκευαστής «εργομηχανών» αλλά και κοσμημάτων και νομισμάτων. Η περιπέτεια της νιότης του με την εξορία στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου σημάδεψε την ψυχοσύνθεσή του, υποσυνείδητα ή μη. Είχε έντονα συναισθηματικό κόσμο, έντονο εσωτερικό πάθος, καταπιάστηκε εξαντλητικά με θέματα που ήταν όλα μέσα φυγής: άλογα, πλοία, τάνκερ, θάλασσα, Ίκαροι, σύμβολα με δυνατότητες πολλαπλών αναγνώσεων…. Τα Άλογα πράγματι ήταν ένα ακόμα σύμβολο της ζωγραφικής του. Κι αυτά συνδέονται με την ελευθερία και τη φυγή ή το ταξίδι. Εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική τέχνη, αναδεικνύονται σε διαχρονικά σύμβολα ηρωισμού. Μαζί με τους Ίκαρους, τις Μάσκες, τις Ζώνες αγνότητας και τη Διαπόμπευση φιλοτεχνήθηκαν από τον Πάρι την περίοδο της Χούντας ως προσπάθεια διεξόδου και καταγραφής της ζοφερής πραγματικότητας… Ο Πάρις ζωγράφισε μια μεγάλη σειρά από τάνκερ, γιατί αγάπησε πολύ τη θάλασσα και τα καράβια. Για τα τάνκερ, σκουριασμένα σύμβολα της πετρελαϊκής κρίσης, παροπλισμένα στο λιμάνι της Ιτέας, χρησιμοποίησε έντονα χρώματα (μαύρο, κόκκινο, ώχρα, γαλάζιο). Γεννήθηκε στη Σαντορίνη και αυτό σίγουρα έπαιξε τον ρόλο του. Μάλιστα απέδωσε το τοπίο της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σαντορίνης, σε μια σειρά ακουαρέλες. Άλλωστε και τα καράβια είναι μέσα φυγής, απόδρασης, ταξιδιού…».

 

Στις φωτό, από το αρχείο της συλλογής μου, η έγχρωμη λιθογραφία «Σαντορίνη - το φως της αμφιλύκης», που φιλοτέχνησε ο Πάρις Πρέκας το 1994, καθώς και η σπάνια λιθογραφία «Νικητής και Ηττημένος», που φιλοτέχνησε ο Πάρις Πρέκας μετά το 1974.

 

Ήταν –θυμάμαι– Αύγουστος του 2009, όταν επιμελήθηκα και οργάνωσα στο Μέγαρο Γκύζη στα Φηρά της Σαντορίνης μια ξεχωριστή έκθεση, αφιέρωμα στη μνήμη του «καλλιτέχνη της φυγής και της αναζήτησης» Πάρι Πρέκα, δέκα χρόνια -τότε- από τον θάνατό του, με τίτλο “Οι Λιθογραφίες στο Ταξίδι του Πάρι Πρέκα”. Εκτέθηκαν 30 μεγάλες λιθογραφίες του καλλιτέχνη, πολλές από αυτές δοκίμια από το προσωπικό του αρχείο, με θέμα τα άλογα, τα τάνκερς και τοπία της Ελλάδας (μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση κατείχε η Σαντορίνη). Στις φωτό, από τον 26σέλιδο κατάλογο της έκθεσης, σας παραθέτω το προλογικό μου σημείωμα, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Μεγάρου Γκύζη, καθώς και το εξώφυλλο του καταλόγου της έκθεσης.

Αφιέρωμα στην Όπυ Ζούνη

 από τον Γιάννη Παπακωνσταντίνου 

Συλλέκτης  - Πρώην Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μεγάρου Γκύζη 

Σαν σήμερα, 5 Δεκεμβρίου, έφυγε από τη ζωή πριν 12 χρόνια η εικαστικός Όπυ Ζούνη (1941-2008), μια από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους της μεταπολεμικής γεωμετρικής αφαιρετικής τέχνης του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Έχοντας διπλή πολιτιστική κληρονομιά (Ελληνική-Αιγυπτιακή) με έντονη κλασική παιδεία, υιοθέτησε ταυτόχρονα τη γεωμετρική δομή, την αφηρημένη μαθηματική σκέψη αλλά και τις μοντέρνες αντιλήψεις για την τέχνη που γνώρισε στα πολυάριθμα ταξίδια της στο εξωτερικό.

Στα 50 χρόνια δημιουργίας της η Όπυ Ζούνη χρησιμοποίησε τη γεωμετρία σαν τη πόρτα από τον υλικό κόσμο στον πνευματικό και δημιούργησε μια εικονική πραγματικότητα χρησιμοποιώντας την αναγεννησιακή προοπτική ελεύθερα, με ένα ή περισσότερα σημεία φυγής. Ακροβατούσε ανάμεσα στο όνειρο, τη φαντασία και την πραγματικότητα, τη λογική και την ευαισθησία, την επιστημονική μαθηματική προσέγγιση και τον αυθορμητισμό.

Η Όπυ Ζούνη σημείωνε για το σκεπτικό της έκθεσης «Διαδρομές στο Φως και το Χρώμα»: «Με την εμπειρία της κατασκευής και το προχώρημα του ασπρόμαυρου μού ανοίχτηκε ο ορίζοντας της ατέλειωτης μελέτης του χρώματος. Η γεωμετρία όχι μόνο δεν στάθηκε εμπόδιο, αλλά ήταν μια συνεχής πρόκληση για την παράλληλη ανάπτυξη της ύλης, γέννημα προοδευτικά μιας χειρονομιακής γραφής».

Η Όπυ Ζούνη, που γεννήθηκε ως Καλλιόπη Σαρπάκη στο Κάιρο, είχε οικογενειακή καταγωγή από Κρήτη και Σαντορίνη. Πήρε το όνομα της γιαγιάς της Καλλιόπης, αλλά ο αγαπημένος της θείος Πέτρος τη βάφτισε ανεπίσημα Όπυ και αυτό το όνομα κράτησε στη ζωή της όλη. Ήταν μαθήτρια του Γιάννη Μόραλη στην ΑΣΚΤ Αθήνας, με εμφανή την επιρροή του σε θέματα σύνθεσης, χρώματος και φωτός στο έργο της. Δεν αναγνωρίζεται αμέσως η προχωρημένη φύση του έργου της στην Ελλάδα, κυρίως επειδή είναι γυναίκα. Κάνει όμως μεγάλη αίσθηση με την πρώτη επίσημη ατομική της έκθεση στην γκαλερί Vallombreuse στη Γαλλία το 1970. Οι κριτικοί την εντάσσουν ανάμεσα στους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης.

Η Όπυ Ζούνη δεν σταματάει ποτέ να πειραματίζεται, ανακαλύπτοντας εκ νέου κάθε φορά διαφορετικά μέσα έκφρασης και η καριέρα της εκτοξεύεται στα ύψη με συνεχείς βραβεύσεις. Οι πίνακες και οι κατασκευές της ανήκουν στο είδος της γεωμετρικής τέχνης. Το ύφος τους είναι αυστηρό και συνάμα αφαιρετικά λυρικό, αποκαλύπτοντας ένα καθαρά προσωπικό χαρακτήρα που βγαίνει μέσα από ζωηρές, φαντασιακές συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων με έντονη την παρουσία του φωτός. «Αποδίδω μια εικόνα, ένα όραμα τρισδιάστατο, μέχρι χαοτικό, που ξεπερνά, κάποιες φορές τα όρια της λογικής», λέει η ίδια. Τα τελευταία 12 χρόνια της ζωής της, αφού διαγνώσθηκε ότι πάσχει από καρκίνο, όχι μόνο έδωσε την μάχη της αλλά και επιδόθηκε στην εικαστική δημιουργία κάνοντας τόσο πολλά έργα όσα δεν είχε κάνει μέχρι τότε. Σε πείσμα της ασθένειας πραγματοποιεί το 2007 μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και πλήθος κόσμου σπεύδει να δει τα έργα της.

Μοναδική και αξέχαστη!!