"O Ρέμπραντ ...στη Σαντορίνη"

Της Δάφνης

ΤΟ 'ΧΟΥΜΕ ΞΑΝΑΠΕΙ: Δεν ζούμε στην εποχή της εικόνας, αλλά της έκπτωσης και της ασφυξίας της. Η δύναμη της τηλεόρασης δεν λειτουργεί κανονιστικά μόνο ως προς τη συνεισφορά μας, αλλά κυρίως ως προς τη συνειδητοποίησή μας σχετικά με το τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο. Επειτα, καθηλώνοντάς μας με την πειθώ της οπτικοποίησης των πάντων, κατ' ουσίαν απαγορεύει ν' ανακαλύψουμε τον κόσμο από την αρχή και με τις δικές μας δυνάμεις. Οπου κι όπως βρίσκεται ο καθένας: Στην Πλάκα π.χ. ξεφεύγοντας από την αδιάφορη βόλτα για ν' ανακαλύψουμε την αγιογραφία στον εξωτερικό τοίχο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού, εκεί που στον μεσαίωνα οι Χριστιανοί έχτισαν τον ναό του Ασωμάτου (Αγγέλου) και που απέναντι πολύ αργότερα ο σκυφτός Σκιαθίτης έψελνε τα λαμπριάτικά του στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου. Μόλις πενήντα μέτρα πιο πάνω από τον περίφημο Μπαϊρακτάρη και τα (πολιτικά) σουβλάκια του. ΒΑ της Βιβλιοθήκης και πίσω από το μνημείο των Αέρηδων βρίσκεται το Τέμενος Φατιχιέ (της Νίκης) που έχτισε ο Μωάμεθ Β' όταν κατέλαβε την Αθήνα. Η θολοδομία του αξιοποιεί όλο το μάθημα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής ενώνοντας με την τέχνη αυτά που διαχωρίζουν οι θρησκείες. Κυριακή σήμερα, περπατήστε με τα μάτια ανοιχτά και ανακαλύψτε την άλλη Ελλάδα που είναι δίπλα σας αλλά την κρύβουν οι διαφημίσεις.

ΣΑΝ ΤΟΝ ΦΩΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ από τη Μαρώνεια, ο οποίος δούλεψε από το 1963 ώς το 1985 φύλακας και επιστάτης ανασκαφών στη Θράκη και ο οποίος εξέδωσε το 2003 από τον «Παρατηρητή Θράκης» μια μελέτη-καρπό ολόκληρης της ζωής του με τίτλο: Υπαίθρια προϊστορικά ιερά της Θράκης. Ο Κωνσταντινίδης περπατούσε χρόνια από την ορεινή Ροδόπη ώς τ' Αβδηρα και τη Σαμοθράκη, εντοπίζοντας αρχαιολογικούς χώρους, καταγράφοντας παλιές διαδρομές και σκιτσάροντας ιερούς βράχους και αλώνια, εντοπίζοντας βραχογραφίες και αγιάσματα νερού. Παράλληλα στη μελέτη του συγκρίνει τα προϊστορικά ευρήματα της δυτικής Θράκης με ανάλογα της Γαλλίας ή της Αγγλίας του 5000 π.Χ., ενώ σ' ένα ιερό αλώνι στο χωριό Χάντλι της Σκοτίας ανακαλύπτει και σχεδιάζει την παράσταση της Μεγάλης Αρκτου πάνω σ' ένα βράχο ύψους 2 μ. Σημειώνει (σελ. 80): «Σε ποιο σημείο του κόσμου πρωτοδημιουργήθηκαν τα υπαίθρια ιερά αλώνια; Ποια πορεία ακολούθησε η διάδοσή τους και γιατί στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη έχουν μεγαλιθική μορφή;». Να ένα παράδειγμα δημόσιου υπαλλήλου, ερασιτέχνη-αρχαιολόγου και πατριδολάτρη-περιπατητή που μιλάει με τ' αρχαία σημάδια και που ανασταίνει με την αγάπη και τη γνώση του πεθαμένες λατρείες. Από την άλλη τι μέγιστο μάθημα σ' όλους τους δυσανεκτικούς, δημόσια διαμαρτυρόμενους υπαλλήλους αλλά και την απρόσωπη εκείνη Διοίκηση που τους μετατρέπει σε φυγόπονους τυπολάτρες και μικρούς δυνάστες στο χαρτοβασίλειο των σκιών. Εκτός κι αν εξαρτήσουμε την ευτυχία μας από τις τιμαριθμικές τους προσαρμογές ή τη δημοσιονομική της αυθαιρεσία (Χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα της παραχωρήσουμε και συγχωροχάρτι). Ή, αν περιμένουμε να μας δωρίσει αυτή ένα απείκασμα, ένα τηλεοπτικό ομοίωμα πατρίδας αντί να την ανακαλύψουμε μόνοι μας παντού σ' αυτόν τον τόπο που έχει επικράτεια ο ήλιος και η άνοιξη έχει μυρωμένο στήθος ακόμη και εκεί που ασχημονεί το τσιμέντο.

ΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ η ολλανδική ζωγραφική και ο Ρέμπραντ εισηγούνται την αυτόνομη τοπιογραφία, δηλαδή την απόδοση της φύσης ως απόλυτου θέματος κι όχι ως σκηνικού για κάποια ανθρώπινη ιστορία, αλλά και το αστικό τοπίο σαν συμπύκνωμα και σύμβολο της ιεροτελεστίας της καθημερινότητας. Θα 'λεγα πως ο ολλανδός αστός εκείνης της εποχής είναι ο πρόδρομος του σημερινού μπίζνεσμαν ευρωπαίου με τις καλλιτεχνικές «ευαισθησίες» αλλά και τη σκληροτράχηλη αίσθηση του συμφέροντος. Ε, λοιπόν, η αφετηρία αυτής της τέχνης και αυτή της κοινωνίας βρίσκεται στις αστικές τοιχογραφίες της Θήρας και στην πόλη του Ακρωτηρίου, εκεί δηλαδή όπου πρώτη φορά η ευρωπαϊκή ζωγραφική συμφιλιώνει το ιδιωτικό με το ιερό και το καθημερινό με το δημόσιο σε σειρά εικόνων που πάλλονται από αίσθηση ζωής, ανοιξιάτικη διάθεση και έκρηξη χρωματικού πάθους. «Τέχνη και θρησκεία στη Θήρα. Ανασυστήνοντας μια κοινωνία της εποχής του χαλκού» λέγεται το αγγλικό βιβλίο της Νανώς Μαρινάτου, που είκοσι χρόνια πριν διερευνά αυτό το γοητευτικό υλικό όχι απλώς σαν τυπικός αρχαιολόγος αλλά και ως αισθητικός. Να κάτι που ποτέ δεν έχουμε διεκδικήσει: Να γράψουμε την ιστορία της ευρωπαϊκής τέχνης μέσα από τη δική μας σκοπιά και με την επιχειρηματολογία που μας δίνουν τα φρέσκα της Σαντορίνης (17ος αι. π.Χ.) με τους ψαράδες-λατρευτές και τις γυναίκες που φέρουν τα γυμνά τους στήθη ως προσφορές· με τα διώροφα σπίτια, τα ιερά και τις πλατείες που ήσαν συγχρόνως θρησκευτικά και οικονομικά κέντρα.

ΟΜΟΙΑ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ να μιλάμε για Ραβέννα χωρίς τα φαγιούμ και για πρώιμη Αναγέννηση χωρίς το πνευματικό ήθος της περιβλέπτου ή του Καχριέ Τζαμιού (Μονής της Χώρας), στο Μυστρά και την Κωνσταντινούπολη; Λίγο περισσότερο ερμηνευτικό θάρρος από τους ειδικούς και λίγη, ελάχιστη από την φλογερή πίστη του ερασιτέχνη της Μαρώνειας χρειάζεται. Ελλάδα είναι ένα τώρα που ποτίζεται από το αείζωο χθες και μια γλώσσα που για να ανθοφορήσει στο μέλλον απαιτεί τη βαθιά καλλιέργεια του παρελθόντος της.

ON OFF - 27/02/2005

Για αναλογιστείτε λοιπόν την υπογεγραμμένη πρόταση! Για σκεφτείτε πόσο υπερήφανοι πρέπει να ειναι οι Θηραίοι πολίτες για τον δικό τους Ρέμπραντ; Αλήθεια πως να τον αξιοποιήσουμε; Απλά μαθαίνοντας στους νέους Ιστορία ...την Ιστορία  του τόπου τους...Μιας άλλη ς Σαντορίνης μακρυα από τον τουρισμό. ......

Γιατί τι μας λείπει; Θαυμάστε παρακάτω σε μία από τις εργασίες που εντόπισα για τις Θηραϊκές τοιχογραφίες....εκείνον τον Ρέμπραντ.....το Σαντορινιό....

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ

View more PowerPoint from eirinits

Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα - Σαντορίνη

Περιγραφή της ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ από το βιβλίο του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ ΞΕΝΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ και αναφορά στην έκρηξη του ηφαιστείου, τις γεωλογικές αλλαγές, τη ΝΕΑ ΚΑΜΕΝΗ, το σεισμό και την έκρηξη του 1650, την ετυμολογία του ονόματος της ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ, τις δεισιδαιμονίες του Μεσαίωνα για τους νεκρούς λόγω του σεισμού, τις πολιτείες στη ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ την εποχή των ΕΝΕΤΩΝ, την ΚΥΡΑ, την ΕΠΙΣΚΟΠΗ, το ΓΟΥΛΑ και το ΕΜΠΟΡΙΟ. Επίσης, γίνεται αναφορά στη γη της ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ, τις ιδιαιτερότητές της, τις καλλιέργειες, το κρασί και τη διατροφή των κατοίκων, εξαίροντας το θάρρος και τη δύναμη της θέλησής τους να παραμείνουν στον τόπο τους, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν.


http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6455&tsz=0&act=mMainView

Άλλη μια αφήγηση της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης του 1707

«Στὶς 31 Ἰουλίου ἡ θάλασσα ἂρχισε νὰ κοχλάζῃ σὲ δύο κυκλικὰ σημεῖα 9 καὶ 18 μέτρα ἀπὸ τὸ μαῦρο νησί. Ὁ βρασμὸς κράτησε ἓνα μῆνα. Νύχτα μέρα ψόφια ψάρια ξενέριζαν στὴ στεριά.

Στὶς 17 Αὐγούστου πίδακες πυριφλεγεῖς ξεπηδοῦσαν ἀπὸ τὸ νησὶ καὶ ἡ θάλασσα γύρω κάπνιζε καὶ κόχλαζε ἀφρίζοντας. Ἀπὸ ἐξήντα καὶ πάνω στὸματα ξεχυνόταν φωτιά.

Στὶς 9 Σεπτεμβρίου μόνο τέσσερες ἀπὸ τοὺς ἑξήντα κρατῆρες ἒξακολουθοῦσαν νὰ ξεχύνουν φωτιά.

Ἀπὸ τὶς 12 Σεπτεμβρίου ὁ ὑποθαλάσσιος ὀρυμαγδὸς καταλάγιασε λίγο, ἀλλὰ ἀπὸ τὶς 18 οἱ ἐκρήξεις δυνάμωσαν. Ὁλόκληροι βράχοι ξεπηδοῦσαν ἀπὸ τοὺς κρατῆρες καὶ καθὼς χτυποῦσε ὁ ἓνας τὸν ἂλλον στὸν ἀέρα προκαλοῦσαν βρόντους τρομακτικούς.

Στὶς 21 Σεπτεμβρίου ἡ Μικρὴ Καμμένη φλεγόταν ὁλόκληρη. Ξαφνικὰ τρεῖς ἀστραπὲς φώτισαν τὸν ὁρίζοντα ἀπ΄ἂκρη σ΄ἂκρη. Ὓστερα τὸ νέο νησὶ σείστηκε συθέμελα, ἀναταράχθηκε καὶ σάλεψε πέρα δῶθε. Ὃ ἓνας κρατῆρας καταποντίστηκε καὶ θεώρατα βράχια ἐκσφενδονίσθηκαν σὲ ἀπόσταση τριῶν μιλίων. Ἀκολούθησαν τέσσερες μέρες ἠρεμίας. Ὓστερα ἡ θεομηνία ξαναφούντωσε. Ἐκρήξεις ἀπανωτές, τόσο δυνατὲς ποὺ δύο πρόσωπα, ἐνῶ ξεφώνιζαν πλάϊ πλάϊ, δὲν μποροῦσαν νὰ ἀκουσθοῦν καθόλου. Ὁ κόσμος ἒτρεξε στὶς ἐκκλησίες. Ὁ βράχος τοῦ Σκάρου τραμπαλίστηκε κι΄ὃλες οἱ πόρτες τῶν σπιτιῶν ἂνοιξαν ἀπὸ τὴ βουή.

Ὣς τὸ Φεβρουάριο τοῦ 1708 οἱ ἐκρήξεις δὲν σταμάτησαν καθόλου. Στὶς 10 Φεβρουαρίου τὸ ἡφαίστειο ξέσπασε. Ὁλόκληρα βουνὰ τινάχτηκαν ἀπὸ τὸν κρατῆρα, τὸ νησὶ ἒτρεμε, μουγκρητὰ ὑποχθόνια ἒκοβαν τὴν ἀνάσα, ἡ θάλασσα ἒβραζε. Κάθε δύο λεπτὰ καὶ μία ἒκρηξη. Οἱ φλόγες διακρίνονταν γιὰ πρώτη φορὰ καὶ τὴν ἡμέρα.

Αὐτὴ ἡ κόλαση συνεχίσθηκε ὣς τὶς 23 Μαΐου. Τὸ καινούργιο νηςὶ ἃπλωνε καὶ ψήλωνε ἀδιάκοπα. Ὁ μεγάλος κρατῆρας μεγάλωσε ἀπὸ τὴ λάβα. Ὓστερα κόπασε ἡ θεομηνία». Στὶς 15 Ἰουλίου 1708 ὁ Tarillon ἀποφάσισε νὰ δῇ ἀπὸ κοντὰ τὸ καινούργιο νησί. Μπῆκε μὲ ἂλλους Σαντορινιοὺς σ΄ἓνα καΐκι καλὰ καλαφατισμένο. Ἡ τολμηρὴ συντροφιὰ ζύγωσε σ΄ἓνα σημεῖο ποὺ ἡ θάλασσα δὲν ἒβραζε ἀλλὰ κάπνιζε μονάχα. Τὸ νέο νησὶ εἶχε ὓψος ἑξήντα μέτρα στὸ ψηλότερο σημεῖο, πάνω ἀπὸ τριακόσια μέτρα πλάτος καὶ περίμετρο πέντε περίπου μίλια. Ζύγωσαν γιὰ νὰ ξεμπαρκάρουν, ἀλλὰ σὲ ἀπόσταση διακοσίων μέτρων ἀπὸ τὴν ἀκτή, τὸ νερὸ ἦταν ζεματιστό. Μία νέα ἒκρηξη τοὺς ἀνάγκασε νὰ γυρίσουν στὴ Σαντορίνη.

Οἱ ἐκρήξεις, οἱ δονήσεις, ὁ βρασμὸς τῆς θάλασσας καὶ οἱ ὑποβρύχιες φλόγες θὰ συνεχιστοῦν πολλὰ χρόνια ἀκόμα ὢσπου νὰ ἠρεμήσῃ τὸ ἡφαίστειο. Ἓνα γράμμα ἀπὸ τὴ Σαντορίνη (Σεπτέμβριος 1712) πρὸς τὸ συγγραφέα τοῦ χρονικοῦ ποὺ βρισκόταν πιὰ στὸ Παρίσι, δίνει νεώτερα στοιχεῖα:

«Πολλὲς φορὲς ἒκανα τὸ γύρω τοῦ νέου νησιοῦ, ἀπὸ ἀλάργα ὃμως γιατὶ τὰ νερὰ βράζουν σὲ ἀπόσταση ἑνὸς τετάρτου τῆς λεύγας ἀπὸ τὶς ἀκτές. Ἐνῶ κωπηλατοῦμε κάποιος πρέπει νὰ βυθίζῃ τὸ χέρι του στὴ θάλασσα, γιατὶ ὑπάρχει κίνδυνος νὰ λειώσῃ ἡ πίσσα στὸ σκαρὶ καὶ νὰ βουλιάξουμε.

Οἱ Σαντορινιοὶ ὠνόμασαν τὸν κρατῆρα τοῦ ἡφαιστείου Μεγάλο Καμίνι. Κάτω ἀπὸ τὸν κρατῆρα ὑπάρχουν τρία στόμια ποὺ μοιάζουν μὲ πελώριες θρακιές».

ΞΕΝΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1700-1800, Τόμος Β’, Κυριάκου Σιμόπουλου, ΑΘΗΝΑ 1991, σελ. 53-58.

Χᾶρτες
Santorini, Porcacchi, 1576  raremapsandbooks.com
http://anihneftes.blogspot.gr/2012/03/1707.html

ΝΙΚ Γ. ΙΓΓΛΕΣΗ – ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΤΟΣ Β’ – 1908 – 1909 - Σαντορίνη

Στα τελευταία φύλλα της εφημερίδας Θηραίκά Νέα ( Ιαν- Μάιος 2012) εντόπισα τον παρακάτω οδηγό της Ελλάδος, με ιδιαίτερη συγκίνηση. Σας το μεταφέρω και ηλεκτρονικά  για περαιτέρω....χρήση

ΔΗΜΟΣ ΘΗΡΑΣ- Β’ τάξης- Κάτοικοι 4.226

ΦΗΡΑ: Κάτοικοι 931. Από Σύρου 68 μίλλια και από Πειραιά 128. Έδρα Εφορίας, Ειρηνοδικείου, Ταμείου, Ταχυδρομείου, Τελωνείου, Τηλεγραφείου, Υποκαταστήματος Εθνικής Τραπέζης,  Ελληνικού Σχολείου, Προξενείων, κ.λ.

Αλευροπώλαι: Ανδρουτσόπουλος και Αλεξίου, Δαμίγος Νικόλαος,  Κουτσογιαννόπουλος Ιωάννης, Μαρκεζίνης Αντώνιος, Νομικός Αλέξανδρος, Παπαδόπουλος Άγγελος, Πελεκάνος Λουκάς, Χορός Δημήτριος, Χρυσολούρης Νικόλαος. Αρτοποιοί: Μελιχούρτης Αναστάσιος. Ασβεστοπώλαι: Συρίγος Αντώνιος. Βαρελοποιοί: Βαζαίος Α., Γιαννίτσης Βιδιάνος, Μοσχόχειλος Ιωάννης, Νομικός Πέτρος, Πλατής Αντώνιος. Δημοδιδάσκαλοι αρρένων: Γύζης Ελευθέριος. Δημοδιδάσκαλοι θηλέων: Γαρυφαλή Μαργαρώ. Διδάσκαλοι Γαλλικής: Πελιέρ. Δικολάβοι: Μαζαράκης Νικόλαος. Έμποροι υφασμάτων: ΑΛεξάκης Ευάγγελος, Γεωργίου Ευστάθιος, Κουτσογιαννόπουλος Γρηγόριος, Κουτσογιαννόπουλος Δημήτριος,  Μινέτας Αντώνιος, Σιγάλας Ηλίας.  Εργολάβοι Δημοτικών Έργων: Βαζαίος Γεώργιος, Βαζαίος Σπυρίδων, Δενδρινός Ιωάννης, Νομικός Πέτρος, Χάλαρης Κωνσταντίνος. Εργοστάσια Κονιάκ: Καρράς Δημήτριος. Εργοστάσιο Καλτσών  -  φανελλών: Μαρκεζίνης Αντώνιος, Νομικός Αναστάσιος. Εφημερίδες: «Ήφαιστος» - Διευθυντής Σιγάλας Λουκάς,              «Σαντορίνη» Διευθυντής  Βαρβαρρήγος Ιωάννης. Ζαχαροπλάσται: Ζώτος Αναστάσιος Ιατροί:  Αλαφούζος Νικόλαος, Παπασπυρίδης Σπυρίδων, Φουστέρης Κωνσταντίνος. Ιερείς Ορθόδοξοι: Βελώνιας Μάρκος, Βενετζάνος Μιχαήλ, Σορώτος Γεώργιος. Ιερείς Καθολικοί: Ισαβερντές, Μασά, Δον Νικόλαος Δελένδας, Δον Πασχάλης Μιτυληναίος, Δον Πέτρος Συρίγος, Πελιέρ, Δον Φρειδερίκος Δελένδας. Καπνοπώλαι: Δηβάρας Δημήτριος. Καφενεία: Αλιφραγκής Αντώνιος, Καούστος Γεώργιος, Ρούσσος Ιωάννης, Σανταντώνιος Ιωάννης,  Σανούδος Ματθαίος. Κουρείς: Δενδρινός Ιωάννης, Δενδρινός Νικόλαος, Πελέκης Γεώργιος Κρεοπώλαι: Δαμίγος Αντώνιος, Δαμίγος Α., Κανακάρης Ευστάθιος, Κανακάρης Γεράσιμος, Νομικός Αντώνιος, Ξαγοράρης Δημήτριος, Ρούσσος Ευστάθιος, Ρούσσος Ιωάννης.  Λεμονάδων κατασκευασταί: Συρίγος Λουκάς. Λευκοσιδηρουργοί: Πετίνης Νικόλαος. Μαίαι: Χορού Ευδοκία. Μακαρονοποιεία: Νομικός Δημήτριος.  Μονοπώλια: Μισυρλής Ιάκωβος .Ξενοδοχεία: Νομικός Χριστόδουλος.   Ξυλέμποροι: Μινέτας Γεώργιος. Ξυλουργοί: Καραμολέγκος Πέτρος, Μαρκεζίνης Γεώργιος, Φασκιώτης Γεώργιος. Οπωροπώλαι: Βαϊλας Αλέξανδρος. Παντοπώλαι: Αλιφραγκής Μιχαήλ, Ασιμής Χριστόφορος, Βαρότσης Γεώργιος, Γύζης Χριστόδουλος, Δαμίγος Γεώργιος, Δρόσος Μιχαήλ, Κατρής Γεώργιος, Κορωνιός Δημήτριος, Κοτσιφάκης Λουκάς, Λιγνός Εμμανουήλανουήλ, Μισυρλής Ιάκωβος, Μουτσάτσος και Λιγνός, Νομικός Στυλιανός, Ξαγοράρης Επαμεινώνδας, Ξαγοράρης Ζαφείριος, Ρούσσος Βασίλειος, Ρούσσος Ιωάννης, Ρούσσος Σπυρίδων ,  Φουστέρης Ανδρέας, Φουστέρης Ζώρζης. Πνευματοπώλαι: Αλιφραγκής Αντώνιος, Δαμίγος Γεώργιος, Δρόσος Μιχαήλ, Κορωνιός Δημήτριος, Λιγνός Εμμανουήλανουήλ, Μισυρλής Ιωακείμ, Νομικός Χρήστος, Πατρικιάνος Νικόλαος, Πλατής Μάρκος, Ρούσσος Ιωάννης, Σανταντώνιος Ιωάννης, Φουστέρης Πασχάλης, Χάλαρης Εμμανουήλανουήλ. Ράπται: Βλαβιανός Σπυρίδων, Χάλαρης Φίλιππος. Σανδαλοποιοί: Καραβίας Βασίλειος, Στελανίτης Αντώνιος. Σιδηρουργοί: Διαμαντόπουλος Ευστάθιος, Καραντινός Εμμανουήλανουήλ, Καραντινός Κωνσταντίνος, Λιγνός Νικόλαος. Συμβολαιογραφοι: Λαούρης Σαράντος. Τυπογράφοι: Βαρβαρρήγος Ιωάννης Υποδηματοποιοί: Μενδρινός Αντώνιος, Ρούσσος Ιωάννης, Στεφανίτσης Αν. Χάλαρης Νικόλαος. Υποθηκοφύλαξ: Κωβαίος Νικόλαος.  Φαρμακοποιοί: Μοσχόχειλος Σπυρίδων. Ωρολογοδιορθωταί: Λευκάκης Χρήστος, Συρίγος Γεώργιος Β.

ΒΟΥΡΒΟΥΛΟΣ:  Κάτοικοι 343. Από Φηρά 45 ‘

Αλευροπώλαι: Βάιλας Αντώνιος.Ιερείς: Ρούσσος Γεώργιος.  Οπωροπώλαι: Χάλαρης Αντώνιος.  Παντοπώλαι: Ξαγοράρης Βασίλειος.

ΗΜΕΡΟΒΙΓΛΙ:  Κάτοικοι 637. Από Φηρών 45 ‘

Δημοδιδάσκαλοι αρρένων: Μενδρινός Γεώργιος. Ιερείς: Γαβαλάς Ματθαίος, Μαθάς Αντώνιος. Καφενεία: Νομικός Λουκάς.  Μυλωθροί: Αληφραγκής Γεώργιος. Παντοπώλαι: Βαρβαρρήγος Παν. Ξαγοράρης Δημήτριος, Ξαγοράρης Θαλελαίος, Σορώτος Κωνσταντίνος, Χάλαρη Ειρήνη, Χρυσολούρης Κωνσταντίνος.

ΚΑΡΤΕΡΑΔΟΣ: Κάτοικοι 49. Από Φηρών 30’

Αγγειοπώλαι:Γύζη Μαρούση.  Δημοδιδάσκαλοι αρρένων: Σορώτος Μιχάλης.  Έμποροι υφασμάτων: Γαβρίλης Γεώργιος. Ιερείς: Βενιέρης Σταύρος. Δαμίγος Υπάτιος. Μιτυληναίος Γεώργιος.  Καφενεία: Πλατής Πέτρος, Χάλαρης  Αντώνιος. Ξυλουργοί: Ρούσσος Λοίζος. Παντοπώλαι: Δαμίγος Σταύρος, Δεϊμέζης Πέτρος, Νομικός Νικόλαος. Υποδηματοποιοί: Φιλίτσης Γεώργιος.

ΚΟΝΤΟΧΩΡΙΟΝ: Κάτοικοι: 925. Από Φηρών 10’

Ιερείς: Αληφραγκής Ελευθέριος, Ζώρζος Εμμανουήλανουήλ, Νομικός Γαβριήλ. Παντοπώλαι: Λιγνός Ευάγγελος, Μελιχούρτης Αναστάσιος, Πρέκας Βασίλειος. Ξυλουργοί:  Αμπαζόγλης Φραγκίσκος.

ΦΗΡΟΣΤΕΦΑΝΙ: Κάτοικοι 511 Από Φηρών 15’

Ιερείς: Σπανόπουλος Προκόπιος.  Καφενεία: Βενιζέλος Γεώργιος, Χορού Ιωάννης.

Σημείωση: Στα επόμενα φύλλα θα δημοσιευθούν στοιχεία για τους Δήμους.

ΔΗΜΟΣ ΕΜΠΟΡΕΙΟΥ: Β΄ τάξεως. Κάτοικοι 2.172

ΕΜΠΟΡΕΙΟΝ: Κάτοικοι 1087.

Αρτοποιοι: Βάλβης Φρ.,  Νομικός Ζαννος. Βαρελοποιοί: Βάλβης Χαρ. Δημοδιδάσκαλοι: Πατηνιώτης Ι., Πρέκας Αντώνιος, Συρίγος Λαζαρος, Χατζόπουλος Ι. Ιερείς:  Ακύλας Αθανάσιος,  Βασάλος Μάρκος,  Βασαρόμπας Ιωάννης,  Βαλλιάνος Θεόδωρος, Βελώνιας Ιωάννης,  Γιαννακόπουλος Φίλιππος, Δεναξάς Μάρκος, Διγενής Αγαθάγγελος,  Νομικός Γεώργιος.  Καφενεία: Ζαμπέλης Νικόλαος, Λιβαδάρας Χαρ.,  Φιορεντής Αντ. Κρεοπώλαι: Ευδαίμων Ιάκωβος. Μύλων ιδιοκτήται: Γαβαλάς Αντώνιος, Γαβαλάς Κωνσταντίνος, Γαβαλάς  Κωνσταντίνος, Κατσίπης Πέτρος, Λιβαδάρας Μαρίνος,   Σιγάλας Ζώρζος,  Συρίγος Λάζαρος. Ξυλουργοί: Λιβαδάρας Εμμανουήλ, Νομικός Σπυρίδων. Οινοπώλαι: Κορωνιός Μιχαήλ. Παντοπώλαι: Βαζαίος Σπυρίδων, Βάλβης Νικόλαος, Γαβαλάς Γάσπαρης, Κόκκαλης Αντώνιος, Λυγνός Γεώργιος, Ρούσσος Εμμανουήλ.  Υποδηματοποιοί: Δρόσος Νικόλαος, Μιχαλόπουλος Δημήτριος.

ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΝ : Κάτοικοι 303.

Μύλων Ιδιοκτήται: Αληφραγκής Μηνάς, Μπάϊκας Νικόλαος. Ξυλουργοί: Ρενιέρης Ιωάννης. Σανδαλοποιοί: Αργυρός Εμμανουήλ. 

ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙΟΝ: Κάτοικοι 782

Αγγειοπώλαι: Χωραφάς Κυριάκος . Αρτοποιοί: Βλάχος Νικόλαος, Ευδαίμων Γεράσιμος. Βαρελοποιοί: Γαβαλάς Εμμανουήλ, Μπάικας Ε.,  Σαλίβερος Β., Συρίγος Ζάννες. Ξυλουργοί:  Συρίγος Ζώρζης,  Συρίγος Ιωάννης.  Παντοπώλαι: Ακύλας Παρθένιος,  Γαβαλάς Eμμανουήλ, Ζάννος Εμμανουήλ, Ζώρζος Γουλιέλμος,  Κορωναίος Μιχαήλ. Πνευματοπώλαι: Ακύλας Παρθένιος. Σανδαλοποιοί: Αργυρός Ιάκωβος. Υποδηματοποιοί: Γιακουμέλης Απόστολος.

ΔΗΜΟΣ ΘΗΡΑΣΙΑΣ: Γ΄ τάξεως. Κάτοικοι 679

ΜΑΝΩΛΑΣ:  Κάτοικοι 374 Υπάγεται εις το  Ειρηνοδικείον Θήρας. Έδρα Τελωνοφυλακείου.

Ιερείς: Βαρβαρρήγος Εμμανουήλ. Μύλων ιδιοκτήται: Βαρβαρρήγος Ιωάννης, Βλάχος Γεώργιος. Ξυλουργοί: Νομικός Ιωάννης. Παντοπώλαι: Καραβίτης Ιωάννης, Πιτσικάλης Ιωάννης.  Πλοίων ιδιοκτήται: Μάναλης Γεώργιος.

ΑΓΡΙΛΗΑ: Κάτοικοι 145

Παντοπώλαι: Συρίγος Βασίλειος.

ΠΟΤΑΜΟΣ: Κάτοικοι 160

Ιερείς: Μπαλόπητος Δημήτριος. Μύλων ιδιοκτήται: Συρίγος Σπυρίδων. Παντοπώλαι: Συρίγος Σπυρίδων.

ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΛΙΣΤΗΣ Β΄ τάξεως. Κάτοικοι 3.519

ΠΥΡΓΟΣ: Κάτοικοι  952. Έδρα Ειρηνοδικείου.

Αγγειοπώλαι: Μπάϊλας Νικόλαος. Αρτοποιοί: Καφούρος Αθανάσιος,  Συρίγος Ματθαίος  Ασβεστοποιοί: Πούλης Ιωάννης. Δημοδιδάσκαλοι: Καλοροίζικος Γεώργιος, Σιγάλας Μιχαήλ.  Δικολάβοι: Δρόσος Δημήτριος. Ιατροί: Δαδινάκης Γεώργιος,  Μαυρομμάτης Μάρκος. Ιερείς: Δεναξάς Γεώργιος, Καραμολέγκος Γεώργιος, Καραμολέγκος Ιερόθεος, Σορώτος Πέτρος. Καφενεία: Σιγάλας Γρηγόριος. Κουρεία: Γαβαλάς Μάρκος. Κρεοπώλαι: Πούλης Νικόλαος.  Λευκοσιδηρουργοί: Σιγάλας Ιωάννης . Μαίαι: Λαγκαδά Μαρία, Φύτρου Μαργαρίτα. Ξυλέμποροι: Σαλίβερος Ιωάννης.  Ξυλουργοί: Καραμολέγκος Αντώνιος. Παντοπώλαι: Βελουδής Παναγιώτης, Γαβαλάς Ανδρέας, Γαρουφαλής Ιωάννης,   Μαυρομμάτης Μιχαήλ,  Καραμολέγκος Δ. Σανδαλοποιοί: Λαδικός Αγάπιος. Συμβολαιογράφοι: Ζάνος Βιδιανός. Υποδηματοποιοί: Γαβαλάς Γεώργιος.

ΒΟΘΩΝ: Κάτοικοι 403.

Αρτοποιοί: Μενδρινός Ελευθέριος. Ιερείς: Βλάχος Σάββας, Μονεμβασιώτης Λουκάς.  Παντοπώλαι: Ρούσσος Δημήτριος, Ρούσσος Μάρκος.  Υποδιδάσκαλοι: Συρίγος Μιχαήλ.

ΕΣΩ ΓΩΝΙΑ:Κάτοικοι  542:

Αγγειοπώλαι: Πρέκας Παναγιώτης. Ασβεστοπώλαι: Αναπλιώτης Ευστάθιος, Αργυρός Αντώνιος. Δημοδιδάσκαλοι: Αργυρός Ιωάννης, Σιγάλας Μακάριος. Ιερείς: Βάϊλλας Ιάκωβος, Μενδρινός Μακάριος, Μενδρινός Μιχαήλ. Καφενεία: Καραμολέγκος Αντώνιος, Σιγάλας Γρηγόριος. Ξυλουργοί: Καραμολέγκος Νικόλαος. Παντοπώλαι: Αλαφούζος Μάρκος. Αλαφούζος Πέτρος, Καραμολέγκος Θεοχάρης, Πρέκας Γεώργιος, Πρέκας Ευστάθιος, Νομικός Μηνάς. Σιδηρουργοί: Δημητροκάλης Βασίλειος.

ΕΞΩ ΓΩΝΙΑ : Κάτοικοι 371

Ασβεστοποιοί: Πρέκας Αντώνιος. Ιερείς: Ζώρζος Αντώνιος, Σιγάλας Μακάριος. Υποδιδάσκαλοι: Ζώρζος Σάββας.

ΜΕΣΑΡΙΑ: Κάτοικοι: 1238

Δημοδιδάσκαλοι: Βαρβαρρήγος Ιωάννης. Βενιέρης Δημήτριος. Εργολάβοι Δημοσίων Έργων: Ρούσσος Ιωάννης. Εργοστάσια Καλτσών: Νομικός Αναστάσιος. Ιερείς: Αργυρός Γρηγόριος, Γαβαλλάς Δημήτριος. Καφενεία: Βαϊλας Νικόλαος, Λυγνός Ζώρζης, Νομικός Ευάγγελος, Παράβαλος Σπυρίδων, Πρέκας Δημήτριος, Χάλαρης Μηνάς. Κρεοπώλαι: Φουστέρης Δημήτριος. Ξυλουργοί: Βαμβακούσης Ιωάννης. Βλάχος Ιωάννης, Πλατής Νικόλαος. Παντοπώλαι: Μαρκεζίνης Αντώνιος, Νομικός Αναστάσιος, Ποταμιάνος Δημήτριος, Φουστέρης Ζώρζης, Φουστέρης Ιωάννης, Φουστέρης Πασχάλης. Σανδαλοποιοί: Βαζαίος Σπυρίδων. Ταμβακοπώλαι: Λυγνός Εμμανουήλ. Υποδηματοποιοί: Δανέζης Εμμανουήλ.  Υφαντήριον δι’ ατμού και πλεκτήριον καλτσών και φανελλών: Μαρκεζίνης Αντώνιος.

ΔΗΜΟΣ ΟΙΑΣ: Β’ τάξεως Κάτοικοι 2192

ΟΙΑ ή ΕΠΑΝΩ ΜΕΡΙΑ: Κάτοικοι: 1493. Έδρα Ταχυδρομείου και Τηλεγραφείου, Τελωνοφυλακείου. Υπάγεται εις  το Ειρηνοδικείον Θήρας.

Αλευροπώλαι: Παγώνης Ιωάννης, Ρούσσος Βασίλειος, Σανούδος Απόστολος. Αρτοπώλαι: Αναπλιώτης Νικόλαος, Βάλβης Γεώργιος, Βάλβης Μιχαήλ, Πιτσικάλης Νικόλαος. Βαρελοποιοί: Δαρζέντας Ιωάννης, Ποθητός Παναγιώτης. Δημοδιδάσκαλοι αρρένων: Ανδριανόπουλος Επαμεινώνδας, Βαμβακούσης Γεώργιος, Δακορώνιας Νικόλαος.  Δημοδιδάσκαλοι θηλέων: Μπελώνια Αγγελική, Ρούσσου Παρασκευή. Έμποροι υφασμάτων: Γαβαλάς Μάρκος, Καρράς Φίλιππος, Πλατής Δημήτριος. Ιατροί: Δεσποτίδης Γεώργιος, Κυριακός Στυλιανός. Ιερείς: Βαρβαρρήγος Λουκάς, Γαβρίλης Ιγνάτιος – Οικονόμος, Δακορώνιας Γεώργιος, Δακορώνιας Κωνσταντινος - Οικονόμος , Ζαράνης Διονύσιος, Παράβαλος Ιωάννης, Παράβαλος Κωνσταντίνος, Σαρρής Ιωάννης, Σαρρής Ζαχαρίας, Χαϊδεμένος Ιερόθεος – Πρωτοσύγκελλος. Ιεροδιάκονοι: Δακορώνιας Νικόλαος Καφενεία: Ζάννος Ιωάννης, Καρράς Γεώργιος Μανωλέσσος Νικόλαος. Κουρείς: Βαρβαρρήγος Ζώρζης, Μανδηλαράς Αβέρκιος, Ποθητός Ιάκωβος. Κρεοπώλαι: Αληφραγκής Τομάζος, Γαβρίλης Λεωνίδας, Καρράς Φίλιππος, Ρούσσος Εμμανουήλ. Μυλωθροί: Δαρζέντας Ιωάννης, Λειβαδάρος Νικόλαος, Μαυρομμάτης Ιάκωβος, Ρούσσος Αντώνιος. Ξυλουργοί: Βαρβαρρήγος Γεώργιος, Καρβούνης Ιωάννης, Χαϊδεμένος Γεώργιος.  Οπωροπώλαι: Καρράς Χρίστος, Παράβαλος Εμμανουήλ. Παντοπώλαι: Αλαφούζος Εμμανουήλ, Αλαφούζος Μαρίνος, Αλαφούζος Μάρκος, Αληφραγκής Αντώνιος, Αληφραγκής Σπυρίδων, Αναπλιώτης Γεώργιος, Βαρβαρρήγος Ζάννες, Βλαστός Εμμανουήλ, Γαβαλάς Χρίστος, Ζάννος Διονύσιος, Καρβούνης Κοσμάς, Καρράς Ζάννες, Κυρτομίδης Ιάκωβος, Νομικός Γεώργιος, Πλατής Δημήτριος, Ρούσσου Μαρία, Συρίγος Γεώργιος, Χαϊδεμένος Ιωάννης, Χάλαρης Γεώργιος. Πλοίων ιδιοκτήται: Αναπλιώτης Ιωάννης, Δακορώνιας Αντώνιος, Κάϊλας Αντώνιος, Κάϊλας Πέτρος, Καρράς Νικόλαος, Κουτσιφιός Εμμανουήλ, Μανωλέσος Αντώνιος, Μανωλέσος Γεώργιος, Μανωλέσος Δημήτριος, Μανωλέσος Λεωνίδας, Μανωλέσος Σέργιος (Σιγουράς), Μαυρομμάτης Εμμανουήλ, Μαυρομμάτης Ματθαίος,  Μοσχάκης Μαρίνος, Νομικός Νικόλαος, Παράβαλος Γεώργιος, Πλατής Γεώργιος, Πλατής Δημήτριος, Πλατής Λεωνίδας, Ποταμιάνος Ιωάννης, Σαρρής Φρατζέσκος,  Σιγάλας Αλέξανδρος,  Σιγάλας Γεώργιος, Χάλαρης Αναστάσιος, Χάλαρης Χρίστος. Ράπται: Σαρρής Νικόλαος. Σανδαλοποιοί: Αληφραγκής Αντώνιος, Κυπραίος Γεώργιος. Σιδηρουργοί: Κυριαζής Γρηγόριος. Συμβολαιογράφοι: Σαρρής Ιδομενεύς. Υποδηματοποιοί: Βλάχος Ιωάννης, Δεονάς Ιωάννης, Μαρκεζίνης Αντώνιος.

“ΕΝ ΤΗ ΝΗΣΩ ΤΑΥΤΗ ΟΥΔΕΝ ΧΑΜΑΙΤΥΠΕΙΟΝ ΥΠΑΡΧΕΙ”: Η ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

 του Δ.Πράσσου

Ο Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής υπήρξε ένας από τους πολυμαθέστερους λόγιους του 19ου αιώνα και το μνημειώδες τρίτομο έργο του «Τα Ελληνικά,: ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος» που εκδόθηκε το 1853-54, αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών ακόμα και σήμερα. Ένα τμήμα αναφέρεται στη Σαντορίνη και εκτός από την απολαυστική περιγραφή, δίνει ανάγλυφα τον τρόπο ζωής των τότε κατοίκων. «Η γη της Θήρας αν και κατά το φαινόμενον ξηροτάτη και άκαρπος και συγκειμένη όλως εκ τετριμμένης κισσήρεως, είναι όμως άπασα δεκτική καλλιεργείας μηδέ των ορέων και των βράχων αυτής εξαιρουμένων αι δια της επιμελείας των κατοίκων κατέστη ως κήπος» σημειώνει.

Κάλτσες made in… Santorini
　
Αλλά το νησί παρήγε τότε και ένα προϊόν εξαφανισμένο σήμερα. Πρόκειται για το βαμβάκι που «κλαδευόμενο ως η άμπελος, διαρκεί έτη πολλά και εξ πασών των νήσων μόνο εν Θήρα και εν Θηρασία γίνεται». Από αυτό, σύμφωνα με τον Ραγκαβή οι γυναίκες υφαίνουν «πανία αρκετά καλά και μάλιστα δίμητα, πλέκουσι δε και σκούφους και βαμβακομαλίνους φανέλας αρίστης κατασκευής και περιπόδια, ων εξάγονται κατά έτος έως 8.000 ζευγαριών». Αξίζει όμως να επισημανθεί και ένα
Ακόμα προϊόν που παρήγε η Σαντορίνη στο παρελθόν. Το αναφέρει ο «πρώτος ιδρύσας εις Θήραν τυπογραφίαν και δημοσιογραφίαν» Γεώργιος Χ. Παπαδόπουλος στο «Ημερολόγιον Θήρα- Αμοργός 1933», που εξέδωσε ο Διευθυντής της Εφημερίδας «Θηραϊκή» Μιχαήλ Κ. Ζώρζος . «…εις πολύ παλαιοτέραν εποχήν υπήρχε εις την νήσον αρκετή έκτασις δενδροφυτείας από συκομορέας και εκαλλιεργείτο η μέταξα δια της περιποιήσεως και αναπτύξεως των μεταξοσκωλήκων», αναφέρει για να προσθέσει: «σήμερον όμως οι δενδροφυτείαι αύται εξέλιπον και δια την Θήραν εφαρμόζεται το γραφέν, όλως ανακριβώς, υπό του Γάλλου συγγραφέως Εδμόνδου Αμπού, ότι εν Ελλάδι δεν υπάρχει εν δενδρύλιον όπως προφυλαχθεί ο οδοιπόρος από τας καυστικάς του Ηλίου ακτίνας». Εκτός από πολυετές βαμβάκι δηλαδή, η Σαντορίνη είχε και μετάξι!.
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι αναφορές στο κρασί. «Ο οίνος της Θήρας ου μόνον είναι εξαιρέτου γεύσεως και ποιότητος, αλλά διατηρείται αεί καθαρός και άδολος» σημειώνει ο Ραγκαβής.
　
«…εν τη νήσω ταύτη εν ην ουδέν χαμαιτυπείον υπάρχει».
　
Απολαυστική είναι όμως η περιγραφή των τότε κατοίκων, την οποία παραθέτουμε αυτούσια. «Εισί δε οι κάτοικοι εν γένει φυσικώς μεν δυνατωτάτης κράσεως, μάλιστα οι χωρικοί, μετρίου και μάλλον μεγάλου ή μικρού αναστήματος, ευτραφείς, προπάντων αι γυναίκες έχουσαι και στήθος εν γένει ανεπτυγμένον, χρώματος μάλλον μελάγχροος ή λευκού, τας τρίχας μελανοκαστανάς, και την φυσιογνωμία σοβαράν μάλλον και ουχί δύσμορφον, ηθικώς δε εισί πράοι ευάγωγοι, εγκρατείς, πειθήνιοι προς τας αρχάς και προς τους ανωτέρους, αιδήμονες, φιλόπονοι, φιλόξενοι , επι την γεωργίαν και το εμπόριον και εις άκρον προσηλωμένοι εις την πατρώνα γην και την οικογένειαν, έτι δε και χρηστοήθεια μεγάλη επικρατεί γενικώς εν τη νήσω ταύτη εν ην ουδέν χαμαιτυπείον υπάρχει, ουδέ ευρίσκεται γυνή μετερχομένη το αισχρόν του το επάγγελμα. Και τον οίνο δε αυτόν, το μόνον ούτως ειπείν, άφθονον προϊόν της γης των , καθώς και πάντα τα πνευματώδη ποτά, μετά μεγάλης εγκρατείας και μετριότητος μεταχειρίζονται οι Θηραίοι».
Σημαντική είναι και η λεπτομέρεια για τη συμβίωση των ορθοδόξων με τους περίπου 700 καθολικούς που βρίσκονταν στη Σαντορίνη, οι οποίοι «ζώσιν ουχί ως αλλαχού κεχωρισμένοι από των ελλήνων, αλλά μεμιγμένοι μετ’ αυτών εν τη πρωτεούση, και ακολουθούσι δι αδείας του Πάπα κατά τας εορτάς και τας νηστείας το παλαιόν ημερολόγιον, απ’ εναντίας των άλλων νήσων εν ας οικούσι καθολικοί και εκ τούτου προέρχεται μεγάλη ομόνοια μεταξύ των κατοίκων».

http://www.santorinibusiness.com/%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%83-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CF%83-%CF%83%CF%84.html

Το Πολίτικο «Χιουνκιάρ Μπεγιεντί» (Hünkar Beğendi) …της Οίας!!!

«Χιουνκιάρ Μπεγιεντί» και στην Οία;

Ναι! καλά διαβάσατε! Το αυθεντικό Πολίτικο φαγητό «Χιουνκιάρ Μπεγιέντι» (από το τουρκικό Hünkar Beğendi) ήταν ένα από τα φαγητά που συνηθιζόταν και στην Οία, ιδίως τα παλιά χρόνια.

Η «ανακάλυψη» μας αυτή έγινε εντελώς τυχαία όταν βρεθήκαμε σε βεγγέρα σε σπίτι Οιατών φίλων. Ενώ περιμέναμε ότι το γεύμα θα περιελάμβανε γνωστές παραδοσιακές Σαντορινιές συνταγές, βρεθήκαμε προ εκπλήξεως όταν είδαμε στο τραπέζι να σερβίρεται ένα Πολίτικο φαγητό! Και η έκπληξη μας μεγάλωσε ακόμη περισσότερο όταν είδαμε το άναυδο βλέμμα των Οιατών φίλων μας, τόσο της  οικοδέσποινας και του νοικοκύρη όσο και των υπόλοιπων παρευρισκομένων Οιατών, οι οποίοι είχαν μείνει κυριολεκτικά άφωνοι για την άγνοια μας αυτή.

«Δηλαδή εσείς στα χωριά κάτω* δεν φτιάχνετε χιουνκιάρ;» ήταν η ερώτηση της απορημένης Οιάτισσας οικοδέσποινας η οποία νόμιζε ότι το Χιουνκιάρ, εκτός από την Οία, συνηθιζόταν και στα άλλα χωριά της Σαντορίνης!  Όταν λοιπόν τους εξηγήσαμε πως «όχι», ξεκίνησε μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση για την τοπική κουζίνα της Οίας, η οποία όχι μόνο διαφέρει σε σημεία από την παραδοσιακή Σαντορινιά κουζίνα, αλλά σε πολλούς «Κατωμερίτες*» Σαντορινιούς είναι σχεδόν άγνωστη.

Όπως μας είπαν: «Όλο το χωριό ήταν ναυτικοί. Ο ναυτικός στόλος της Οίας ήταν πάνω από 160 ιστιοφόρα! Η Οία ήτα μεγάλη ναυτική δύναμη, που τα άλλα χωριά της Σαντορίνης δεν την είχαν.  Οι Οιάτες ήταν όλοι καπεταναίοι, μηχανικοί, πληρώματα, είχαν οι καραβοκύρηδες μεγαλοκαπεταναίοι τα ιστιοφόρα και ταξίδευαν στην Κωνσταντινούπολη, στη Μαύρη Θάλασσα, στη Ρωσία. Έτσι πολλά στοιχεία από την Ανατολίτικη κουλτούρα αφομοιώθηκαν στην κοινωνία της Οίας και την έκαναν να διαφέρει από την υπόλοιπη Σαντορίνη. Φαγητά που φτιάχνουμε στην Οία και είναι επιρροές από τα ταξίδια των ναυτικών μας, τα άλλα χωριά της Σαντορίνης δεν τα γνωρίζουν. Για παράδειγμα εμείς στην Οία το Πάσχα φτιάχνουμε «Μελιές», είναι τσουρέκια με τυρί, συνταγή από τη Μαύρη Θάλασσα».

«Και έτσι προέκυψε και το Χιουνκιάρ στην Οία;» ρωτήσαμε

«Ε ναι!  μέσα σε όλα τα Ανατολικά στοιχεία που έφεραν οι Οιάτες ναυτικοί, ήταν και αυτό. Η μελιτζάνα είναι ένα προϊόν που ανέκαθεν έβγαζε η Σαντορίνη. Οπότε δεν ήταν δύσκολο να «υιοθετηθεί» από την Οιάτικη κουζίνα. Τα παλιά χρόνια συνηθιζόταν πολύ στα καπετανόσπιτα, σαν Κυριακάτικο μεσημεριανό φαγητό. Αλλά με τα χρόνια όλες οι κοινωνικές τάξεις της Οίας  άρχισαν να το μαγειρεύουν.»

Ρωτήσαμε: «Και ποια η διαφορά του Πολίτικου Χιουνκιάρ, από το Χιουνκιάρ της Οίας;»

«Στη Κωνσταντινούπολη τη μελιτζάνα την λιώνουν και την κάνουν πουρέ. Εμείς στην Οία απλώς την κόβουμε σε κομμάτια. Όμως ο τρόπος μαγειρέματος του κρέατος είναι ίδιος. Στα τουρκικά Χιουνκιάρ Μπεγιεντί σημαίνει «του ηγεμόνα του άρεσε»!»

«Δηλαδή ξέρετε και το ιστορικό;» ρωτήσαμε έκπληκτοι τους Οιάτες φίλους μας

«Ε βέβαια!» μας είπαν γελώντας. «Ήταν κάποτε ένας Τούρκος σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη, Μουράτ λεγόταν, του οποίου η μάνα ήταν Ελληνίδα. Την είχαν αρπάξει νεαρό κοριτσάκι και την πήγαν στο χαρέμι, αλλά ο Σουλτάνος όταν την είδε, από την ομορφιά της την ερωτεύτηκε και την  παντρεύτηκε. Όταν πέθανε, ο γιος που είχε κάνει μαζί της, ο Μουράτ, πήρε το θρόνο και έγινε αυτός Σουλτάνος.  Ο Μουράτ λοιπόν ήταν πολύ δύστροπος στο φαΐ και οι μάγειροι του έσκαγαν κάθε φορά τι να του μαγειρέψουν. Έτσι μια μέρα ένας μάγειρας του μαγείρεψε μελιτζάνες με κρέας, ο Μουράτ ξετρελάθηκε και έτσι βγήκε το Χιουνκιάρ Μπεγιέντι που σημαίνει «του ηγεμόνα του άρεσε!».  Αυτή την ιστορία θυμάμαι την έλεγε ο παππούς μου που ήταν ναυτικός και την είχε ακούσει στην Κωνσταντινούπολη. Κάθε φορά που η γιαγιά μου έφτιαχνε το φαγητό ο παππούς θυμόταν την ιστορία του!» μας είπε η Οιάτισσα νοικοκυρά φίλη μας.

Όπως φαίνεται τελικά η Οία κρύβει πολλά μυστικά στην τοπική λαογραφία της,  τα οποία είναι άγνωστα στην υπόλοιπη Σαντορίνη. Μήπως θα έπρεπε σιγά-σιγά οι Οιάτες να αρχίσουν να ανοίγουν τα κλειδωμένα σεντούκια τους και να μας αποκαλύπτουν τις ομορφιές της «κρυφής» τοπικής τους παράδοσης ;

Χιουνκιάρ Μπεγιεντί της Οίας

1 κιλό κρέας μοσχαρίσιο (για τας κεμπάπ) κομμένο σε μπουκιές

2 κρεμμύδια ξέρα ψιλοκομμένα

5-6 μελιτζάνες φλάσκες «άσπρες» Σαντορίνης

1 νεροπότηρο ελαιόλαδο

1 κονσέρβα ψιλοκομμένα ντοματάκια Σαντορίνης

2 κουταλιές ντοματοπελτέ Σαντορίνης αραιωμένες σε νερό

1 φύλλο δάφνης, λίγο μοσχοκάρυδο, θυμάρι, ρίγανη, μπαχάρι, κανέλλα σκόνη

αλάτι, πιπέρι,

λίγο ζάχαρη (για την «ξινίλα» της ντομάτας)

Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το λάδι και το σωτάρουμε με τα ψιλοκομμένα κρεμμύδια. Προσθέτουμε τα κρέας (το οποίο έχουμε πλύνει πολύ καλά), όλα τα μυρωδικά (κανέλλα, μπαχάρι, δάφνη, μοσχοκάρυδο, θυμάρι, ρίγανη, αλάτι, πιπέρι) και το τσιγαρίζουμε. Στη συνέχεια προσθέτουμε τα ντοματάκια, τον πελτέ, τη ζάχαρη, και το αφήνουμε να βράσει.

Πλένουμε καλά τις μελιτζάνες, τις κόβουμε την κάθε μια ξεχωριστά σε 2 κομμάτια (κάθετα) και τις βάζουμε σε μια λεκάνη με νερό να βγάλουν την πικράδα τους. Τις  ψήνουμε με το φλούδι τους πάνω σε ένα γκαζάκι, μία – μία ξεχωριστά για περίπου 5 λεπτά την κάθε μια ώστε να μαλακώσουν αρκετά.

Όταν τελειώσουμε το ψήσιμο, τις ρίχνουμε μέσα στη κατσαρόλα. και τα αφήνουμε να βράσουν μαζί με το κρέας. 

Εδώ θα βρείτε επίσης Ανατολικές συνταγές της Οίας:

http://kallistorwntas.blogspot.gr/2011/10/blog-post_13.html

http://kallistorwntas.blogspot.gr/2012/01/blog-post_22.html

• «κάτω», «Κατωμερίτες»: έτσι αποκαλούν οι Οιάτες τα υπόλοιπα χωριά της Σαντορίνης γιατί βρίσκονται στην κάτω πλευρά, δηλαδή στα νότια του νησιού.