Κοτσάκια της βεγγέρας- Η Γυναίκα της Σαντορίνης

Ο Νίκος Φύτρος ή Γεμέλης με τη χαρακτηριστική του φωνή τραγουδάει μερικά από τα ενδεικτικά κοτσάκια της βεγγέρας ανα χωριό με έμφαση στη "γυναίκα της Σαντορίνης". Η Αρτεμία Αργυρού για άλλη μια φορά με τιμάει με τις φωτογραφίες μιας άλλης Σαντορίνης.

Μια βόλτα στον "Ποταμό" Εμπορείου

Πάμε σαν άλλοτε και σήμερα...Πάμε να ταξιδέψουμε μέσα από μια φωτογραφία σύγχρονη μα και παλιά ταυτόχρονα από την περιοχή του Ποταμού στο Νημπορειο, αρχών δεκαετίας 80. Στη φωτογραφία, που μας παραχωρήθηκε μαζί με τις ιστορικές πληροφορίες από τον Γιώργο Μάρκου τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά. , διακρίνουμε μια αλλοτινή βεγγέρα. Ξέρετε πόση συγκίνηση βγαίνει μόνο και μόνο από τη θωριά αυτών των μορφών; Αλήθεια πόσοι δεν έχουμε παλιές φωτογραφίες ; Μήπως να τις βγάλουμε στο προσκήνιο; Έτσι απλά τουλάχιστον να μάθει ο καθένας από εμάς τα πρόσωπα ...να τα καταγράψουμε απο πίσω...και που ξέρετε....; Όλο και κάτι θα βγει για μια διαφορετική Σαντορίνη....

Ξεκινώντας από κάτω αριστερά: Μάρκος Σιγάλας (Βουτσάς)-Παντοπώλης μαζί με τη γυναίκα του Θεολογία (μαυρο φόρεμα),Συρίγος Αντώνης (είχε στην κατοχή του αρκετά μουλάρια),Αρτέμης Σιγάλας (Κονταράς),Γιάννης Λειβαδάρος (Γκιοντής)- ειχε στην κατοχή του λίγα μουλάρια,Αγνωστο Ονοματεπώνυμο (Καλαφρίγκος),Γιώργος Βάλβης (Γαλλής).Απ τα τρία άτομα της πάνω σειράς, υπάρχουν  στοιχεία μονο για αυτόν στη μέση: Αντώνης Κατσίπης (Μπρούζος), ιδιοκτήτης του καφενείου στα αριστερα με την εισοδο απ τα σκαλοπατια. Η γυναίκα του Κυριακή χαμηλά με το λευκό μαντίλι.....
Μπορεί κανείς να βοηθήσει; συμπληρώσει; 

Αποκριά και Σαντορίνη

Λίγα είναι τα γνωστά λαογραφικά στοιχεία για τα έθιμα της Αποκριάς στη Σαντορίνη.«Τὴν Κυριακὴ τῆς Ἀποκρηᾶς καὶ τὴν Τυρινὴ ἐγίνοντο πάρα πολλοί μασκάροι ποὺ γύριζαν τὰ σοκάκια ἀκολουθούμενοι ἀπὸ τὸ Κοπελομάνι ποὺ ντραομάνιζε νάατζοι –νάατζοι οἱ μασκάροι. Τοῦτο ἐπαναλμβάνετο σ΄ ὅ λη τη διαδρομή μέχρις ὅτου ἔφθαναν στὴ πλατεῖα τοῦ χωριοῦ. Ἡ πλατεῖα ἐστρώνετο ἀπὸ τὴν προηγουμένη μέρα μὲ ἀλισμαριὰ καὶ οἱ φωνὲς καὶ τὰ γέλια ἀντηχοῦσαν σ’ὁλάκερο τὸ χωριὸ στὰ σοκκάκια καὶ στὶς σοφίτες. Ἦταν τόσο ὄμορφα, τόσο σεμνά τόσο σεμνὰ τόσο ἀδελφεμένα σαν να ἦταν ὁλάκερο τὸ χωριὸ μιὰ ὀικογένεια. Στὸ τέλος ἂρχιζε ὁ χορὸς, ἀλλὰ τὸ περίεργο εἶναιὅτι ποτὲ δὲν ἔ΄παιζαν βιολιὰ και λαοῦτα παρά μονάχα τζαμποῦνες.

Τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς ὅλες οἱ νοικοκυρὲς, ἔφτιαχναν τα πατροπαράδοτα λατζάνια, τὶς νόστιμες χυλοπίττες καὶ τὸ ρυζόγαλο. Τὰ μεσάνυχτα ἀπόντου 12 ἡ ὣρα ἔτρωγαν τὴν τελευταία «πασχαλινή τροφὴ :ἀυγό μιας και μὲ τὸ αὐγό θ’ ἂρχιζε καὶ πάλι ἡ Πασχαλιά.»

Το απόγευμα της Κυριακής των αποκριών όλα τα χωριά ήταν στο πόδι. Μπορούσε να δει κανείς τα πιο απίθανα και παράξενα πράγματα.
Οι μεταμφιέσεις και οι αλλαγή της φωνής ήταν ανάλογα με τον ρόλο που έπαιζε ο καθένας, διότι πριν φανερώσουν τα πρόσωπά τους έπρεπε να παίξουν κάποιο σύντομο ρόλο μιας υπόθεσης, π.χ. ένας μασκαράς έβαζε ένα μαξιλάρι και μια κουτσούνα επάνω στην κοιλιά του και φορούσε ένα φόρεμα έτσι ώστε να φαίνεται σαν γυναίκα σε ενδιαφέρουσα. Ένας άλλος ντυνόταν «μαμμή», κάποιος άλλος κρατούσε το σκαμνί ή την άσπρη μαξιλάρα.
Το κοπελομάνι έτρεχε πίσω από τους μασκαρεμένους φωνάζοντας όσο πιο δυνατά μπορούσαν «Νάαα τζοι, οι μασκαράτοι». Τούτο επαναλαμβάνετο σ΄ όλη τη διαδρομή μέχρις ότου έφθαναν στη πλατεία του χωριού. Η πλατεία εστρώνετο από την προηγουμένη μέρα με αλισμαριά και οι φωνές και τα γέλια αντηχούσαν σ’ολάκερο το χωριό στα σοκκάκια και στις σοφίτες. Ήταν τόσο όμορφα, τόσο σεμνά τόσο σεμνά τόσο αδελφωμένα σαν να ήταν ολάκερο το χωριό μια οικογένεια. Στο τέλος άρχιζε ο χορός,

Κατά το σούρουπο σταματούσαν οι μασκαρεμένοι και στις πλατείες και στα στενά έβγαιναν οι μεθυσμένοι. Την ημέρα αυτή το κρασί ήταν στην ημερήσια διάταξη και όλο το χωριό έπρεπε να μεθύσει. Τα τραγούδια τα συνόδευαν όλα τα τοπικά όργανα, μουζίκες, τσαμπούνες, λύρες και τουμπιά. Σε κάποια χωριά παίζανε μονάχα τσαμπούνες.
Οι γιορτές εκείνες είναι τώρα ένα αλαργινό όνειρο χωρίς ελπίδα γυρισμού. Ίσως ποτέ δεν θα ξανακουστεί το τραγούδι των παιδιών εκείνης της εποχής:

Τούτη δα βρε αμά ναμά
τούτη δα την eβδομάδα
τούτη δα την εβδομάδα
σφάξανε μια αλεάδα.

Σύμφωνα πάλι με τον Μάρκο Αβέρκιο Ρούσσο:"Σαντορίνη ήθη έθιμα παραδόσεις", τα αποκρηανά τραγούδια που ακουγόντουσαν ήταν :Ρίχνω τα αγκιστράκι μου,, Δάφνης μου πήρες κλωνάρι, Αφουγκραστέίτε να σας πω, Εγώ είμαι ενός ψαρά παιδί κ.ο.κ.

Ενώ τα «τσακίσματα»της Σαντορίνης γι αυτή την περίοδο ήταν:

Ήλθανε κι οι αποκριές με γέλια και τραγούδια, ήλθε και η Σαρακοστή μ ελιές και με μαρούλια

Στον ποταμό τα αλιγαριές σε φίλησα μα δεν το λες

Τούτες οι μέρες τόχουνε τούτες οι εβδομάδες, να τραγουδούνε τα παιδιά να χαίρονται οι μανάδες

Στ Ακρωτήρι βγαίνει η κάπαρι, τα λόγια σου είναι ζάχαρη

Αγία μου Σαρακοστή με τη αρηανή σου, να μ αξιώσει η Χάρη Σου, και η Ανάστασή Σου.

Στον Πύργο το πια το νερό, ηβραχνιασα και δεν μπορώ....

υ.γ.στην περίπτωση που γνωρίζετε ή μπορείτε να ανατρέξετε σε γηραιότερους για να μας θυμίζουν και να μας γνωρίσουν στοιχεία της Αποκριάς στο νησί στη διάθεσή σας.