Ιερά Μονή Παναγιάς Καλαμιώτισσας (παλαιά) – Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής

«…Ἁπό το Νοτιά ο ακήρατος Βράχος. Κοφτός απότομος, κρεμαστός, ηλίβατος, κομμένος κάθετα με θεικό μαχαίρι, δεν άφηνε κανένα περιθώριο χάριτος…Άσε που και στην άπνοια ακόμα παραμονεύει να χτυπήσει ύπουλα το παλινδρομικό κύμα, ο κλυδωνισμός.αυτό το κρυφό μάμαλο, και το αντιμάμαμλο, η δολερή βουβή ρεστία, που δεν σ αφήνει ούτε να αγγίξεις το Βράχο»-

Μ. Γλέζος : «Η συνείδηση της Πετραίας γης-κεφάλαιο Αναφη»

Ένα ταξίδι απρογραμμάτιστο ……που κατέληξε να είναι συγκλονιστικό . Ξεκινήσαμε από τη Σαντορίνη ανήμερα τα ξημερώματα της τιμής του Γενεθλίου της Παναγίας προς την κοντινη Ανάφη ώστε να προσκύνησουμε την εικόνα της Παναγίας της Καλαμιώτισσας στη νέα της θέση, στη νέα μονή Ζωοδόχου – Πηγής. Οι πρώτες ακτίνες της ανατολής στην Ανάφη προμήνυαν την εξέλιξη της ημέρας. Οι δύο μονές – πόσο δε μάλλον η παλαιά – τόσο κοντα από τους ανθρώπους μα τόσο μακρυά. Φταίει σίγουρα η τοποθεσία. … καθώς και το γεγονός της ενσωμάτωσης της περιοχής των δύο Μονών στον κατάλογο :Natura 2000.  [1]

Πρώτη στάση ο εντυπωσιακός ναός της Νέας Μονής Ζωοδόχου Πηγής – Καλαμιώτισσας.  Πριν την είσοδο μας, οι εικόνες του πελάγους και του βουνού από τη μία και τα άδεια τραπέζια για την «πανήγυρη» από την άλλη, έδναν το κλίμα της μυσταγωγίας του καθενός της εορτής. Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής οικοδομήθηκε το 1850, από τον Ηγούμενο Μακάριο Αρβανίτη ή Μαύρο, όπως μάθαμε αργότερα. Περί τα 80 χρόνια η Μονή ανήκει διοικητικά και πνευματικά στην Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία Θήρας, οπότε γνώριμες μορφές κάποιων από τους μοναχούς της Μονής μας καλωσορίσαν.  Με το που λέει ευλογητός ο πατηρ Καλλίνικος για τον όρθρο ξάφνου ακουω 2 άτομα ότι θα ανέβουν στην παλαιά Μονή να προσκυνήσουν. 

Δεν έχασα στιγμή χωριστήκαμε σαν ομάδα και η Αρτεμία Αργυρού έμεινε φωτογραφικά και ψυχικά κάτω και εγώ ξεκίνησα  έναν απίστευτά κακοτράχαλο δρόμο προς την Ανάβαση….»με τον οποίο  ο κακός βοριάς επιδείνωνε την κατάσταση…Στη διαδρομή η αίσθηση των γρεμνών από τη μία, της πολύ χαμηλής βλάστησης  σε συνδυασμό με την απίστευτη θέα σου έδινε περισσότερο κουράγιο παρά Κούραση …( αυτή τη φράση τη θυμήθηκα μετά από μια γιαγιά Αναξφιώτισσα). Στη διαδρομή, ο θηραίος ξεναγός μου μου εξηγούσε –προσωπικά δεν είχα ξανανέβει και εκείνος  ήταν για 15^η φορά εκεί, παράλληλα ότι έβλεπε και σπηλιές για «κουνάδια»όπου πέρυσι δεν τα είχε δει …Από ένα σημείο και έπειτα φτάσαμε και στη στέρνα…: «Ήμαστε στα μισά ακόμα»φώναξε ο κυρ Βασίλης. Από ένα σημείο και έπειτα είχες συνηθίσει τον δύσκολο δρόμο και δεν σε πτοούσε τίποτα…


Λίγο πριν το τέλος μου ιστορεί και το περιστατικό της Καλαμιώτισσας: Η εικόνα Της βρέθηκε σε κορυφή του βράχου , επάνω σε Καλάμι. Γι αυτό το λόγο εντέλει χτίστηκε η Μονή εκεί πάνω στο όρος «Κάλαμος»… με την άνοδο μας στη Μονή, η θέα σε άφηνε άφωνο:Η «Ανάβασή»σου κόντευε να ολοκληρωθεί….Πόσο δίκιο είχε ο Γάλλος Tournefort όταν έλεγε ότι η τοποθεσία της Παλαιάς Μονής είναι μία από τις τρομακτικότερες όλου του κόσμου....

Ελάχιστοι προσκυνητές ήταν ήδη εκεί από την προηγούμενη το βράδυ, οι οποίοι σαν να μας περίμεναν..

Τη στιγμή της εισόδου της Μονής, η πρώτη σκέψη : Τα καντήλια της Μονής και να θυμιάσουμε…. Η δεύτερη σκέψη  να διαβάσουμε την Παράκλησή της Καλαμιώτισσας σαν μια άλλη Τιμή προς το Γενέθλιον.. Όπως και έγινε…Η πρώτη Ανάβαση Ολοκληρώθηκε…Λίγοι άνθρωποι ξένοι και έλληνες συμμετείχαν με τον τρόπο τους στην Παράκληση… «Θεοτόκε Παρθένε Καλαμιώτισσα……»Και μετά να σημάνουμε τις καμπάνες για να μας ακούσουν οι κάτω….Ανήμερα της εορτής, έπρεπε να τιμηθεί παράλληλα και το παλιό μοναστήρι και η Χάρη Της….όπως και έγινε…

Εντυπωσιασμένος από τη θέση της Παλαιάς Μονής σκεπτόμουνα πως σαν άλλοι ερημίτες οι μοναχοί που πέρασα από εδώ –αλλά και σε κάθε απόμερο μοναστήρι …ανέβαιναν της «Ψυχής τους τα Μονοπάτια»

Για τα ιστορικά της Παλαιάς Μονής, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι δύο πρώτοι μοναχοί ήταν από την Οία ο Μελέτιος και ο Αγάπιος , όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η ταμπέλα που υπήρχε μέχρι το 2003 εκεί … «Οἴᾳ τῆς Θήρας 1715 ᾿Αδελφοὶ Μοναχοὶ ᾿Αγάπιος καὶ Μελέτιος». Το 1751 η Μονή ανακηρύσσεται Πατριαρχική Σταυροπηγιακή από το παλαίφατο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων , ενώ ουσιαστικά η ζωή της συνεχίζεται για ένα περίπου αιώνα όπου και ερημώνεται λόγω της θέσης της και μεταφέρεται η Τιμή Της στην Νέα Μονή Ζωοδόχου Πηγής.

Μετά από λίγο ξεκίνησαμε την κάθοδο προς τη Νέα Μονή…Λίγο πριν το τέλος ακούγαμε τις καμπάνες της Περιφοράς της Αγίας Εικόνας. 

Την ώρα που φθάναμε…εκατοντάδες πιστών είχαν ήδη στηθεί στην ουρά για την «πανήγυρη» -μακαρονι με κρέας, ζυμωτό ψωμί από την παπαδιά, κρασί, και φυσικά φρούτα, ενώ η Εικόνα της Καλαμιώτισσας με την αργυρεπίχρυση επένδυση στεκόταν μπροστά στον νέο ναό του 1850, για να Την προσκυνήσουν οι φιλέορτοι πιστοι.

Στη λειτουργία συμμετείχαν εκτός από τους Ιερομόναχους, Ιερείς από την Ανάφη και τη Σαντορίνη χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτη Θήρας, Ίου, Αμοργού και νήσων κ. Επιφανίου. Η συναίσθηση της τιμής προς την Παναγιά φαινόταν στα ζεστά μάτια του κόσμου, και στη φροντίδα όλων για όλους, … Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής—Καλαμιώτισσας, είναι το μεγαλύτερο πανηγύρι της Ανάφης και αυτό φάνηκε για άλλη μια φορά. Μπορεί τα τελευταία χρόνια να μην γίνεται το χορευτικό κομμάτι της εορτής μπροστά στην εκκλησία, φέτος δεν έγινε καθόλου ούτε στη Χώρα, αλλά η αποτύπωση της Πίστης φαινόταν από τη λαχτάρα του «Και του χρόνου! Να μαστε καλα!!».

Και ο νους  μου βρέθηκε το 1900 όταν πριν από λίγο καιρό διάβαζα στην Εφημερίδα "Σαντορίνη" 

....Δεν έχουν αλλάξει και πολλά !!! 

Κατευθυνθήκαμε προς τον μικρό ναό του Αγίου Νεκταρίου λίγο πιο μακρυά από την Μονή, μαζί με την πανήγυρη για τον οποίο είχαμε αργότερα τη χαρά να τον επισκεφθούμε μέσα.Η Αγία Τράπεζα …βλέπει στο Αιγαίο!!

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Μονής, όσοι το επιθυμούσαν μόνο  για την ημέρα της εορτής θα μπορούσαν να μείνουν στους ξενώνες της Μονής, όπως και το πράξαμε…για να μπορούμε αργότερα να χαρούμε περισσότερο τη μυσταγωγία της Ιστορίας και την μέθεξη της Πίστης`!!!

Το μεσημέρι στους ξενώνες, μέχρι να φανεί σε ποιον μ έχουν κατατάξει,  συνάντησα μια αναφιώτισσα γιαγιά, που μπορεί να μην προλάβαμε να συστηθούμε  αλλά μέσα σε τρία λεπτά αποτύπωσε μια από τις πιο δυνατές εικόνες της ημέρας. Με παρουσία μιας νεαρής κοπέλας, έμαθε ότι ανέβηκα από τους πρωινούς επάνω και με ρώτησε η κοπέλλα αν κουράστηκα με τέτοιο αέρα…:Η γιαγιά μας αποστόμωσε και τους δύο: «Η Παναγιά δεν σε κουράζει παιδί μου….»

Τι θα μπορούσα να ανταπαντήσω στη γερόντισσα αυτή…Απλά και μόνο προσπάθησα να της «ρουφήξω»λόγια ζωής…

Ξεναγηθήκαμε αργότερα από τον πατέρα Τιμόθεο τόσο στο Κειμηλιαρχείο της Μονής ένας μικρός μα τόσο σημαντικός χώρος ανάδειξης κάποιων από τα ιδιαίτερα αντικείμεα της Μονής  ( Ποιμαντική Ράβδος Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε’, μικροξυλόγλυπτοι Σταυροί ευλογίας κ.α.) και στο Καθολικό  της Μονής, όπου με ιδιαίτερη ευλάβεια σταθήκαμε στην Εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής –έργο του Νικολάου Καραβία από το δεύτερο μισό του 19ουαιώνα.  


Από την άλλη πλευρά ο αρχαίος Ναός του Απόλλωνα, δίνε το έναυσμα για ιχνηλάτηση της «όψης των Αργοναυτών» που σύμφωνα με τον μύθο έκτισαν τον ναό του Απόλλωνα για να τον ευχαριστήσουν που τους φανέρωσε το νησί μπροστά στην τρικυμία…… στο σήμερα.! Οι δυο ναοί αντίκρυ…παράλληλα…και πολύπλευρά….Στο χθές και στο σήμερα της «Πίστης»

Ακολούθησε ο εσπερινός για τη μνήμη των Προπατόρων Ιωακείμ και Άννης στο καθολικό της Νέας Μονής…15 περίπου άτομα μέσα στο ναό …και η ψυχή σου ημέρευε, .με το βυζαντινό τυπικό των ύμνων… Σαν να έβλεπες την εικόνα Της να σου χαμογελάει…Αργότερα, επέστρεψε και ο δεσπότης στη Μονή, από τη Χώρα, όπου είχε πάει για Εσπερινό μ έναν διπλό ρόλο. Εκτός του πρώτου τη τάξη στη Μονή- απουσία λόγω προβλημάτος υγείας του Ηγουμέου π. Δαμασκηνού- ήταν ο αγγελιοφόρος των «καιρικών νέων»καθώς και της εξέλιξης της μετακίνησής από την Ανάφη κυρίως προς τη Σαντορίνη. Ευτυχώς οι άνεμοι κόπασαν το βράδυ και τουλάχιστον το ένα από τα δύο πλοία έφυγαν κανονικά την επομένη το πρωί …

Έπιασα κουβέντα με αδερφικό φίλο που είναι πια μοναχός στη Μονή καθώς και με τον διάκο του Δεσπότη μας, μέχρι να ετοιμάσουν οι κυρίες την Τράπεζα….Τα αστέρια μας συντρόφευαν….

Το βραδινό πληρέστατο… Σαλάτες ,η «πανήγυρη»του μεσημεριου, φασολάδα, κρασί  και άλλα εδέσματα  τόσο μα τόσο αρμονικά δοσμένα. Η αναγκαία προσευχή για το φαγητό από τον δεσπότη μας… Ένοιωθες τόσο γεμάτος που δεν ήξερες τι να πρωτοκοιτάξεις …λίγο πριν το τέλος ο δεσπότης ήρεμος, γαλήνιος μακρυά από σκοτούρες κοίταξε τους ιερείς: «Δεν θα ψάλλετε τίποτα» και τους είπε να ψάλλουν το απολυτίκιο: «Τὸν συνάναρχον Λόγον Πατρὶ καὶ Πνεύματι,»… Σαν να το θελαν όμως και ο υπόλοιπος  κόσμος χωρίς να έχει κανονιστεί ψάλαμε όλοι μαζί το απολυτίκιο… Η  στιγμή ήταν  μοναδική… σαν να ήμασταν χορωδία βυζαντινής μουσικής…Χωρίς ίχνος προετοιμασίας…κάποια στιγμή ένοιωθα ότι οι ιερείς χαμήλωναν τη φωνή τους για να ακουστούν οι λαϊκοί…για να τους δώσουν το πάτημα της Παράκλησης….αφού ειπώθηκαν και άλλοι ύμνοι του Μεσονυχτίου κυρίως από τους ιερείς…ο δεσπότης σε μια επιπλέον χαλαρή στιγμή ζήτησε να κατευθυνθούμε στην εκκλησία για το Απόδειπνο…Σαν να ταν ο πατέρας που πάει να καληνυχτίσει με αυτό τον τρόπο τα παιδιά του …

Και όλοι εμείς μεταφερθήκαμε στην Μονή για άλλη μια φορά…Η Παναγιά δεν είχε φύγει καθόλου….το νοιωθες…Σιγά μην σε κούραζε…!

Με το τέλος του Αποδείπνου και με την αποχώρηση του Δεσπότη ζητήσαμε από τους ιερομόναχους,, μια παράκληση.. να ηχογραφήθεί με το ήχο τους το απολυτίκιο της Καλαμιώτισσας μπροστά στην Αγία Εικόνα Της…όπως και έγινε….Ρίγη συγκίνησης μας έπιασε όλους… η προσωπική ευχαριστία του καθενός μετά από μια τόσο ιδιαίτερη ημέρα… Ανάλογα φυσικά το πώς την έζησε ο καθένας από εμάς…

Τα ξημερώματα ξεκίνησε η ώρα της αναχώρησης… Ήσουν γεμάτος με τόσο έντονες εικόνες σε τόσο λίγες στιγμές. Μέσα στο απόμερο  και έντονα απότομο όρος του Καλάμου, η τιμή προς το Γενέθλιον της Παναγίας εξελιχθηκε σε μια ημέρα τόσο απροετοίμαστη από εμάς., μα τόσο γεμάτη από στιγμές Πίστης, Προσευχής, Ευχαριστίας......

Για περισσότερες φωτογραφίες από την εορτή εδώ και εδώ

---

[1]“ Η χερσόνησος Κάλαμος χαρακτηρίζεται από απότομες βραχώδεις ακτές, γκρεμούς με χασμοφυτική βλάστηση, χάσματα, σάρρες, σπηλιές και μικρά φαράγγια. Στη θαλάσσια έκταση που την περιβάλλει υπάρχουν επίσης υποθαλάσσια και παράκτια σπήλαια. “http://www.minenv.gr/1/12/121/12103/viotopoi/g4220002.html