Τα Φηρά, μέσα από την ματιά του Δον Ζαχαρία Δουράτσου, 1939

Πηγή: Γιάννης Κοκκαλάκης : Η Σαντορίνη, το πιο λαμπρό κόσμημα στο Αιγαίο, Αθήνα 2016

 Ο  Δον  Ζαχαρίας Δουράτσος, ένας καθολικός  λόγιος ιερωμένος των αρχών του 20^ου αιώνα, ο οποίος έβγαλε ένα ξεχωριστό βιβλίο του,  για τη Σαντορίνη 

“Santorin- die fantastische Insel - 1930”,  στο νησί και εξαιρετικά γνωστός τόσο στην καθολική όσο και στην ορθόδοξη  κοινότητα   γραφει   για  τα   Φηρά : « Μέσα  εις  τον  κόλπο    που   εσχημάτησε  ο  μεσαίος  δάκτυλος  της  παντοδυνάμου  χειρός του  Διός,  όταν  επεπήχθη  εις  τα  σπλάχνα  της  Θήρας  διά  να  της  αποσπάσει  το ήμισυ της  εκτάσεως, το  οποίον ως  απλούν ληθάρι  εξεσφενδόνισεν  εναντίων  των  Τιτάνων  οίτινες  ετόλμησαν  να  του  κηρύξουν  τον πόλεμον,  μέσα  λέγω  σ  αυτόν τον  κόλπον,  εγείρεται  εις  ύψος  κυμαινόμενον  μεταξύ  200-300  μέτρα,  η  σημερινή πρωτεύουσα  της  νήσου μόλις  140  ετών  ζωή,  ως  πόλις  και  ως  πρωτεύουσα  και  ονομαζεται  Φηρά.Λέγω  «σημερινή»  διότι  άλλοτε η  πρωτεύουσα έκειτο επί της  πυραμιδοειδούς βραχώδους  θέσεως κάτωθεν του  Ημεροβιγλίου ,  ήτις  λέγεται  «Σκάρος η Κάστρο»...

Μας  λέγει στη  συνέχεια ότι  πριν από  150  χρόνια  οι  κάτοικοι του  Σκάρου  αναγκαστηκαν να  τον  εγκαταλείψουν, γιατί  άρχισε  να  γίνεται   επικίνδυνος  λόγω των  κατολισθήσεων.

Οι  καστριώτες     ήρθαν  τοτε   στα  Φηρά   και  έκτισαν τα  σπίτια  τους   διπλα στις  οιναποθήκες  τους  .

 Τά  Φηρά  ήταν  τότε  τόπος  παραθερισμού.  Από  τότε, δηλαδή από  τις   αρχές  του  1800, χρονολογούνται  τα   μεγαλοπρεπή  κτίρια  που   κοσμούν   την  πόλη.   Την  ‘ιδια  εποχή    κτίσθηκαν  τα  9/10  των   μαγαζιών της   αγοράς,    οι  μονές  των  Λαζαριστών  και  των  Δομηνικανίδων,  η  Καθολική Μητρόπολη  «Ντόμος», η  Ιερά  μονή  του   Αγίου Νικολάου  που  ήταν  άλλοτε,  στο  μεσαίωνα,  κάστρο.

Μας  λέγει  ακομη, ο  Δόν  Ζαχαρίας,  ότι  η  πόλη  των  Φηρών    έχει  να  επιδείξει  πολλά έργα  προοδευτικά  και  φιλανθρωπικά, τα   οποία κάνουν την  πόλη πολιτισμένη χωρίς  να  υστερεί των  άλλων  νησιών.

΄Εχει  μόνιμη  έκθεση  Θηραικών προιόντων σε  αρχοντική κατοικία  με  το  όνομα   «Γουλάς».  Ο  Γουλάς κτίστηκε  πρίν  από  το  1800 όταν  η  πολις  των  Φηρών  δεν  υπήρχε. Είναι ένα  φρούριο για  να  μπορεί  να  αντιστέκεται  στις  επιδρομές  των  πειρατών. Ο Πύργος αυτός ιδιοκτησίας Ιωάννου  Δελένδα  βρίσκεται  σε  ύψος 318  μέτρων  από  την  θαλασσα.

Στα  Φηρά  υπάρχει  αρχαιολογικό  μουσείο, που  κατασκεύασε  ο Γερμανός αρχαιολόγος Βαρώνος Φρειδερίκος Χίλλερ  φον  Γκέρτριγκεν.  Είναι  αυτός  που  έκαμε τις  ανασκαφές στο  Μέσα  Βουνό  το  1896-1902.  Επειδή  εκείνη  την  εποχή  των   ανασκαφών  ,  ο   προπάππος  μου  Νικόλαος  Δελένδας,  ήταν  πρόξενος της  Γερμανίας  στην  Σαντορίνη, συνδεθηκαν  φιλικά  με  τον  βαρόνο  Φρειδερίκο  Χίλλερ.  Η  Γερμανική   Κυβέρνηση  τον  παρασυμοφόρισε  το   1906  σήμφωνα με  την  επιστολή  του  βαρώνου  Χίλλερ  που  βλέπεται  στην  επόμενη  σελίδα.  

Τα  Φηρά   ηλεκτροφωτίζονται. Υπάρχει  μία  παρα   πολύ  ωραία   πλατεία με  αναψυκτήριο  που  κατασκεύασε  ο  ευεργέτης  Στυλιανός  Σαρπάκης  .  Είναι  η  έδρα των  Επισκόπων  Ορθοδόξων  και  Καθολικών  .

Υπάρχουν   δύο  Τράπεζες,   η  Εθνική  Τράπεζα  από  το  1840  και  η  Τράπεζα  ΑΘΗΝΩΝ.

Από  τον  Νοέμβριο  1946 ιδρύθηκε  και  η  Αγροτική Τράπεζα, με  πρώτο  διευθυντή τον Κωσταντίνο  Σιγάλα και  μετά  έξι  μήνες τον  Ιάκωβο  Κορωνιό.