Y.G.Σας χρωστάω ανταπόκριση από τον Πύργο....ετοιμάζεται....
Παρασκευή 6 Αυγούστου 2010
Ανακαλύπτοντας το Χριστό.....
Για πρώτη φορά της ζωής μου ανέβηκα στο Χριστουλάκι ανήμερα της εορτής του Σωτήρα στην Αρχαία Θήρα. Τα συναισθήματα ίσως να μην μπορουν να περιγραφούν: Η απλότητα σε όλο της το μεγαλείο, η σύνδεση των αρχαιολογικών ευρημάτων της Αρχαίας Θήρας με την Πίστη, την Απλή Ευγενική Πίστη.Το εκκλησάκι που βρίσκεται μέσα στο βράχο και δεν είναι παρά μια κουκίδα εκκλησίας μέσα στο χώμα της πίστης...... οι πάντα ζεστοί ιερομόναχοι από τη Μονή του Προφήτη Ηλία, "κατέβηκαν" για να ενώσουν με εμάς που "ανεβήκαμε" τις προσευχές τους..... η Άνοδος της Πίστης μέσα από τα κακοτράχαλα βράχια...οι 50 πιστοί που παρακολουθούσαν ευλαβικά και προσεύχονταν τη Θεία Λειτουργία, η παραδοσιακή "πανήγυρη" : ψάρι, ψωμί, και γλυκά..... Δεν ήθελες να φύγεις απο εκεί.... Συνδεόταν τόσο αρμονικά, το χθες, με την πίστη και την απλότητα.......
Y.G.Σας χρωστάω ανταπόκριση από τον Πύργο....ετοιμάζεται....
Y.G.Σας χρωστάω ανταπόκριση από τον Πύργο....ετοιμάζεται....
Πέμπτη 5 Αυγούστου 2010
Δευτέρα 2 Αυγούστου 2010
Εφημερίδα Θήρα
Με τον υπότιτλό της η εφημερίδα «Θήρα» επαίρεται ως η αρχαιοτέρα των επαρχιακών εφημερίδων. Η «Θήρα» κυκλοφορούσε στη Σαντορίνη από το 1888 ως τα μέσα περίπου του 1926, με ενδιάμεσα διαλείμματα, ο δε ισχυρισμός ελέγχεται (τον συναντάμε και σε άλλα έντυπα, π.χ. στον «Εύριπο» της Χαλκίδας, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1865). Στη βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ υπάρχει ένα φύλλο της εφημερίδας (έτος ΛΖ', περίοδος Δ', αρ. 432, 28 Ιανουαρίου 1926). Ως ιδιοκτήτης και διευθυντής αναφέρεται ο Λουκάς Β. Σιγάλας. Η «Θήρα» είναι δισέλιδη και τρίστηλη (διαστάσεις 43Χ29 εκ.) και η συνδρομή τιμάται 60 δρχ.
Το θέμα που κυριαρχεί και καταλαμβάνει περίπου τα τέσσερα πέμπτα της εφημερίδας είναι η δραστηριότητα του ηφαιστείου της Σαντορίνης, που ξεκίνησε με την έκρηξη της 11ης Αυγούστου 1925 και έμελλε να κρατήσει ως τις 31 Μαΐου 1926. Η πρώτη σελίδα είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στην περιγραφή του φαινομένου από τον καθηγητή του Πολυτεχνείου Ι. Π. Δοανίδη (αναδημοσίευση από την αθηναϊκή «Εστία»): «Οι μύδροι εκσφενδονίζονται κατά χορούς. Επανειλημμένως μου έδωσαν την εντύπωσιν σμήνους πουλιών, το οποίον φεύγει τρομαγμένον προς μίαν διεύθυνσιν, εκείνην όπου τους δίδει το στόμα που τους εκσφενδονίζει... Την νύκτα είνε φανεραί φλόγες, κίτριναι, πράσιναι, κυαναί... Οχι σπανίως, όταν η έκρηξις είνε πολύ δυνατή, ο θόλος ανασηκώνεται εν όλω ή εν μέρει και νέα ρήγματα γεννώνται. Δηλαδή νέα στόματα, από τα οποία αναδίδονται με ορμήν τα ηφαιστειακά αναβλήματα. Την νύκτα το φαινόμενον είνε φαντασμαγορικόν. Ενθυμίζει σχεδόν Βυζαντινόν τρούλον». Κατά τα άλλα, η πρώτη σελίδα περιλαμβάνει έκκληση του Πανθηραϊκού Συνδέσμου προς τους «απανταχού Θηραίους» να ενισχύσουν την ανακαίνιση του Ιερού Ναού του Τιμίου Σταυρού Περίσσα.
Το εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο κυριαρχεί και στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας. Εκτός από το ρεπορτάζ με τον συναισθηματικό-πατριωτικό τίτλο «Το ηφαίστειόν μας» («το μόνον δυσάρεστον φαινόμενον είναι η βροχή της άμμου, ήτις απειλεί να φέρη ζημίας εις τα γεωργικά προϊόντα του τόπου, μάλιστα αν πέση κατά την άνοιξιν των αμπέλων»), δημοσιεύεται η Γεωλογική ιστορία της νήσου Θήρας (συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο, συνεχίζεται και στο επόμενο). Μόνον η δεξιά στήλη της δεύτερης σελίδας, με γενικό τίτλο «Ζητήματα και Ειδήσεις», είναι αφιερωμένη σε άλλα θέματα: Νέα διχοτόμησις χαρτονομίσματος, Αρχαιρεσίαι Λιμενικής Επιτροπής, Ακινησία προϊόντων, Ελάττωσις τιμής άρτου, Βάπτισις Οθωμανού κ.ο.κ. Στην είδηση με τίτλο «Εκλεκτοί γάμοι» διαβάζουμε: «Ετελέσθησαν εν Αθήναις οι γάμοι του κ. Αθανασίου Σμπαρούνη, διευθυντού των Αμέσων Φόρων παρά τω υπουργείω των Οικονομικών μετά της ευηγμένης και μεμορφωμένης δεσποινίδος Γεωργίας Μαρκεζίνη, θυγατρός του συμπολίτου ημών ρέκτου βιομηχάνου κ. Αντωνίου Μαρκεζίνη. Εις τους νεονύμφους ευχόμεθα ανθόσπαρτον τον συζυγικόν βίον».
Για το Ε.Λ.Ι.Α.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ http://www.elia.org.gr/entry.fds?entryID=117&tablepageID=19&pagecode=04.03.01.03&langid=1
Το θέμα που κυριαρχεί και καταλαμβάνει περίπου τα τέσσερα πέμπτα της εφημερίδας είναι η δραστηριότητα του ηφαιστείου της Σαντορίνης, που ξεκίνησε με την έκρηξη της 11ης Αυγούστου 1925 και έμελλε να κρατήσει ως τις 31 Μαΐου 1926. Η πρώτη σελίδα είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στην περιγραφή του φαινομένου από τον καθηγητή του Πολυτεχνείου Ι. Π. Δοανίδη (αναδημοσίευση από την αθηναϊκή «Εστία»): «Οι μύδροι εκσφενδονίζονται κατά χορούς. Επανειλημμένως μου έδωσαν την εντύπωσιν σμήνους πουλιών, το οποίον φεύγει τρομαγμένον προς μίαν διεύθυνσιν, εκείνην όπου τους δίδει το στόμα που τους εκσφενδονίζει... Την νύκτα είνε φανεραί φλόγες, κίτριναι, πράσιναι, κυαναί... Οχι σπανίως, όταν η έκρηξις είνε πολύ δυνατή, ο θόλος ανασηκώνεται εν όλω ή εν μέρει και νέα ρήγματα γεννώνται. Δηλαδή νέα στόματα, από τα οποία αναδίδονται με ορμήν τα ηφαιστειακά αναβλήματα. Την νύκτα το φαινόμενον είνε φαντασμαγορικόν. Ενθυμίζει σχεδόν Βυζαντινόν τρούλον». Κατά τα άλλα, η πρώτη σελίδα περιλαμβάνει έκκληση του Πανθηραϊκού Συνδέσμου προς τους «απανταχού Θηραίους» να ενισχύσουν την ανακαίνιση του Ιερού Ναού του Τιμίου Σταυρού Περίσσα.
Το εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο κυριαρχεί και στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας. Εκτός από το ρεπορτάζ με τον συναισθηματικό-πατριωτικό τίτλο «Το ηφαίστειόν μας» («το μόνον δυσάρεστον φαινόμενον είναι η βροχή της άμμου, ήτις απειλεί να φέρη ζημίας εις τα γεωργικά προϊόντα του τόπου, μάλιστα αν πέση κατά την άνοιξιν των αμπέλων»), δημοσιεύεται η Γεωλογική ιστορία της νήσου Θήρας (συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο, συνεχίζεται και στο επόμενο). Μόνον η δεξιά στήλη της δεύτερης σελίδας, με γενικό τίτλο «Ζητήματα και Ειδήσεις», είναι αφιερωμένη σε άλλα θέματα: Νέα διχοτόμησις χαρτονομίσματος, Αρχαιρεσίαι Λιμενικής Επιτροπής, Ακινησία προϊόντων, Ελάττωσις τιμής άρτου, Βάπτισις Οθωμανού κ.ο.κ. Στην είδηση με τίτλο «Εκλεκτοί γάμοι» διαβάζουμε: «Ετελέσθησαν εν Αθήναις οι γάμοι του κ. Αθανασίου Σμπαρούνη, διευθυντού των Αμέσων Φόρων παρά τω υπουργείω των Οικονομικών μετά της ευηγμένης και μεμορφωμένης δεσποινίδος Γεωργίας Μαρκεζίνη, θυγατρός του συμπολίτου ημών ρέκτου βιομηχάνου κ. Αντωνίου Μαρκεζίνη. Εις τους νεονύμφους ευχόμεθα ανθόσπαρτον τον συζυγικόν βίον».
Για το Ε.Λ.Ι.Α.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ http://www.elia.org.gr/entry.fds?entryID=117&tablepageID=19&pagecode=04.03.01.03&langid=1
Εμμανουήλ Βαζαίος Ένας ήρωας της Αντίστασης
Ο Εμμανουήλ Βαζαίος (Σαντορίνη 1899- ) ήταν στρατιωτικός. Φοίτησε στην Ελληνογαλλική Εμπορική Σχολή Σαντορίνης και κατόπιν δούλεψε ως διερμηνέας στη γαλλική ναυτική αποστολή και έπειτα στο εμπορικό γραφείο της γαλλικής πρεσβείας. Το 1919 κατετάγη στο στρατό όπου και παρέμεινε έως και τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Το 1932 παρακολούθησε τη Σχολή Τοπογραφίας της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Το 1937 βρέθηκε στη Γαλλία για μετεκπαίδευση. Έλαβε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία και στον πόλεμο του 1940 ως λοχίας του 40ου συντάγματος Ευζώνων και διακρίθηκε για τις διοικητικές ικανότητες και την αυτοθυσία του. Τιμήθηκε με το μετάλλιο στρατιωτικής αξίας το 1936 και με αριστείο ανδρείας το 1941. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Αντίστασης από τον Ιούνιο του 1943. Συγκρότησε ανεξάρτητη ομάδα στα σύνορα Κορινθίας και Αργολίδας η οποία αργότερα, μετά από παραίνεση του Άγγλου στρατηγού Μάκ Μάλεν, συγχωνεύτηκε με την αντίστοιχη ομάδα του Ε.Λ.Α.Σ. Φυλακίστηκε 10 μήνες στην Κόρινθο λίγο μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, ενώ από το 1946 εξορίστηκε στη Σέριφο, την Ικαρία, τη Θήρα και τη Μακρόνησο. Το 1947 παραπέμφθηκε σε δίκη με το αίτημα της απόταξης και την κατηγορία ότι υπηρέτησε στην οργάνωση Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ. Η απόφαση ήταν καταδικαστική και ξαναεξορίστηκε στην Μακρόνησο ως το 1951.
Για την οικογενειακή του κατάσταση γνωρίζουμε μόνο ότι παντρεύτηκε στη Θήρα το 1936 την κόρη του Ευάγγελου Σιγάλα, Μαρουσώ, και αργότερα εγκαταστάθηκαν στην Κόρινθο.
Η Μαρία Νομικού τότε Αντιπρόεδρος της Κοινότητας Καρτεράδου, η οποια είχε εκφωνήσει και τον πανηγυρικό λόγο κατά τη διάρκεια των αποκαλυπτηρίων είχε πει εκτός των άλλων: « Σύμφωνα με επιστολή του Συνταγματάρχη Τσακαλωτού, Διοικητηή του 40ου Συντάγματος Ευζώνων με ημερομηνία 8 Μαρτίου 1841, ο Εμμανουήλ Βαζαίος ήταν μελετηρός, φιλότιμος, εργατικός και δραστήριος, αποδίδοντας πάντα ωφέλιμον έργον προς την πατρίδα. Ο Συνταγματάρχης Βαζαίος ανελάμβανε πάντα τις πιο επικύνδινες αποστολές και έδειξε ηρωική αυτοθυσία και χαρακτηριστική αντίληψη συντελέσας στην επιτυχία των υπό του Συντάγματος του αναληφθεισών εντολών. Γενικώς παρουσιάζεται σαν Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, τον οποίο εμπιστεύοταν τόσο οι ανώτεροί του, όσο και άντρες του Συντάγματός του,. Στην αρχή της Φασιστικής Γερμανικής Κατοχής, ο Εμμανουήλ Βαζαίος έμεινε στην Κόρινθο, όπου το τότε Υπουργείο Εθνικής Άμυνας τον όρισε Επόπτη των Αναπήρων Κορινθίας. Στεγαζόμενος στην Κόρινθο, συνδέθηκε με την οργάνωση « Αβέρωφ» και μεταβίβαζε σε αυτήν σημαντικές πληροφορίες για τη διάσωση και φυγάδευση Άγγλων αιχμαλώτων. Έσωσε πολλούς αντιστασιακούς Έλληνες της περιοχής,.
Αρχές Μαίου 1943 ο Βαζαίος εγκαταλείπει το σπίτι του και κατέφυγε μαζί με άλλους αξιωματικούς στην ορεινή Κορινθία, όπου οργάνωσαν την Αντίσταση γράφοντας λαμπρές σελίδες στη νεότερη Ελληνική Ιστορία. Εντάχθηκε μαζί με την ομάδα του στο Ε.Λ.Α.Σ. ο Καπτα Βαζαίος μπαίνει νικηφόρος στις 8 – 10 – 1844 μαζί με το 12ο Συνταγμά ,στην Κόρινθο.
Ο Εμμανουήλ Βαζαίος τον Μάρτιο του 1945 συνελήφθηκε και οδηγήθηκε στις φυλακες Κορίνθου για την αντιστασιακή του δράση υπόδικος για δέκα μήνες απαλασσόμενος όμως τελικά όλων των κατηγοριών. Αργότερα εξορίστηκε για 31/2 χρόνια σε Σέριφο, Ικαρία, Θήρα, Μακρόνησο, αφού αρνήθηκε να υποβάλλει αναφορά δηλώνοβτας ότι παρασύρθηκε και κακώς έπραξε παραμένοντας στον Ε.Λ.Α.Σ. Υπέστη έκπτωση του βαθμού του και στέρηση της σύνταξής του Απεκαταστάθη το 1952.
Θηραικά Νέα Οκτώβριος 1997
Από τις ...Σύγχρονες Αναμνήσεις μιάς Μεσαγωνιάτισσας
Της Νίκης Πελέκα - Τσέκου Εφημερίδα " Θηραικά Νέα" Ιούλιος 2010
ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ ΔΕΜΕΝΗ ……
Οι παιδικές μου αναμνήσεις έχουν ποτιστεί από το σεβασμό του πατέρα μου για τα αρχαία μας και το κόκκινο και άσπρο χρώμα της κλωστής που έπλεκε η μάνα μου για να φτιάξει το « Μάρτη» που μας έδενε στο χέρι για να μην μας κάψει ο ανοιξιάτικος ήλιος. Έχουν επίσης το χρώμα των λουλουδιών που άνθιζαν στην αυλή της και το άρωμα του άσπρου μικρού κρίνου που φύτρωνε στην άμμο εκεί στο Καμάρι και έδινε ελπίδα σε μας που η μοίρα το έφερε να γεννηθούμε στη Σαντορίνη, ένα νησί της λεγόμενης : «άγονης γραμμής».
Αυτό το κρινάκι που το λένε : «Κρινάκι της θάλασσας», ήταν δίπλα μας όταν καθόμαστε το απόγευμα στη χλιαρή παραλία και ακούγαμε τον παππού μου τον Ηλία Πελέκη, που ήταν αρχαιοφύλακας στην Αρχαία Θήρα, να μιλάει με τον παππού μου τον Γιαννάκη Σιγάλα που ήταν αρχαιολάτρης.
Η Ελληνική Μυθολογία ήταν ένα από τα πρώτα παιδικά αναγνώσματα τότε που δεν έφταναν εύκολα στο χωριό μας τα εικονογραφημένα κλασσικά παραμύθια . Στην παιδική μου φαντασία οι μυθολογικοί ήρωες γίνονταν αληθινοί . Ίσως από τότε να διαισθανόμουν ότι η Μυθολογία δεν είναι παραμύθι, αλλά λέει αλήθειες σαν παραμύθι.
Στην εφηβεία μου ,μια εργασία που μας ανέθεσε η φιλόλογος της τάξης σχετικά με τα λαογραφικά στοιχεία της Σαντορίνης, μου αποκάλυψε τη λαϊκή σοφία ,που είναι γνώση συσσωρευμένη και περνούσε από γενιά σε γενιά. Οι τοπικές ιδιωματικές λέξεις που είχαν τη ρίζα τους σε αρχαίες ελληνικές, οι δοξασίες και οι θρύλοι που με γύριζαν στις αρχαίες Νηρηίδες , τα λεγόμενα γιατροσόφια που με πήγαν πίσω στην αρχαία θεραπευτική, πριν από την κλασσική ιατρική του Ιπποκράτη, με έβαλαν σε ένα ταξίδι μαγικό, που συνεχίζεται ακόμα. Έτσι κατάλαβα γιατί η Σαντορίνη λεγόταν και Θήρα. Έτσι έμαθα ότι οι αρχαίοι Θηραίοι ίδρυσαν την πόλη Κυρήνη στη Λιβύη και η ιστορική γνώση πλεκόταν με τη μυθολογική αφήγηση που θέλει τη Θήρα να γεννήθηκε από ένα σβώλο από χώμα της Λιβύης που έριξε ο Εύφημος στη θάλασσα. Έτσι έμαθα ότι οι τρεις ξαδέλφες μου που μόνο αυτές έχουν το όνομα Κυρήνα, οφείλουν το όνομά τους σε μια μαρμάρινη πλάκα που ξέθαψε ο προπάππους τους ο παπά Μιχάλης κάνοντας εργασίες στην αυλή της εκκλησίας του Ταξιάρχη στην Επισκοπή Γωνιά. «Κυρήνα» ή «Κυρήνη» έγραφε η μαρμάρινη πλάκα και ο παππά Μιχάλης έδωσε το όνομα αυτό στην κόρη του κι έτσι μεταφέρθηκε στις εγγονές της.
Η ιστορία για την ίδρυση της Κυρήνης πλεκόταν με το Μύθο που λέει ότι η Κυρήνη ήταν μια βασιλοπούλα αντρειωμένη που ερωτεύτηκε ο Απόλλωνας την πήγε στη Λιβύη και εκεί η κοπέλα ίδρυσε την πόλη που πήρε το όνομά της. Η πόλη αυτή έμελλε να γίνει πάμπλουτη από ένα φυτό το Σίλφιο ,που σύμφωνα με τη Μυθολογία μετέφερε εκεί ο γιος της βασιλοπούλας Κυρήνης, ο Αρισταίος. Το Σίλφιον το Κυρηναϊκό ως τονωτικό ολόκληρου του οργανισμού, ήταν γνωστό για τις σπουδαίες θεραπευτικές του ιδιότητες, όπως καρδιοτονωτικές και άλλες, αλλά πασίγνωστο, περιζήτητο και πανάκριβο, το κατέστησε η ιδιότητα του ως αντισυλληπτικό. Ένας σβώλος σε μέγεθος ρεβιθιού από τη ρητίνη που έτρεχε όταν χάραζαν τον κορμό του Σίλφιου, ήταν αρκετός για να εξασφαλίσει αντισύλληψη για ένα μήνα.
Η ζωή, που ξέρει να πλέκει κουβάρι την κόκκινη κλωστή της τύχης, το έφερε ο θείος μου ο Νικολάκης Πελέκης, ο εγγονός του παππά Μιχάλη ,να είναι αυτός που γνωρίζοντας τα σημάδια υπέδειξε στον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο το χώρο όπου οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν αποκάλυψαν τα προϊστορικά κτίρια με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Η τύχη το έφερε, ο γιος μου ο Νίκος να σπουδάσει και να γίνει Συντηρητής Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και να εργαστεί στη συντήρηση των τοιχογραφιών του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης.
Μία από τις τοιχογραφίες αυτές, που οι αρχαιολόγοι ονόμασαν : «Εκστρατεία», πήγε τη φαντασία μου πίσω. Σε ένα από τα πλοία που απεικονίζονται, μου φάνηκε ότι το ακρόπλωρο ήταν το φυτό Σίλφιο που οι αρχαίοι ονόμαζαν και Νάρθηκα.
Μέσα στον κούφιο κορμό του Νάρθηκα υπάρχει ψύχα που μοιάζει με ίσκα. Αν ανάψει αυτή η ψύχα ,σιγοκαίει και έτσι οι ναυτικοί του Αιγαίου έπαιρναν μαζί τους τη φωτιά στα μακρινά ταξίδια τους. Γιατί να μην πήραν, σκέφτηκα, και οι αρχαίοι Θηραίοι το ιερό πυρ μέσα στον κούφιο κορμό του Νάρθηκα για να το μεταφέρουν στην αποικία που ίδρυσαν;
Η σύνδεση του ακρόπλωρου με το Σίλφιον με τις σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες, με έκανε να αρχίσω να μελετώ τα φυτά που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης από τη βοτανοθεραπευτική τους πλευρά και να ανακαλύπτω ότι όσα λέει η Μυθολογία για τα φυτά αυτά δεν είναι παραμύθια.
Η τύχη το έφερε εκείνη την εποχή να γνωρίσω τη θεραπευτική τέχνη που ονομάζεται Ομοιοπαθητική και έχει τις ρίζες της στη Ιατρική του Ιπποκράτη. Σπούδασα Ομοιοπαθητική . Από τα πρώτα φάρμακα που διδάχτηκα ήταν εκείνα που βγαίνουν από τα φυτά: Ακόνιτο, Ανεμώνη, Δελφίνιο το Αιάντειο, Αχιλλεία. Η έκπληξη μου ήταν τεράστια όταν κατάλαβα πόσο μοιάζουν τα χιλιάδες συμπτώματα που έχουν θεραπεύσει τα φυτά αυτά ως ομοιοπαθητικά φάρμακα, με τους Μύθους τους σχετικούς με αυτά και τα μυθολογικά πρόσωπα με τα οποία συνδέονται. Το Ακόνιτο με τον Κέρβερο και τη Μήδεια, η Ανεμώνη με τα δάκρυα της Αφροδίτης για το νεκρό Άδωνι, το Δελφίνιο το Αιάντειο με το θυμό και την αυτοκτονία του Αίαντα, ο πόνος στον Αχίλλειο τένοντα που θεραπεύεται με το φυτό που φέρει το όνομα του Αχιλλέα. Αυτή η «ανακάλυψη» ήταν για μένα η πόρτα που με έβαλε στον Κήπο των Εσπερίδων όπου περιδιαβαίνω ακόμα μαγεμένη!
Έτσι τα φυτά που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, αλλά και άλλα φυτά που υπάρχουν ως αυτοφυή στη νησί μας, απέκτησαν προσωπικότητα και άρχισαν να μου μιλούν μέσα από τη Μυθολογία, τη βοτανοθεραπευτική και την Ομοιοπαθητική και ένα μέρος της « συνομιλίας» μας αυτής έχει περιληφθεί στις σελίδες του βιβλίου μου που κυκλοφόρησε με τον τίτλο: « Κόκκινη κλωστή δεμένη από το Μύθο στην Ομοιοπαθητική».
Ο Κρόκος , η Σμίλαξ, τα κρίνα της Ήρας δεν είναι πια για μένα απλές φυσιολατρικές παραστάσεις στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου, αλλά είναι θεραπεία! Ένα φυτό που απεικονίζεται στις τοιχογραφίες , οι αρχαιολόγοι τον ονόμασαν στην αρχή Παγκράτιον.
Τη λέξη : Παγκράτιο την ήξερα μόνο ως όνομα Αγίου. Πάλι η τύχη το έφερε, ο θείος μου ο αρχαιολόγος Χαράλαμπος Σιγάλας να σχεδιάσει το εκκλησάκι που χτίστηκε στην κορυφή του λοφίσκου στο Καμάρι, το χωριό στο οποίο μεταφέρθηκαμε οι κάτοικοι της Επισκοπής μετά το σεισμό του 1956. Ο σεισμός ως γνωστόν έγινε στις 9 Ιουλίου, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Παγκρατίου , χωρίς να σκοτωθεί κανείς στην Επισκοπή και γι’ αυτό ο παππούς μου ο Γιαννάκης φρόντισε να χτιστεί το εκκλησάκι πάνω στο λόφο του νέου χωριού και να ονομαστεί Άγιος Παγκράτιος .
Όταν άκουσα ότι οι αρχαιολόγοι ονόμασαν Παγκράτιο το φυτό του απεικονίζεται σε μία από τις τοιχογραφίες, θέλησα να μάθω περισσότερα για το φυτό που έχει αυτό το τεράστιο όνομα. Παγκράτιον σημαίνει παντοδύναμο! Παγκρατεύς ονομαζόταν ο Δίας που ήταν παντοκράτορας και παντοδύναμος. Ο Πλάτωνας λέει ότι τα ονόματα για τα πράγματα δεν είναι τυχαία. Τι σχέση μπορεί να έχει αυτό το τεράστιο όνομα : Παγκράτιον ,με το ταπεινό κρινάκι της θάλασσας που έδωσε το λεπτό του άρωμα στις παιδικές μου αναμνήσεις; Η μελέτη των θεραπευτικών ιδιοτήτων του Παγκράτιου και των άλλων φυτών της οικογένειας στην οποία ανήκει , δικαιολογεί το τεράστιο αυτό όνομα. Είναι σπουδαίο φάρμακο σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών που γίνονται σε διάφορες χώρες. Τα φυτά στις τοιχογραφίες, αλλά και στη φύση, δεν είναι απλή διακόσμηση και κανένα φυτό δεν είναι περιττό! Συγκατοικούμε με αυτά και πρέπει να τα ευγνωμονούμε για τις θεραπείες που μας προσφέρουν αν ξέρουμε να τα χρησιμοποιούμε σωστά. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας μας παρέδωσαν τη γνώση που μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά . Η παράδοση σταμάτησε όταν βγήκαν τα λεγόμενα μοντέρνα χημικά φάρμακα και όλοι οι προηγούμενοι που ήξεραν τη χρήση των βοτάνων, από τη γιαγιά μου μέχρι τον Ιπποκράτη, θεωρούνται παλιομοδίτες ,έως κομπογιαννίτες. Ας καθίσουμε να σκεφτούμε: μήπως οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου αν ειδωθούν από τη θεραπευτική σκοπιά προβάλλουν τη Σαντορίνη σε όλο τον κόσμο μέσω των θεραπευτικών φυτών ; Μήπως είναι αφορμή να αναδειχτεί η θεραπευτική χλωρίδα του νησιού μας που είναι άφθονη με φυτά που μερικά από αυτά υπάρχουν μόνο στο νησί μας;
Η φύση μας έδωσε προίκα τη μαύρη άμμο, τα δάκρυα της μάνας μας της Σαντορίνης που έτρεξαν από το ηφαίστειο. Μας έδωσε τη μαύρη άμμο κατάρα, που γίνεται ευχή, αφού οι παραλίες μας πλημύρισαν τουρίστες και ξεφύγαμε από τη φτώχεια και την ανέχεια. Εκεί στις παραλίες μας που φύτρωνε κάποτε το κρινάκι το Παγκράτιον τώρα «φυτρώνουν» ομπρέλες για να κάθονται οι τουρίστες στον ίσκιο τους. Δεν υπάρχει χώρος για τον πανάρχαιο κάτοικο των παραλιών μας, το κρινάκι της θάλασσας. Το κρινάκι αυτό που η Ερωπαϊκή ‘Ενωση χαρακτήρισε ως είδος προτεραιότητας για προστασία, (Κοινοτική Οδηγία 92/43) τείνει να εξαφανιστεί και δεν θα υπάρχει, ούτε στις παραλίες μας, ούτε στις αναμνήσεις των παιδιών που θα γεννηθούν!
ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ ΔΕΜΕΝΗ ……
Οι παιδικές μου αναμνήσεις έχουν ποτιστεί από το σεβασμό του πατέρα μου για τα αρχαία μας και το κόκκινο και άσπρο χρώμα της κλωστής που έπλεκε η μάνα μου για να φτιάξει το « Μάρτη» που μας έδενε στο χέρι για να μην μας κάψει ο ανοιξιάτικος ήλιος. Έχουν επίσης το χρώμα των λουλουδιών που άνθιζαν στην αυλή της και το άρωμα του άσπρου μικρού κρίνου που φύτρωνε στην άμμο εκεί στο Καμάρι και έδινε ελπίδα σε μας που η μοίρα το έφερε να γεννηθούμε στη Σαντορίνη, ένα νησί της λεγόμενης : «άγονης γραμμής».
Αυτό το κρινάκι που το λένε : «Κρινάκι της θάλασσας», ήταν δίπλα μας όταν καθόμαστε το απόγευμα στη χλιαρή παραλία και ακούγαμε τον παππού μου τον Ηλία Πελέκη, που ήταν αρχαιοφύλακας στην Αρχαία Θήρα, να μιλάει με τον παππού μου τον Γιαννάκη Σιγάλα που ήταν αρχαιολάτρης.
Η Ελληνική Μυθολογία ήταν ένα από τα πρώτα παιδικά αναγνώσματα τότε που δεν έφταναν εύκολα στο χωριό μας τα εικονογραφημένα κλασσικά παραμύθια . Στην παιδική μου φαντασία οι μυθολογικοί ήρωες γίνονταν αληθινοί . Ίσως από τότε να διαισθανόμουν ότι η Μυθολογία δεν είναι παραμύθι, αλλά λέει αλήθειες σαν παραμύθι.
Στην εφηβεία μου ,μια εργασία που μας ανέθεσε η φιλόλογος της τάξης σχετικά με τα λαογραφικά στοιχεία της Σαντορίνης, μου αποκάλυψε τη λαϊκή σοφία ,που είναι γνώση συσσωρευμένη και περνούσε από γενιά σε γενιά. Οι τοπικές ιδιωματικές λέξεις που είχαν τη ρίζα τους σε αρχαίες ελληνικές, οι δοξασίες και οι θρύλοι που με γύριζαν στις αρχαίες Νηρηίδες , τα λεγόμενα γιατροσόφια που με πήγαν πίσω στην αρχαία θεραπευτική, πριν από την κλασσική ιατρική του Ιπποκράτη, με έβαλαν σε ένα ταξίδι μαγικό, που συνεχίζεται ακόμα. Έτσι κατάλαβα γιατί η Σαντορίνη λεγόταν και Θήρα. Έτσι έμαθα ότι οι αρχαίοι Θηραίοι ίδρυσαν την πόλη Κυρήνη στη Λιβύη και η ιστορική γνώση πλεκόταν με τη μυθολογική αφήγηση που θέλει τη Θήρα να γεννήθηκε από ένα σβώλο από χώμα της Λιβύης που έριξε ο Εύφημος στη θάλασσα. Έτσι έμαθα ότι οι τρεις ξαδέλφες μου που μόνο αυτές έχουν το όνομα Κυρήνα, οφείλουν το όνομά τους σε μια μαρμάρινη πλάκα που ξέθαψε ο προπάππους τους ο παπά Μιχάλης κάνοντας εργασίες στην αυλή της εκκλησίας του Ταξιάρχη στην Επισκοπή Γωνιά. «Κυρήνα» ή «Κυρήνη» έγραφε η μαρμάρινη πλάκα και ο παππά Μιχάλης έδωσε το όνομα αυτό στην κόρη του κι έτσι μεταφέρθηκε στις εγγονές της.
Η ιστορία για την ίδρυση της Κυρήνης πλεκόταν με το Μύθο που λέει ότι η Κυρήνη ήταν μια βασιλοπούλα αντρειωμένη που ερωτεύτηκε ο Απόλλωνας την πήγε στη Λιβύη και εκεί η κοπέλα ίδρυσε την πόλη που πήρε το όνομά της. Η πόλη αυτή έμελλε να γίνει πάμπλουτη από ένα φυτό το Σίλφιο ,που σύμφωνα με τη Μυθολογία μετέφερε εκεί ο γιος της βασιλοπούλας Κυρήνης, ο Αρισταίος. Το Σίλφιον το Κυρηναϊκό ως τονωτικό ολόκληρου του οργανισμού, ήταν γνωστό για τις σπουδαίες θεραπευτικές του ιδιότητες, όπως καρδιοτονωτικές και άλλες, αλλά πασίγνωστο, περιζήτητο και πανάκριβο, το κατέστησε η ιδιότητα του ως αντισυλληπτικό. Ένας σβώλος σε μέγεθος ρεβιθιού από τη ρητίνη που έτρεχε όταν χάραζαν τον κορμό του Σίλφιου, ήταν αρκετός για να εξασφαλίσει αντισύλληψη για ένα μήνα.
Η ζωή, που ξέρει να πλέκει κουβάρι την κόκκινη κλωστή της τύχης, το έφερε ο θείος μου ο Νικολάκης Πελέκης, ο εγγονός του παππά Μιχάλη ,να είναι αυτός που γνωρίζοντας τα σημάδια υπέδειξε στον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο το χώρο όπου οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν αποκάλυψαν τα προϊστορικά κτίρια με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Η τύχη το έφερε, ο γιος μου ο Νίκος να σπουδάσει και να γίνει Συντηρητής Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και να εργαστεί στη συντήρηση των τοιχογραφιών του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης.
Μία από τις τοιχογραφίες αυτές, που οι αρχαιολόγοι ονόμασαν : «Εκστρατεία», πήγε τη φαντασία μου πίσω. Σε ένα από τα πλοία που απεικονίζονται, μου φάνηκε ότι το ακρόπλωρο ήταν το φυτό Σίλφιο που οι αρχαίοι ονόμαζαν και Νάρθηκα.
Μέσα στον κούφιο κορμό του Νάρθηκα υπάρχει ψύχα που μοιάζει με ίσκα. Αν ανάψει αυτή η ψύχα ,σιγοκαίει και έτσι οι ναυτικοί του Αιγαίου έπαιρναν μαζί τους τη φωτιά στα μακρινά ταξίδια τους. Γιατί να μην πήραν, σκέφτηκα, και οι αρχαίοι Θηραίοι το ιερό πυρ μέσα στον κούφιο κορμό του Νάρθηκα για να το μεταφέρουν στην αποικία που ίδρυσαν;
Η σύνδεση του ακρόπλωρου με το Σίλφιον με τις σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες, με έκανε να αρχίσω να μελετώ τα φυτά που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης από τη βοτανοθεραπευτική τους πλευρά και να ανακαλύπτω ότι όσα λέει η Μυθολογία για τα φυτά αυτά δεν είναι παραμύθια.
Η τύχη το έφερε εκείνη την εποχή να γνωρίσω τη θεραπευτική τέχνη που ονομάζεται Ομοιοπαθητική και έχει τις ρίζες της στη Ιατρική του Ιπποκράτη. Σπούδασα Ομοιοπαθητική . Από τα πρώτα φάρμακα που διδάχτηκα ήταν εκείνα που βγαίνουν από τα φυτά: Ακόνιτο, Ανεμώνη, Δελφίνιο το Αιάντειο, Αχιλλεία. Η έκπληξη μου ήταν τεράστια όταν κατάλαβα πόσο μοιάζουν τα χιλιάδες συμπτώματα που έχουν θεραπεύσει τα φυτά αυτά ως ομοιοπαθητικά φάρμακα, με τους Μύθους τους σχετικούς με αυτά και τα μυθολογικά πρόσωπα με τα οποία συνδέονται. Το Ακόνιτο με τον Κέρβερο και τη Μήδεια, η Ανεμώνη με τα δάκρυα της Αφροδίτης για το νεκρό Άδωνι, το Δελφίνιο το Αιάντειο με το θυμό και την αυτοκτονία του Αίαντα, ο πόνος στον Αχίλλειο τένοντα που θεραπεύεται με το φυτό που φέρει το όνομα του Αχιλλέα. Αυτή η «ανακάλυψη» ήταν για μένα η πόρτα που με έβαλε στον Κήπο των Εσπερίδων όπου περιδιαβαίνω ακόμα μαγεμένη!
Έτσι τα φυτά που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, αλλά και άλλα φυτά που υπάρχουν ως αυτοφυή στη νησί μας, απέκτησαν προσωπικότητα και άρχισαν να μου μιλούν μέσα από τη Μυθολογία, τη βοτανοθεραπευτική και την Ομοιοπαθητική και ένα μέρος της « συνομιλίας» μας αυτής έχει περιληφθεί στις σελίδες του βιβλίου μου που κυκλοφόρησε με τον τίτλο: « Κόκκινη κλωστή δεμένη από το Μύθο στην Ομοιοπαθητική».
Ο Κρόκος , η Σμίλαξ, τα κρίνα της Ήρας δεν είναι πια για μένα απλές φυσιολατρικές παραστάσεις στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου, αλλά είναι θεραπεία! Ένα φυτό που απεικονίζεται στις τοιχογραφίες , οι αρχαιολόγοι τον ονόμασαν στην αρχή Παγκράτιον.
Τη λέξη : Παγκράτιο την ήξερα μόνο ως όνομα Αγίου. Πάλι η τύχη το έφερε, ο θείος μου ο αρχαιολόγος Χαράλαμπος Σιγάλας να σχεδιάσει το εκκλησάκι που χτίστηκε στην κορυφή του λοφίσκου στο Καμάρι, το χωριό στο οποίο μεταφέρθηκαμε οι κάτοικοι της Επισκοπής μετά το σεισμό του 1956. Ο σεισμός ως γνωστόν έγινε στις 9 Ιουλίου, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Παγκρατίου , χωρίς να σκοτωθεί κανείς στην Επισκοπή και γι’ αυτό ο παππούς μου ο Γιαννάκης φρόντισε να χτιστεί το εκκλησάκι πάνω στο λόφο του νέου χωριού και να ονομαστεί Άγιος Παγκράτιος .
Όταν άκουσα ότι οι αρχαιολόγοι ονόμασαν Παγκράτιο το φυτό του απεικονίζεται σε μία από τις τοιχογραφίες, θέλησα να μάθω περισσότερα για το φυτό που έχει αυτό το τεράστιο όνομα. Παγκράτιον σημαίνει παντοδύναμο! Παγκρατεύς ονομαζόταν ο Δίας που ήταν παντοκράτορας και παντοδύναμος. Ο Πλάτωνας λέει ότι τα ονόματα για τα πράγματα δεν είναι τυχαία. Τι σχέση μπορεί να έχει αυτό το τεράστιο όνομα : Παγκράτιον ,με το ταπεινό κρινάκι της θάλασσας που έδωσε το λεπτό του άρωμα στις παιδικές μου αναμνήσεις; Η μελέτη των θεραπευτικών ιδιοτήτων του Παγκράτιου και των άλλων φυτών της οικογένειας στην οποία ανήκει , δικαιολογεί το τεράστιο αυτό όνομα. Είναι σπουδαίο φάρμακο σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών που γίνονται σε διάφορες χώρες. Τα φυτά στις τοιχογραφίες, αλλά και στη φύση, δεν είναι απλή διακόσμηση και κανένα φυτό δεν είναι περιττό! Συγκατοικούμε με αυτά και πρέπει να τα ευγνωμονούμε για τις θεραπείες που μας προσφέρουν αν ξέρουμε να τα χρησιμοποιούμε σωστά. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας μας παρέδωσαν τη γνώση που μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά . Η παράδοση σταμάτησε όταν βγήκαν τα λεγόμενα μοντέρνα χημικά φάρμακα και όλοι οι προηγούμενοι που ήξεραν τη χρήση των βοτάνων, από τη γιαγιά μου μέχρι τον Ιπποκράτη, θεωρούνται παλιομοδίτες ,έως κομπογιαννίτες. Ας καθίσουμε να σκεφτούμε: μήπως οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου αν ειδωθούν από τη θεραπευτική σκοπιά προβάλλουν τη Σαντορίνη σε όλο τον κόσμο μέσω των θεραπευτικών φυτών ; Μήπως είναι αφορμή να αναδειχτεί η θεραπευτική χλωρίδα του νησιού μας που είναι άφθονη με φυτά που μερικά από αυτά υπάρχουν μόνο στο νησί μας;
Η φύση μας έδωσε προίκα τη μαύρη άμμο, τα δάκρυα της μάνας μας της Σαντορίνης που έτρεξαν από το ηφαίστειο. Μας έδωσε τη μαύρη άμμο κατάρα, που γίνεται ευχή, αφού οι παραλίες μας πλημύρισαν τουρίστες και ξεφύγαμε από τη φτώχεια και την ανέχεια. Εκεί στις παραλίες μας που φύτρωνε κάποτε το κρινάκι το Παγκράτιον τώρα «φυτρώνουν» ομπρέλες για να κάθονται οι τουρίστες στον ίσκιο τους. Δεν υπάρχει χώρος για τον πανάρχαιο κάτοικο των παραλιών μας, το κρινάκι της θάλασσας. Το κρινάκι αυτό που η Ερωπαϊκή ‘Ενωση χαρακτήρισε ως είδος προτεραιότητας για προστασία, (Κοινοτική Οδηγία 92/43) τείνει να εξαφανιστεί και δεν θα υπάρχει, ούτε στις παραλίες μας, ούτε στις αναμνήσεις των παιδιών που θα γεννηθούν!
Γιορτή της βεντέμας 2010
Μερικά αποσπάσματα από τη γιορτή της βεντέμας στην Ένωση ΘηραΙκών Προιόντων ( 2010)
αλλά και το τραγούδι της βεντέμας από την περσινή εκδήλωση
Κυριακή 1 Αυγούστου 2010
Μουσική Παράδοση στη Σαντορίνη
«Άρχισε γλώσσα μ άρχισε τραγούδια να αραδιάζεις και την καλή μας συντροφιά να τη διασκεδάζεις». Ένα δίστιχο της Σαντορίνης με το οποίο ξεκινάνε οι θρυλικές βεγγέρες στο νησί. Η ιστορία κάθε νησιού και κάθε τόπου περιπλέκεται άμεσα με τις έννοιες της παράδοσης, των ηθών και εθίμων των λαών. Έτσι και στη Σαντορίνη, αν θέλεις να κανείς συνολική παρουσίαση του νησιού, δεν μπορείς να μην εντάξεις για πχ τα έθιμα της ( Γάμος, Πάσχα, βεντέμα – τρύγος, εορτές Αγίων,) ή ακόμα δεν θα μπορούσες να μην ανατριχιάσεις αν ποτέ πετύχεις “ live” το τραγούδι της Βεντέμας ( Βεντέμα ήλθε βρε παιδιά…..).
Η παράδοση της Σαντορίνης κατηγοριοποιείται σε τρείς ομάδες: α) Καταγραφή – και διατήρηση Ηθών και Εθίμων ( Πάσχα, Χριστούγεννα, έθιμο του γάμου κ.ο.κ.) Μουσική παράδοση : α) χορευτικά τραγούδια ( Νεράιδα είσαι μάτια μου, Κυρά Δασκάλα κ.ο.κ.), β) τραγούδια της Βεγγέρας, του Γάμου, του Κλήδωνα ( γενικά για ειδικές περιπτώσεις), γ) τραγούδια του τραπεζιού, και αστεία, δ) παιδικά τραγούδια, ε) ρίμες, κάλαντα στ) νανουρίσματα. Γ) Χορευτική παράδοση
Η Καταγραφή των Ηθών και Εθίμων του τόπου μας έχει γίνει από πιο ειδικούς ( Εμμ. Α. Λιγνό, Φίλιππα Κατσίπη, Γουλιελμία Συρίγου, Μάρκο Αβ.Ρούσσο), από την αφεντιά μου και εκτός των άλλων ο σκοπός του άρθρου αυτόύ δεν είναι η λαογραφική αποτύπωση όλων των ηθών και εθίμων, παρά μόνο της όσο το δυνατόν συνοπτικής αλλά και κατατοπιστικής μουσικής παράδοσης του νησιου.
Πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι η Σαντορίνη δεν είναι σαν την Νάξο, την κοιτίδα του Κυκλαδικού Λαϊκού Πολιτισμού. Εδώ δεν έχουμε κάθε χωριό και διαορετικό σκοπό, ούτε κάθε χωριό και διαφορετικό άκουσμα του βιολάτορα. Στο νησί μας, τα στοιχεία του λαϊκού - μουσικού πολιτισμού αναδεικνύονται και παρουσιάζονται μέσα από τη φυσιογνωμία της παλιάς κοινωνίας του νησιού. Ένα όμως από τα χαρακτηριστικά σημεία του μουσικού θησαυρού της Σαντορίνης είναι οι πλείστες όσες μαντινάδες για τις διάφορες γιορτές. Για τον πλούτο αυτό, σε όσα βιβλία και να καταγραφούν, σε όσες εκπομπές – εκδηλώσεις ακουστούν, είναι πάντα ανεξάντλητος.
Αξιοσημείωτες επίσης μπορούν να θεωρηθούν οι ρίμες ( αρκετές παραλλαγές για τον Άγιο Γεώργιο), αλλά και η μία μέχρι στιγμής επίσημη καταγραφή νανουρίσματος του νησιού.
Τα χορευτικά τραγούδια του νησιού έχουν τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει μια συνολική κατάγραφή σε μουσικό cd όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές. Μερικά δείγματα, έχει προσθέσει σε cd της η δικιά μας Μαρίζα Κωχ, μαζί με τη συμμετοχή του πάντα πρωτοπόρου στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας Λαογραφικού Ομίλου Σαντορίνης ( cd: Αιγαίο – Νεράϊδα είσαι μάτια μου, Κυρά Δασκάλα), αλλά και του Συλλόγου Ακρωτηριανών ( cd Santorini αλλά και Πνοή στο Αιγαίο- Μαντινάδες Βεγγέρας – γύρισμα σε Μπάλλο, αλλά και Νανούρισμα Σαντορίνης).Από την άλλη τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί πολλές πρόχειρες ή μη πρακτικές καταγραφές των τραγουδιών της Σαντορίνης. Οι πρακτικές αυτές καταγραφές εκτός από την οργανωμένη πρσπάθεια ανάδειξης των Σαντορινιών τραγουδιών, έχουν γίνει με βασικό σκοπό το μεράκι.
Εκτός των άλλων διάφοροι πολιτιστικοί Σύλλογοι έχουν καταφέρει μέσα από τα δρώμενα τους να φέρουν στη μνήμη παλιά ξεχασμένα τραγούδια της Σαντορίνης ( όπως ο Πολιτιστικός Σύλλογος το Μετόχι κ.ο.κ). Βασική όμως πηγή πληροφόρησης των παραδοσιακών τραγουδιών του νησιού είναι οι αντίστοιχες ενότητες σε λαογραφικά βιβλία. ( Γεώργιου Βενετσάνου, Μάρκου Αβ.Ρούσσου, Εμμ. Ά. Λιγνού).
Παράλληλα δε, οι μουσικοί της Σαντορίνης μέσα στο πέρασμα των χρόνων έχουν αφήσει χαρακτηριστικό σημάδι στη προσπάθεια διατήρησης των ηθών και εθίμων: οι βιολάτορες όπως Αντώνης Πρέκας ( Φαρισσαίος), Μανώλης και Δημήτρης Νομικός ( Μανολίτσος), οι τσαμπουνιέρηδες ( Ευστάθιος Αρβανίτης, Μαρκουλης) κ.ο.κ. έχουν αναδείξει με τον τρόπο τους το μουσικό άκουσμα της Σαντορίνης μέσα από τα πανηγύρια, τις γιορτές ή οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση.- Δράση.
Από πλευράς χορευτικής οφείλουμε να γίνουν οι εξής παρατηρήσεις. Ο Βασικός χορός της Σαντορίνης είναι συρτός –γύρισμά σε γρήγορο μπάλλο – ρεπατί. Ο αλησμόνητος ερευνητής Ματθαίος Μηνδρινός στα Ανάλεκτά του αναφέρει τα εξής πάνω στους χορούς της Σαντορίνης:
• « Γενικά το χρώμα του θηραικού μπάλου έχει παθητικόν μα κλαυθμηρόν χαρακτήρα, τον γλυκύ τόνο του οποίου αποδίδου με λεπτότητα τα θηραϊκά όργανα ( λαούτο, κλαρίνο και βιολί). Επάνω εις τους λεπτοτάτους κυματισμούς του παιγνιδιάρικου τριμητονίου των χρωματικών κλιμάκων του χορού τούτου, χαράσσεται η ζωηρότητης και η χάρης εις τας οποίας η ευγενική νησιωτική ψυχή ξεδιπλώνει τα φτερά της και αγναντεύει την μεγάλη και ευρύχωρον θάλασσαν με τον απέραντο ορίζοντα.
• « Κύριο γνώρισμα του εν λόγω θηραϊκού χορού είναι το αρρενωπό πάθος και το αυστηρό και σοβαρό ήθος. Εν Θήρα, θεωρείται αριστούργημα από άποψη ευρυθμίας»
Παράλληλα δε θα πρέπειι να τονιστεί ότι μέσα από την πρακτική έρευνα, οι θηραίοι μουσικοί έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τα μουσικά τους όργανα, Σαν να τρέχουν πολύ περισσότερο από το κανονικό, οπότε συνδυάζεται και αναλόγως ο ρυθμός του συρτού – μπάλλου – ρεπατί της Σαντορίνης. Ο Ματθαίος Μηνδρινός πάλι στα Ανάλεκτά του, το επεξηγεί με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο: « Συγκλονίζεται και δονείται έτι δε και υποβάλλεται ο γνήσιος Θηραϊος χορευτής κατά την εκτελεσίν του.
Αυτά όμως για κάποιους μπορεί να θεωρούνται αναθήματα του χθες!! Τι γίνεται όμως σήμερα στη Σαντορίνη όλο το χρόνο; Διατηρούνται τα ήθη και έθιμα του τόπου, οι νέοι είναι κοντά στην παράδοση ή θεωρούν ότι είναι «πολύ κακό για το τίποτα»;
Η Σαντορίνη με διάφορους τρόπους, αποδεικνύει ότι δεν είναι μόνο ηλιοβασίλεμα στην Οία, ( κλειστός) αρχαιολογικός χώρος, νυχτερινή ζωή στα Φηρά. Οι ντόπιοι και οι νέοι κυρίως προσπαθούν και διατηρούν όσο το δυνατόν περισσότερο τα έθιμα του τόπου μας. Θα φανεί περίεργο για πχ αν τυχόν γίνει γάμος στο νησί και δεν υπάρχει το παραδοσιακό γκράξιμο του γαμπρού και της νύφης, ή ακόμα να μην συμμετέχουν στον χαρακτηριστικό τρόπο εορτής αγίων του νησιού. Παράλληλα δε στο άκουσμα παραδοσιακών οργάνων οι νέοι αναδεικνύονται μπροστάρηδες στο χορό. Τα τελευταία χρόνια πολλοί νέοι μαθαίνουν παραδοσιακούς χορούς ή μέσα από τα σχολεία ή μέσα από Συλλόγους
Κλείνοντας, θα σας αντιγράψω μια φράση της γιαγιάς μου Γουλιελμίας Συρίγου από το βιβλίο της « Η Σαντορίνη μου»: «Με το πλησίασμα στις ρίζες αυτές γινόμαστε προσκυνητές των προγόνων μας, μαθαίνουμε και νοιώθουμε πως ζήσανε, δένοντας έτσι γερά με αδιάσπαστη ενότητα το παρελθόν με το παρόν».
Ιωσήφ Πέρρος
Γενικός Γραμματέας Συλλόγου Μεγαλοχωριτών Αθήνας
Ιστορικός Μελετητής – Μουσικός Παραγωγός
Η παράδοση της Σαντορίνης κατηγοριοποιείται σε τρείς ομάδες: α) Καταγραφή – και διατήρηση Ηθών και Εθίμων ( Πάσχα, Χριστούγεννα, έθιμο του γάμου κ.ο.κ.) Μουσική παράδοση : α) χορευτικά τραγούδια ( Νεράιδα είσαι μάτια μου, Κυρά Δασκάλα κ.ο.κ.), β) τραγούδια της Βεγγέρας, του Γάμου, του Κλήδωνα ( γενικά για ειδικές περιπτώσεις), γ) τραγούδια του τραπεζιού, και αστεία, δ) παιδικά τραγούδια, ε) ρίμες, κάλαντα στ) νανουρίσματα. Γ) Χορευτική παράδοση
Η Καταγραφή των Ηθών και Εθίμων του τόπου μας έχει γίνει από πιο ειδικούς ( Εμμ. Α. Λιγνό, Φίλιππα Κατσίπη, Γουλιελμία Συρίγου, Μάρκο Αβ.Ρούσσο), από την αφεντιά μου και εκτός των άλλων ο σκοπός του άρθρου αυτόύ δεν είναι η λαογραφική αποτύπωση όλων των ηθών και εθίμων, παρά μόνο της όσο το δυνατόν συνοπτικής αλλά και κατατοπιστικής μουσικής παράδοσης του νησιου.
Πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι η Σαντορίνη δεν είναι σαν την Νάξο, την κοιτίδα του Κυκλαδικού Λαϊκού Πολιτισμού. Εδώ δεν έχουμε κάθε χωριό και διαορετικό σκοπό, ούτε κάθε χωριό και διαφορετικό άκουσμα του βιολάτορα. Στο νησί μας, τα στοιχεία του λαϊκού - μουσικού πολιτισμού αναδεικνύονται και παρουσιάζονται μέσα από τη φυσιογνωμία της παλιάς κοινωνίας του νησιού. Ένα όμως από τα χαρακτηριστικά σημεία του μουσικού θησαυρού της Σαντορίνης είναι οι πλείστες όσες μαντινάδες για τις διάφορες γιορτές. Για τον πλούτο αυτό, σε όσα βιβλία και να καταγραφούν, σε όσες εκπομπές – εκδηλώσεις ακουστούν, είναι πάντα ανεξάντλητος.
Αξιοσημείωτες επίσης μπορούν να θεωρηθούν οι ρίμες ( αρκετές παραλλαγές για τον Άγιο Γεώργιο), αλλά και η μία μέχρι στιγμής επίσημη καταγραφή νανουρίσματος του νησιού.
Τα χορευτικά τραγούδια του νησιού έχουν τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει μια συνολική κατάγραφή σε μουσικό cd όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές. Μερικά δείγματα, έχει προσθέσει σε cd της η δικιά μας Μαρίζα Κωχ, μαζί με τη συμμετοχή του πάντα πρωτοπόρου στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας Λαογραφικού Ομίλου Σαντορίνης ( cd: Αιγαίο – Νεράϊδα είσαι μάτια μου, Κυρά Δασκάλα), αλλά και του Συλλόγου Ακρωτηριανών ( cd Santorini αλλά και Πνοή στο Αιγαίο- Μαντινάδες Βεγγέρας – γύρισμα σε Μπάλλο, αλλά και Νανούρισμα Σαντορίνης).Από την άλλη τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί πολλές πρόχειρες ή μη πρακτικές καταγραφές των τραγουδιών της Σαντορίνης. Οι πρακτικές αυτές καταγραφές εκτός από την οργανωμένη πρσπάθεια ανάδειξης των Σαντορινιών τραγουδιών, έχουν γίνει με βασικό σκοπό το μεράκι.
Εκτός των άλλων διάφοροι πολιτιστικοί Σύλλογοι έχουν καταφέρει μέσα από τα δρώμενα τους να φέρουν στη μνήμη παλιά ξεχασμένα τραγούδια της Σαντορίνης ( όπως ο Πολιτιστικός Σύλλογος το Μετόχι κ.ο.κ). Βασική όμως πηγή πληροφόρησης των παραδοσιακών τραγουδιών του νησιού είναι οι αντίστοιχες ενότητες σε λαογραφικά βιβλία. ( Γεώργιου Βενετσάνου, Μάρκου Αβ.Ρούσσου, Εμμ. Ά. Λιγνού).
Παράλληλα δε, οι μουσικοί της Σαντορίνης μέσα στο πέρασμα των χρόνων έχουν αφήσει χαρακτηριστικό σημάδι στη προσπάθεια διατήρησης των ηθών και εθίμων: οι βιολάτορες όπως Αντώνης Πρέκας ( Φαρισσαίος), Μανώλης και Δημήτρης Νομικός ( Μανολίτσος), οι τσαμπουνιέρηδες ( Ευστάθιος Αρβανίτης, Μαρκουλης) κ.ο.κ. έχουν αναδείξει με τον τρόπο τους το μουσικό άκουσμα της Σαντορίνης μέσα από τα πανηγύρια, τις γιορτές ή οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση.- Δράση.
Από πλευράς χορευτικής οφείλουμε να γίνουν οι εξής παρατηρήσεις. Ο Βασικός χορός της Σαντορίνης είναι συρτός –γύρισμά σε γρήγορο μπάλλο – ρεπατί. Ο αλησμόνητος ερευνητής Ματθαίος Μηνδρινός στα Ανάλεκτά του αναφέρει τα εξής πάνω στους χορούς της Σαντορίνης:
• « Γενικά το χρώμα του θηραικού μπάλου έχει παθητικόν μα κλαυθμηρόν χαρακτήρα, τον γλυκύ τόνο του οποίου αποδίδου με λεπτότητα τα θηραϊκά όργανα ( λαούτο, κλαρίνο και βιολί). Επάνω εις τους λεπτοτάτους κυματισμούς του παιγνιδιάρικου τριμητονίου των χρωματικών κλιμάκων του χορού τούτου, χαράσσεται η ζωηρότητης και η χάρης εις τας οποίας η ευγενική νησιωτική ψυχή ξεδιπλώνει τα φτερά της και αγναντεύει την μεγάλη και ευρύχωρον θάλασσαν με τον απέραντο ορίζοντα.
• « Κύριο γνώρισμα του εν λόγω θηραϊκού χορού είναι το αρρενωπό πάθος και το αυστηρό και σοβαρό ήθος. Εν Θήρα, θεωρείται αριστούργημα από άποψη ευρυθμίας»
Παράλληλα δε θα πρέπειι να τονιστεί ότι μέσα από την πρακτική έρευνα, οι θηραίοι μουσικοί έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τα μουσικά τους όργανα, Σαν να τρέχουν πολύ περισσότερο από το κανονικό, οπότε συνδυάζεται και αναλόγως ο ρυθμός του συρτού – μπάλλου – ρεπατί της Σαντορίνης. Ο Ματθαίος Μηνδρινός πάλι στα Ανάλεκτά του, το επεξηγεί με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο: « Συγκλονίζεται και δονείται έτι δε και υποβάλλεται ο γνήσιος Θηραϊος χορευτής κατά την εκτελεσίν του.
Αυτά όμως για κάποιους μπορεί να θεωρούνται αναθήματα του χθες!! Τι γίνεται όμως σήμερα στη Σαντορίνη όλο το χρόνο; Διατηρούνται τα ήθη και έθιμα του τόπου, οι νέοι είναι κοντά στην παράδοση ή θεωρούν ότι είναι «πολύ κακό για το τίποτα»;
Η Σαντορίνη με διάφορους τρόπους, αποδεικνύει ότι δεν είναι μόνο ηλιοβασίλεμα στην Οία, ( κλειστός) αρχαιολογικός χώρος, νυχτερινή ζωή στα Φηρά. Οι ντόπιοι και οι νέοι κυρίως προσπαθούν και διατηρούν όσο το δυνατόν περισσότερο τα έθιμα του τόπου μας. Θα φανεί περίεργο για πχ αν τυχόν γίνει γάμος στο νησί και δεν υπάρχει το παραδοσιακό γκράξιμο του γαμπρού και της νύφης, ή ακόμα να μην συμμετέχουν στον χαρακτηριστικό τρόπο εορτής αγίων του νησιού. Παράλληλα δε στο άκουσμα παραδοσιακών οργάνων οι νέοι αναδεικνύονται μπροστάρηδες στο χορό. Τα τελευταία χρόνια πολλοί νέοι μαθαίνουν παραδοσιακούς χορούς ή μέσα από τα σχολεία ή μέσα από Συλλόγους
Κλείνοντας, θα σας αντιγράψω μια φράση της γιαγιάς μου Γουλιελμίας Συρίγου από το βιβλίο της « Η Σαντορίνη μου»: «Με το πλησίασμα στις ρίζες αυτές γινόμαστε προσκυνητές των προγόνων μας, μαθαίνουμε και νοιώθουμε πως ζήσανε, δένοντας έτσι γερά με αδιάσπαστη ενότητα το παρελθόν με το παρόν».
Ιωσήφ Πέρρος
Γενικός Γραμματέας Συλλόγου Μεγαλοχωριτών Αθήνας
Ιστορικός Μελετητής – Μουσικός Παραγωγός
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Οι Σαντορινιοί του Πειραιά και τα «σαντορινέικα» του Αγ.Νείλου Β μέρος…
Τις μεταπολεμικές δεκαετίες, οι Σαντορινιοί εφοπλιστές έχουν κυρίαρχο ρόλο στο μεγάλο λιμάνι και στη Πειραϊκή κοινωνία. Ο Λουκάς Νομικός α...
.JPG)
-
Έχοντας ως βάση το ανεκτίμητης αξίας βιβλιο « Η Σαντορίνη που χάνεται όπως τη βλέπουν οι μαθητές της Α Γυμνασίου 1985 - 1986" και προσ...
-
Μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές στα έθιμα του Πάσχα στο νησί, είναι και αυτό που γίνεται κατά βάση σήμερα το βράδυ Μετά το Χριστός Ανέ...
-
.JPG)
Τις μεταπολεμικές δεκαετίες, οι Σαντορινιοί εφοπλιστές έχουν κυρίαρχο ρόλο στο μεγάλο λιμάνι και στη Πειραϊκή κοινωνία. Ο Λουκάς Νομικός α...