Από τις ...Σύγχρονες Αναμνήσεις μιάς Μεσαγωνιάτισσας

Της Νίκης Πελέκα - Τσέκου Εφημερίδα " Θηραικά Νέα" Ιούλιος 2010

ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤΗ ΔΕΜΕΝΗ ……
Οι παιδικές μου αναμνήσεις έχουν ποτιστεί από το σεβασμό του πατέρα μου για τα αρχαία μας και το κόκκινο και άσπρο χρώμα της κλωστής που έπλεκε η μάνα μου για να φτιάξει το « Μάρτη» που μας έδενε στο χέρι για να μην μας κάψει ο ανοιξιάτικος ήλιος. Έχουν επίσης το χρώμα των λουλουδιών που άνθιζαν στην αυλή της και το άρωμα του άσπρου μικρού κρίνου που φύτρωνε στην άμμο εκεί στο Καμάρι και έδινε ελπίδα σε μας που η μοίρα το έφερε να γεννηθούμε στη Σαντορίνη, ένα νησί της λεγόμενης : «άγονης γραμμής».
Αυτό το κρινάκι που το λένε : «Κρινάκι της θάλασσας», ήταν δίπλα μας όταν καθόμαστε το απόγευμα στη χλιαρή παραλία και ακούγαμε τον παππού μου τον Ηλία Πελέκη, που ήταν αρχαιοφύλακας στην Αρχαία Θήρα, να μιλάει με τον παππού μου τον Γιαννάκη Σιγάλα που ήταν αρχαιολάτρης.


Η Ελληνική Μυθολογία ήταν ένα από τα πρώτα παιδικά αναγνώσματα τότε που δεν έφταναν εύκολα στο χωριό μας τα εικονογραφημένα κλασσικά παραμύθια . Στην παιδική μου φαντασία οι μυθολογικοί ήρωες γίνονταν αληθινοί . Ίσως από τότε να διαισθανόμουν ότι η Μυθολογία δεν είναι παραμύθι, αλλά λέει αλήθειες σαν παραμύθι.
Στην εφηβεία μου ,μια εργασία που μας ανέθεσε η φιλόλογος της τάξης σχετικά με τα λαογραφικά στοιχεία της Σαντορίνης, μου αποκάλυψε τη λαϊκή σοφία ,που είναι γνώση συσσωρευμένη και περνούσε από γενιά σε γενιά. Οι τοπικές ιδιωματικές λέξεις που είχαν τη ρίζα τους σε αρχαίες ελληνικές, οι δοξασίες και οι θρύλοι που με γύριζαν στις αρχαίες Νηρηίδες , τα λεγόμενα γιατροσόφια που με πήγαν πίσω στην αρχαία θεραπευτική, πριν από την κλασσική ιατρική του Ιπποκράτη, με έβαλαν σε ένα ταξίδι μαγικό, που συνεχίζεται ακόμα. Έτσι κατάλαβα γιατί η Σαντορίνη λεγόταν και Θήρα. Έτσι έμαθα ότι οι αρχαίοι Θηραίοι ίδρυσαν την πόλη Κυρήνη στη Λιβύη και η ιστορική γνώση πλεκόταν με τη μυθολογική αφήγηση που θέλει τη Θήρα να γεννήθηκε από ένα σβώλο από χώμα της Λιβύης που έριξε ο Εύφημος στη θάλασσα. Έτσι έμαθα ότι οι τρεις ξαδέλφες μου που μόνο αυτές έχουν το όνομα Κυρήνα, οφείλουν το όνομά τους σε μια μαρμάρινη πλάκα που ξέθαψε ο προπάππους τους ο παπά Μιχάλης κάνοντας εργασίες στην αυλή της εκκλησίας του Ταξιάρχη στην Επισκοπή Γωνιά. «Κυρήνα» ή «Κυρήνη» έγραφε η μαρμάρινη πλάκα και ο παππά Μιχάλης έδωσε το όνομα αυτό στην κόρη του κι έτσι μεταφέρθηκε στις εγγονές της.
Η ιστορία για την ίδρυση της Κυρήνης πλεκόταν με το Μύθο που λέει ότι η Κυρήνη ήταν μια βασιλοπούλα αντρειωμένη που ερωτεύτηκε ο Απόλλωνας την πήγε στη Λιβύη και εκεί η κοπέλα ίδρυσε την πόλη που πήρε το όνομά της. Η πόλη αυτή έμελλε να γίνει πάμπλουτη από ένα φυτό το Σίλφιο ,που σύμφωνα με τη Μυθολογία μετέφερε εκεί ο γιος της βασιλοπούλας Κυρήνης, ο Αρισταίος. Το Σίλφιον το Κυρηναϊκό ως τονωτικό ολόκληρου του οργανισμού, ήταν γνωστό για τις σπουδαίες θεραπευτικές του ιδιότητες, όπως καρδιοτονωτικές και άλλες, αλλά πασίγνωστο, περιζήτητο και πανάκριβο, το κατέστησε η ιδιότητα του ως αντισυλληπτικό. Ένας σβώλος σε μέγεθος ρεβιθιού από τη ρητίνη που έτρεχε όταν χάραζαν τον κορμό του Σίλφιου, ήταν αρκετός για να εξασφαλίσει αντισύλληψη για ένα μήνα.



Η ζωή, που ξέρει να πλέκει κουβάρι την κόκκινη κλωστή της τύχης, το έφερε ο θείος μου ο Νικολάκης Πελέκης, ο εγγονός του παππά Μιχάλη ,να είναι αυτός που γνωρίζοντας τα σημάδια υπέδειξε στον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο το χώρο όπου οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν αποκάλυψαν τα προϊστορικά κτίρια με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Η τύχη το έφερε, ο γιος μου ο Νίκος να σπουδάσει και να γίνει Συντηρητής Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και να εργαστεί στη συντήρηση των τοιχογραφιών του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης.
Μία από τις τοιχογραφίες αυτές, που οι αρχαιολόγοι ονόμασαν : «Εκστρατεία», πήγε τη φαντασία μου πίσω. Σε ένα από τα πλοία που απεικονίζονται, μου φάνηκε ότι το ακρόπλωρο ήταν το φυτό Σίλφιο που οι αρχαίοι ονόμαζαν και Νάρθηκα.

Μέσα στον κούφιο κορμό του Νάρθηκα υπάρχει ψύχα που μοιάζει με ίσκα. Αν ανάψει αυτή η ψύχα ,σιγοκαίει και έτσι οι ναυτικοί του Αιγαίου έπαιρναν μαζί τους τη φωτιά στα μακρινά ταξίδια τους. Γιατί να μην πήραν, σκέφτηκα, και οι αρχαίοι Θηραίοι το ιερό πυρ μέσα στον κούφιο κορμό του Νάρθηκα για να το μεταφέρουν στην αποικία που ίδρυσαν;
Η σύνδεση του ακρόπλωρου με το Σίλφιον με τις σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες, με έκανε να αρχίσω να μελετώ τα φυτά που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης από τη βοτανοθεραπευτική τους πλευρά και να ανακαλύπτω ότι όσα λέει η Μυθολογία για τα φυτά αυτά δεν είναι παραμύθια.
Η τύχη το έφερε εκείνη την εποχή να γνωρίσω τη θεραπευτική τέχνη που ονομάζεται Ομοιοπαθητική και έχει τις ρίζες της στη Ιατρική του Ιπποκράτη. Σπούδασα Ομοιοπαθητική . Από τα πρώτα φάρμακα που διδάχτηκα ήταν εκείνα που βγαίνουν από τα φυτά: Ακόνιτο, Ανεμώνη, Δελφίνιο το Αιάντειο, Αχιλλεία. Η έκπληξη μου ήταν τεράστια όταν κατάλαβα πόσο μοιάζουν τα χιλιάδες συμπτώματα που έχουν θεραπεύσει τα φυτά αυτά ως ομοιοπαθητικά φάρμακα, με τους Μύθους τους σχετικούς με αυτά και τα μυθολογικά πρόσωπα με τα οποία συνδέονται. Το Ακόνιτο με τον Κέρβερο και τη Μήδεια, η Ανεμώνη με τα δάκρυα της Αφροδίτης για το νεκρό Άδωνι, το Δελφίνιο το Αιάντειο με το θυμό και την αυτοκτονία του Αίαντα, ο πόνος στον Αχίλλειο τένοντα που θεραπεύεται με το φυτό που φέρει το όνομα του Αχιλλέα. Αυτή η «ανακάλυψη» ήταν για μένα η πόρτα που με έβαλε στον Κήπο των Εσπερίδων όπου περιδιαβαίνω ακόμα μαγεμένη!
Έτσι τα φυτά που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, αλλά και άλλα φυτά που υπάρχουν ως αυτοφυή στη νησί μας, απέκτησαν προσωπικότητα και άρχισαν να μου μιλούν μέσα από τη Μυθολογία, τη βοτανοθεραπευτική και την Ομοιοπαθητική και ένα μέρος της « συνομιλίας» μας αυτής έχει περιληφθεί στις σελίδες του βιβλίου μου που κυκλοφόρησε με τον τίτλο: « Κόκκινη κλωστή δεμένη από το Μύθο στην Ομοιοπαθητική».
Ο Κρόκος , η Σμίλαξ, τα κρίνα της Ήρας δεν είναι πια για μένα απλές φυσιολατρικές παραστάσεις στις τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου, αλλά είναι θεραπεία! Ένα φυτό που απεικονίζεται στις τοιχογραφίες , οι αρχαιολόγοι τον ονόμασαν στην αρχή Παγκράτιον.


Τη λέξη : Παγκράτιο την ήξερα μόνο ως όνομα Αγίου. Πάλι η τύχη το έφερε, ο θείος μου ο αρχαιολόγος Χαράλαμπος Σιγάλας να σχεδιάσει το εκκλησάκι που χτίστηκε στην κορυφή του λοφίσκου στο Καμάρι, το χωριό στο οποίο μεταφέρθηκαμε οι κάτοικοι της Επισκοπής μετά το σεισμό του 1956. Ο σεισμός ως γνωστόν έγινε στις 9 Ιουλίου, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Παγκρατίου , χωρίς να σκοτωθεί κανείς στην Επισκοπή και γι’ αυτό ο παππούς μου ο Γιαννάκης φρόντισε να χτιστεί το εκκλησάκι πάνω στο λόφο του νέου χωριού και να ονομαστεί Άγιος Παγκράτιος .
Όταν άκουσα ότι οι αρχαιολόγοι ονόμασαν Παγκράτιο το φυτό του απεικονίζεται σε μία από τις τοιχογραφίες, θέλησα να μάθω περισσότερα για το φυτό που έχει αυτό το τεράστιο όνομα. Παγκράτιον σημαίνει παντοδύναμο! Παγκρατεύς ονομαζόταν ο Δίας που ήταν παντοκράτορας και παντοδύναμος. Ο Πλάτωνας λέει ότι τα ονόματα για τα πράγματα δεν είναι τυχαία. Τι σχέση μπορεί να έχει αυτό το τεράστιο όνομα : Παγκράτιον ,με το ταπεινό κρινάκι της θάλασσας που έδωσε το λεπτό του άρωμα στις παιδικές μου αναμνήσεις; Η μελέτη των θεραπευτικών ιδιοτήτων του Παγκράτιου και των άλλων φυτών της οικογένειας στην οποία ανήκει , δικαιολογεί το τεράστιο αυτό όνομα. Είναι σπουδαίο φάρμακο σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών που γίνονται σε διάφορες χώρες. Τα φυτά στις τοιχογραφίες, αλλά και στη φύση, δεν είναι απλή διακόσμηση και κανένα φυτό δεν είναι περιττό! Συγκατοικούμε με αυτά και πρέπει να τα ευγνωμονούμε για τις θεραπείες που μας προσφέρουν αν ξέρουμε να τα χρησιμοποιούμε σωστά. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας μας παρέδωσαν τη γνώση που μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά . Η παράδοση σταμάτησε όταν βγήκαν τα λεγόμενα μοντέρνα χημικά φάρμακα και όλοι οι προηγούμενοι που ήξεραν τη χρήση των βοτάνων, από τη γιαγιά μου μέχρι τον Ιπποκράτη, θεωρούνται παλιομοδίτες ,έως κομπογιαννίτες. Ας καθίσουμε να σκεφτούμε: μήπως οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου αν ειδωθούν από τη θεραπευτική σκοπιά προβάλλουν τη Σαντορίνη σε όλο τον κόσμο μέσω των θεραπευτικών φυτών ; Μήπως είναι αφορμή να αναδειχτεί η θεραπευτική χλωρίδα του νησιού μας που είναι άφθονη με φυτά που μερικά από αυτά υπάρχουν μόνο στο νησί μας;
Η φύση μας έδωσε προίκα τη μαύρη άμμο, τα δάκρυα της μάνας μας της Σαντορίνης που έτρεξαν από το ηφαίστειο. Μας έδωσε τη μαύρη άμμο κατάρα, που γίνεται ευχή, αφού οι παραλίες μας πλημύρισαν τουρίστες και ξεφύγαμε από τη φτώχεια και την ανέχεια. Εκεί στις παραλίες μας που φύτρωνε κάποτε το κρινάκι το Παγκράτιον τώρα «φυτρώνουν» ομπρέλες για να κάθονται οι τουρίστες στον ίσκιο τους. Δεν υπάρχει χώρος για τον πανάρχαιο κάτοικο των παραλιών μας, το κρινάκι της θάλασσας. Το κρινάκι αυτό που η Ερωπαϊκή ‘Ενωση χαρακτήρισε ως είδος προτεραιότητας για προστασία, (Κοινοτική Οδηγία 92/43) τείνει να εξαφανιστεί και δεν θα υπάρχει, ούτε στις παραλίες μας, ούτε στις αναμνήσεις των παιδιών που θα γεννηθούν!