Της Πλατσανής το ποίημα
Ο καθεδρικός ενοριακός ναός της Οίας στην
κεντρική πλατεία του χωριού, πανηγυρίζει του Ακάθιστου Ύμνου, δηλαδή το πέμπτο
και τελευταίο Σάββατο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (24 στροφές σε ελληνική
αλφαβητική ακροστιχίδα, όπου η κάθε μια ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά
ελληνικό γράμμα κι εξιστορεί τα γεγονότα της Θεοτόκου από τον Ευαγγελισμό μέχρι
την Υπαπαντή). Ο ναός χτίστηκε το 1965 λόγω καταστροφής του παλαιού από τον
σεισμό του 1956. Η εικόνα βρέθηκε από Οιάτη ψαρά να επιπλέει στη θάλασσα κι από
τον ήχο «πλατς-πλατς» που έκαναν τα κύματα πάνω στο ξύλο καθώς η εικόνα επέπλεε
στην επιφάνεια της θάλασσας πήρε την ονομασία «Παναγιά η Πλατσανή». Η προφορική
παράδοση λέει ότι ο πρώτος ναός (ο παλιός ναός) χτίστηκε στο Γουλά μετά από
όνειρο που είδε ο ίδιος ψαράς στον ύπνο του αρκετές μέρες μετά την εύρεση της
εικόνας όπου η Παναγία του επιδείκνυε το σημείο διότι «επιθυμία Της ήταν η
εκκλησία που θα χτιζόταν για να τη στεγάσει να βλέπει προς την Κρήτη επειδή η
εικόνα προερχόταν από κατεστραμμένη εκκλησία της Κρήτης που είχαν κάψει οι
Τούρκοι και οι ντόπιοι για να σώσουν την εικόνα την πέταξαν στη θάλασσα ώσπου
τα κύματα την έφεραν στο γιαλό της Οίας».
Όλα τα Ιερά σκεύη είναι αφιερώματα ευσεβών
Οιατών, κυρίως ναυτικών, για να τους προστατεύει στα ταξίδια τους. Τα
περισσότερα από αυτά προέρχονται από την Ορθόδοξη Ρωσία, όπου με τα ιστιοφόρα
τους μετέφεραν το φημισμένο κρασί της Σαντορίνης. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο.
Υπάρχει πάνω σ’ αυτό η χρονολογία 1820 μ.Χ. η οποία όμως είναι πιθανόν η
χρονολογία επιχρύσωσής του, γιατί η κατασκευή του τοποθετείται από τους
ειδικούς πολύ παλαιότερα. Η Αγιογράφηση του ναού έγινε σε τρία στάδια από
Θηραίους αγιογράφους.
Στο βιβλίο του Νίκου Κεφαλληνιάδη για την
Παναγιά στις Κυκλάδες εντοπίστηκε και το ποίημα που φτιάξανε μετά το σεισμό του
1956, για την ανοικοδόμηση της Παναγιάς.
«Το νέο έτος σας εύχομαι από της Οίας τον
Πόντον, να είναι ευτυχέστερον όλων των παρελθόντων.
Στου Τζώρτζη τ Αλαφούζου μας θα κτισθεί η
Παναγία και τότε θα ευπρεπισθεί ολόκληρη η Οία.
Ο έρανός μας άρχισε δια την Παναγίαν,
παρακαλώντας βάλλετε με γενναιοδωρία.
Αγαπητοί μου χωριανοί βάλτε τη συνδρομή σας,
και η Παναγιά θα βρίσκεται νυχθημερόν μαζί σας.
Σκεφτείτε πως η Παναγιά είναι ξεσουβωμένη, σε
μία γωνία κάθεται σαν παραπονεμένη.
Τέσσερα χρόνια πέρασαν και είναι εις τα σέτζα
κι η Παναγιά η Πλατσανή πολύ στενοχωριέται .
Δεν σας ζητεί να της χτισθεί ναός πολυτελείας,
μόνο ζητεί να στεγασθεί που ναι σε μία γωνία.
Ποιος είναι που δε φώναξε: « Πρόφθασε, Παναγιά
μου», βοήθησε τον άνδρα μου και σώσε τα παιδιά μου»
Γι αυτό έχουμε υποχρέωση όλοι με προθυμία ότι
μπορεί ο καθένας μας δια την Παναγίαν.
Κι η Παναγιά η Πλατσανή με όλη τη χαρά της, που
τον Εσταυρωμένον της Υιον θα χει κοντά της
Το
Ρόδον το Αμάραντον είναι η Παναγιά μας, για τούτο και την έχουμε θερμή
προστατριά μας.
Πρέπει
να τη συνδράμομε με όλη την καρδιά μας.
Βιομήχανοι
, εφοπλισταί βάλτε τη συνδρομή σας Βάλτε τη συνδρομή σας
Κι
η Παναγιά θα βρίσκεται νυχθημερόν μαζί σας.
Και
εσείς που στην Αμερικήν ευρίσκεσθε, μακριά μας,
Δολλάρια
να στείλετε δια την Παναγιά μας.
Και
σεις όλοι οι ναυτικοί βάλετε βοηθεία, για να κτισθεί η εκκλησιά να μπει η
Παναγία.
Τη
συνδρομή σας βάλετε, όλοι ανεξαιρέτως και θαναι αμάρτημα να μη κτιστεί εφέτος.
Και
να τηνε συνδράμετε την Παναγιά Μαρίαν, όπου η ευλογία της θα σας χαρίζει
υγείαν.
Αγαπητοί
μου χωριανοί , ότι μπορείτε βάλετε, και τότε όλοι με χαρά το «προσταχθεν» θα
ψάλλετε.
Για
τούτο και προσφέρετε με όλην την καρδιά σας κι η Παναγιά η Πλατσανή θα ναι
βοήθειά σας.
Κύριε
βιομήχανε, Ιάκωβε Δαρζέντα, στη βιομηχανία σας συ έχεις τα ταλέντα.
Τη
συνδρομή σας βάλετε δια την Παναγίαν που ήσουν ενορίτης της βρισκόμενος στην
Οία.
Στην
άσπιλον κι αμόλυντον, δώσετε βοηθεία, όπου μέσα στην Οία σας, σας δίδει
ευλογία.
Κύριε
Λουκά, εφοπλιστά, που χετε τα βαπόρια, δια την Παναγία μας βάλετε πολλά βόλια.
Δεν
σας ζητεί ευπρέπεια, τοίχους ζωγραφισμένους, ζητεί να φύγει από το σκαμνί που
τη χουνε θεσμένη.
Κυρία
Καδιώ, εφοπλιστού, βάλετε ένα κανδήλι και το όνομά σας θα γραφτεί με το χρυσό
μολύβι.
Την
Παναγιά την Πλατσανή όλοι σας βοηθείστε, Κι όταν κτισθεί η Εκκλησιά όλοι σας θα
χαρείτε
Εγώ
δεν είμαι πλούσια, τίποτε για να κάμω μόνο στο κανδηλάκι της, λίγο λαδάκι βάνω.
Την
ποίηση που έκαμα δεν είναι του μυαλού μου, η Παναγιά η Πλατσανή, την έβαλε στο
νου μου»
Πηγή:
Ν. Κεφαλληνιάδης, Η λατρεία της Παναγιάς στα ελληνικά νησιά, Αθήνα 1990.
