Ο Θηραϊκός Όρθρος του Χθες … στο Σήμερα,

 Ο ήχος των γαιδουριών … ο ήχος των ανθρώπων .. Οι σκάλες των Φηρών, οι μορφές αγνές, δημιουργικές, πονεμένες αλλά γεμάτες Ηρεμία….

Οι καταστροφές από το σεισμό  του 1956 ακόμα εκεί … Να θυμίζουν το χθες… Να προσμένουν το αύριο ….

Οι κάναβες και τα υπόσκαφα που μυρίζουν Μνήμες Ανθρώπων ..Ζωντανές

Οι Τουρίστες  έξω από την νέα ορθόδοξη Μητρόπολη των Φηρών, την Παναγιά του Μπελλώνια,  Οι αποτυπώσεις του σκηνοθέτη ξέχωρες.. Η Εικόνα της Παναγιάς και ο Σεβασμός των πρώτων σύγχρονων τουριστών .   «Παρακαλούμε ενισχύσατε δια την αποπεράτωσιν της εκκλησίας»…. Εικόνες του Γυαλού των Φηρών… Ενός Γυαλού άγνωστου για  όλους μας … Ενός από τους δύο βασικούς όρμους «Μετάβασης» της Ιστορίας….

Η Ξεβάρεση των Καμπανάδων στη συνέχεια να δώσει έναν άλλο τόνο .. Εορταστικό.. Σε συνδυασμό με την περιφόρα μίας εικόνας…δεν θα μπορούσε να λείπει και η «Πανήγυρη» , φάβα πιθανόν,  Η Πρώην Αγροτική Τράπεζα  και οι μορφές αναλλοίωτες,

Και ξαφνικά μέρος της ιστορίας της Θηραϊκής Ντομάτας, το Εργοστάσιο του Νομικού , ο πολτός «Αββίς και οι απίστευτες ποσότητες ντομάτας ή πελτέ έτοιμες σε κάποια προβλήτα για το ταξίδι τους….

Από την άλλη πλευρά, τα Ορυχεία, βασικός Πυλώνας στήριξης της Θηραϊκής Οικονομίας για περίπου ένα αιώνα…Οι ορυχοεργάτες…στα έγκατα της γης τους για εκείνους, για το Αύριο …για τη Σαντορίνη… Θα έπρεπε να είναι προσεχτικοί μα και συνάμα γρήγοροι .. μην βρεθούν κι αυτοί για να «στεριώσει» …η γη …

Η Ελαφρόπετρα έτοιμη για το δικό της δρόμο… Σάμπως η διώρυγα του Σουέζ δεν έχει στα τοιχώματά της θηραϊκή γη;  Πρόσωπα αναλλοίωτα στο χρόνο …σκληρά αλλά αγνά.. Πρόσωπα που ζουν ακόμα και χρειάζεται να τα ακούσουμε….

Και πάλι η περιφόρα της Εικόνας… σαν μία άλλη παράλληλη διάσταση της Σαντορίνης.

Χαμηλωμένες ματιές… που δεν νοούνται το αύριο του τουρισμού παρά μόνο το σήμερα το δικό τους …

Ο Καθαρισμός του «φάβα» αναγκαίος για όλες τις γενιές…

Η Αγροτική Τράπεζα άνοιξε… Μια νέα μορφή ανάπτυξης….

Το αγροτικό τοπίο της Σαντορίνης …αγνό …ηφαιστειακό … αλλά σε μία διαδικασία αλλαγής…

Μα είναι αυτή η Σαντορίνη; ; ; Μα υπήρχαν τόοσα πολλά αμπέλια …; ; Και τώρα ; ; ;

Το Άλεσμα της Γης … και το Παιχνίδι των Γαιδάρων…

Η άνοδος και η κάθοδος στο Γυαλό … Ο Δρόμος δύσκολος μα και συνάμα συναρπαστικός …

Η Ζωή του Γυαλού των Φηρών… Μια άλλη Σαντορίνη …

Από τη μία οιμουλαράδες… και από την άλλη οι Φορτοεκφορτωτές-Λεμβούχοι …

Ένα πλάνο σημαδιακό : Η Παρουσίαση του Φάβα   … Η Ευλογία της Πανήγυρης ….

Και ο ίδιος ήχος … Για να κλείσει η Ιστορία από εκεί που Άρχισε…

Και ο Κύκλος της Ιστορίας ξεκινάει .. Σαν έναν άλλο μύθο…

Οφείλω να ομολογήσω ότι μετά από πολλά χρόνια, ουσιαστικά σε μία χρονική στιγμή που μπορούσα να το καταλάβω,  είδα τον «Θηραϊκό Όρθρο» , βράδυ στο Καμάρι από ένα αντίγραφο της Αρτεμίας Αργυρού πριν καν δημοσιευτεί στο Ιντερνετ. … Και ξαφνικά σαν τον Μίτο της Ιστορίας ο Χρόνος περιπλέκεται  και ο τόπος με οδηγεί στον Πύργο όπου γνωρίζω την κόρη  της πολυαγαπημένης μου Κάκης Νούσια Λαγκαδά την δρ. Τόνια Νούσια. Η Κάκη  μια γυναίκα αρχόντισσα γεμάτη Αγάπη, Ήθος, Μεράκι, Εξαιρετική Προσωπικότητα, Αστείρευτο κέφι, Γλέντι, Χορο, Έγνοια για τη Σαντορίνη  (και λίγα λέω) σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα σημαντική παρουσία του Αντώνη Κονταράτου στην προσωπική μου ζωή, είναι οι δύο βασικές Ψυχές του Πύργου που εγώ από το Μεγαλοχώρι δεν μπορώ να ξεχάσω…

Η Τόνια όμως με τη σειρά της, παρουσιάζοντας μου την ιδιαίτερα σημαντική οικογένεια της και φυσικά τον Άγνωστο σε πολλούς Φωτογράφο, - και όχι μόνο, Αντώνη Λαγκαδά,  μου κέντρισε το ενδιαφέρον μία από τις εκπλήξεις που ετοίμαζε.  Η προσωπική της ενασχόληση  με την ταινία του  «Θηραϊκού Όρθρου», από πλευράς όμως έρευνας.  Συγκεκριμένα, σε πείσμα των καιρών, δημιούργησε  την  έκθεση "Σκηνές από το πρόσφατο παρελθόν:Γη παραγωγή και κοινωνία στη Σαντορίνη του 1960",  βασισμένη πάνω στον «Θηραϊκό Όρθρο», εμπλουτισμένη με φωτογραφικό υλικό τόσο του Αντώνη Λαγκαδά, όσο και των Ασπασία Αλεξανδρή, Κλέαρχου Καπούτση, Ζωής Χατζηγιαννάκη, Γιάννη Αργυρού, Μανώλη Λυγνού, Νίκου Μπελαβίλα, Γιάννη Χρυσού, Ειρήνη Πρέκα- Φαρισσαίου κ.α., στο χώρο "Κasteli 1663" στην είσοδο του Μεσαιωνικου Καστελιού του Πύργου το καλοκαίρι του 2014.
Στο εισαγωγικό κείμενο της έκθεσης αυτής αναφερόταν τα εξής : "Μέσα από τη βίαια αντιπαράθεση εικόνων και ήχων επιχειρούν να ξυπνήσουν τον θεατή και να του αποκαλύψουν τους παράγοντες οικονομικής εκμετάλλευσης, να κατακρίνουν τον ανερχόμενο δουλικό τουρισμό και να σχολιάσουν το ρόλο της εκκλησίας στις ζωές των ανθρώπων του νησιού. Οι αγρότες πασχίζουν να καλλιεργήσουν τη γη με πρωτόγονες μεθόδους, περιμένουν με αγωνία ένα δάνειο από την τράπεζα αλλά και τον έλεγχο της παραγωγής της φάβας από τον εκτιμητή, ενώ από την άλλη οι ξένοι τουρίστες εισβάλλουν στο νησί ...[...]Βασισμένη στην ταινία "Θηραϊκός Όρθρος" η έκθεση εστιάζει σε πτυχές της κοινωνικής ιστορίας του νησιού και καταδεικνύει τις μεταφορτώσεις του αγροτικού τοπίου και τις σχέσεισ του με τον πολιτισμό και την καθημερινότητα των κατοίκων του . με αφορμή εννέα σκηνές της ταινίας που αποτελούνκαι τις θεματικές ενότητες της έκθεσης, το παρελθόν και το παρόν συνδέονται μέσα από κείμενα και εικόνες". 

Η συνέχεια της έκθεσης  είχε και ομιλητές του Χθες και του Σήμερα, βασισμένοι σε μία ταινία Σταθμό. «…Ο Θηραϊκός Όρθρος γυρίστηκε στη Σαντορίνη το καλοκαίρι του 1967, στην έναρξη της δικτατορίας. Είναι ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους του οποίου η ιδιαίτερη σκηνοθεσία των Σταύρο Τορνέ και Κώστα Σφήκα, το τολμηρό μοντάζ του Πάνου Παπακυριακόπουλου και η απρόσμενη μουσική επένδυση  δημιουργούν περισσότερο ένα καλλιτεχνικό φιλμ και όχι ένα συνηθισμένο λαογραφικό ντοκιμαντέρ κατά τα πρότυπα της περιόδου, χωρίς βέβαια να υποτιμάμε και την ξεκάθαρη καταγγελτική πολιτική θέση που παίρνουν οι δημιουργοί. Η κατακερματισμένη Ελλάδα ανάγεται ιδανικά στο κατεστραμμένο και παρατημένο δομικό περιβάλλον της Θήρας από τον σεισμό των 7,8 ρίχτερ του 1956. Ο αγροτικός πληθυσμός είναι μόνος του στη τύχη του, σαν τους ιθαγενείς που θαμπώνονται με τα καθρεφτάκια, ενώ μόλις αρχίζει το ελληνικό όνειρο της τουριστικής ανάπτυξης»

Νομίζω ότι ήρθε η ώρα η ιδιαίτερα Προσεχτική Προσπάθεια ανάδειξης μέρους της σύγχρονης ιστορίας του 20ου αιώνα στη Σαντορίνη, να αναδειχτεί ακόμα περισσότερο. Η κ. Νούσσια, μου παραχώρησε τη δυνατότητα ανάδειξης και διαχείρισης αυτού του υλικού και  γι αυτό την ευχαριστώ θερμά. Η με ακρίβεια ερευνητική δουλειά της Τόνιας υποδεικνύει την ιδιαίτερη της αγάπη για το νησί της Σαντορίνης, για το νησί της. Η έρευνα αυτή είναι δίγλωσση, στα ελληνικά και στα αγγλικά, ώστε να μην μείνει μόνο στους κατοίκους, εάν και εφόσον αξιοποιηθεί μέσω εκπαιδευτικών και μη προγραμμάτων, αλλά να το γνωρίσουν και οι τουρίστες.

Οι θεματικές της έκθεσης απορρέουν πάντα από την ταινία. Κάθε θέμα είναι και μία ευρύτερη συζήτηση.
1. Θρησκευτικές Τελετές και Κοινωνική Ζωή


2. Η συλλογική διάσταση του Θρησκευτικού Πανηγυριού

3. Οι μεταμορφώσεις του Αγροτικού Τοπίου

4. Εξόρυξη ΘηραΪκής Γης

5. Πρακτικές της Καθημερινής Ζωής

6. Η διαδικασία παραγωγής Κριθαριού στη Σαντορίνη

7. Η Πορεία της Φάβας προς την Μοριακή Κουζίνα

8. Βιομηχανική Παραγωγή τοματοπολτού

9. Διαχρονικά μέσα Μεταφοράς

Ενότητες που συμβαδίζουν αμέριστα με την ιστορική ανάπτυξη αλλά και τουριστική διαμόρφωση της Σαντορίνης. Η εξαιρετική αυτή προσπάθεια σε συνδυασμό με τη χρήση της ταινίας, μπορεί να γίνει  μια άλλης μορφής ανάδειξη  της ιστορίας του νησιού. Η δίγλωσση καταγραφή των όψεων, θα βοηθήσει πολύ και τους τουρίστες , ερευνητές κ.ο.κ. να καταλάβουν την ιδιαίτερη κοινωνία της Σαντορίνης, πριν και κυρίως μετά το μεγάλο σεισμό του 1956.

Θηραϊκός όρθρος μέρος α by Ιωσήφ Πέρρος

 Τόνια,
Η Αξιέπαινη δουλειά σου, δημιουργεί μια νέα σελίδα στην ιστορική μελέτη της Σαντορίνης, το συνδυασμό ταινίας – ντοκυμαντέρ με την έρευνα και την καταγραφή της Ιστορίας.
Ιωσήφ Πέρρος: Ιστορικός ερευνητής


Επιμέλεια  φωτογραφικού  Ερευνητικού Υλικού : Δρ. Αντωνία Νούσια, Διευθύντρια Μεταπτυχιακού Προγράμματος Πολεοδομίας, Πανεπιστημίου London South Bank

Ο Άγιος Γεώργιος της Οίας «Άγιος Γεώργιος ο Απανωμερίτης»

 Ο Αγ.Γεώργιος είναι ο πολιούχος άγιος της Οίας και η εκκλησία του ο ένας από τους δυο ενοριακούς ναούς της (ο άλλος είναι η Παναγία η Πλατσανή). Φέρει το προσωνύμιο «Απανωμερίτης» γιατί τα παλιά χρόνια η Οία λεγόταν Απάνω Μεριά.

Ο ναός χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα στη γειτονιά "Περίβολας" για να στεγάσει την ιερή εικόνα του αγίου που μετέφερε στην Οία από την Κων/πολη, πρόγονος της εφοπλιστικής οικογένειας Νομικού, σε ένα από τα ταξίδια του. 

Η εικόνα "ντύθηκε" εξ ολοκλήρου από αληθινό ασήμι με σκαλισμένη χρονολογία 1869, όμως αφορά την χρονολογία επαργύρωσης της, καθώς η μεταφορά της στην Οία τοποθετείται χρονικά πολύ παλαιότερα. 

Στο κέντρο απεικονίζεται η κλασσική μορφή του έφιππου Αγ.Γεωργίου που σκοτώνει το δράκο, ενώ περιμετρικά οι σημαντικότερες στιγμές από την ζωή του, όπως τα μαρτύρια, η φυλάκιση, αλλά και η στρατιωτική δράση του ως Τριβούνος (τίτλος αξιωματικού) στο Ρωμαϊκό στρατό. 

Χαρακτηριστική ιδιομορφία της εικόνας είναι ότι η κατεύθυνση του αλόγου βρίσκεται σε αντίθετη φορά, δηλαδή κατευθύνεται (όπως βλέπουμε την εικόνα) προς τα αριστερά και όχι προς τα δεξιά όπως συνήθως απεικονίζεται στην κλασσική Βυζαντινή αγιογραφία. 

Η ιερή εικόνα του Αγίου (κατά τη διάρκεια της περιφοράς) με το άλογο να κατευθύνεται προς τα αριστερά και όχι προς τα δεξιά ως είθισται

Παραθέτουμε και την κλασσική βυζαντινή μορφή του Αγίου με το άλογο του να κατευθύνεται προς τα δεξιά, για την αντίθεση.

Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο με φύλλα χρυσού, φερμένο από Οιάτες καραβοκύρηδες, από την ορθόδοξη Μαύρη Θάλασσα του 19ου αιώνα. Ομοίως και οι λοιπές εικόνες του τέμπλου καθώς και τα ιερά κειμήλια και σκεύη του ναού, είναι τάματα των Οιατών ναυτικών φερμένα από την πάλαι ποτέ Οθωμανική αυτοκρατορία και Ρωσία. 

Με το σεισμό του 1956, ο ναός υπέστη μεγάλες ζημιές και αναστυλώθηκε εξ αρχής τη δεκαετία του '60,  από την οικογένεια του Οιάτη εφοπλιστή Λουκά Νομικού, απόγονο του αρχικού κτήτορα. Ευτυχώς, όλα τα ιερά κειμήλια, εικόνες αλλά και το τέμπλο παρέμειναν άθικτα από το σεισμό, γεγονός που οι Οιάτες το απέδωσαν σε θαύμα.  

Λουκάς  Ν. Νομικός 1886- 1969

Οι Οιάτες ευλάβονται πολύ τον άγιο, σε σημείο που η λατρεία στο πρόσωπο του δημιούργησε τοπικές δοξασίες. Μια από αυτές ήταν τα "κέρματα". Οι Οιάτες, όταν ήθελαν κάποια χάρη από τον άγιο, τοποθετούσαν στην εικόνα σε ειδική οπή στο ξύλο, ένα κέρμα. Αν το κέρμα κολλούσε πάνω της, τότε ο άγιος θα τους πραγματοποιούσε αυτό που ζήτησαν. Αν το κέρμα δεν κολλούσε, τότε η επιθυμία τους δεν θα γινόταν. (Σημειώνουμε ότι η δοξασία με τα κέρματα που κολλάνε στην εικόνα, είναι κάτι που το συναντάμε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, καθώς και στα έθιμα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον Άγιο Γεώργιο, τον ευλάβονται -κατά παράδοξο τρόπο- και οι Μουσουλμάνοι στην Τουρκία, οι οποιοι επισκέπτονται ναούς του και εκτός από κέρματα, κρεμούν στον Άγιο μέχρι και μαντήλια για να πραγματοποιηθεί η όποια επιθυμία τους). 

Στην Οία, στην σημερινή εποχή, η ειδική οπή στην εικόνα παραμένει μεν, αλλά είναι πια αντιληπτό από τους ντόπιους πως τέτοιες παλιές λαϊκές δοξασίες είναι αντίθετες προς την Χριστιανική διδασκαλία, καθώς ο πιστός δεν πρέπει να πειραματίζεται με το θέλημα του Θεού (.."θα μου κάνει ο Θεός αυτό που θέλω ή όχι??"...) αφού όλα αφήνονται στη δικαιοδοσία Του γιατί μόνο Εκείνος γνωρίζει ποιες ανθρώπινες επιθυμίες είναι ωφέλιμες για τον άνθρωπο και ποιες όχι.

Πέρα όμως από τις λαϊκές δοξασίες, η ευλάβεια στο πρόσωπο του Αγ.Γεωργίου, ήταν η αφορμή και η αιτία για τη δημιουργία του επίσημου φορέα/συνδέσμου των Οιατών. Ο σύλλογος των Οιατών, που δημιουργήθηκε το 1919 στον Πειραιά από Οιάτες εγκατεστημένους στο μεγάλο λιμάνι, μέχρι σήμερα -σχεδόν 100 χρόνια μετά- παραμένει ενεργός ενώνοντας όλους τους Οιάτες, εντός και εκτός Οίας, υπό τη σκέπη του αγίου, καθώς φέρει την επωνυμία <<Σύνδεσμος των απανταχού Οιατών, "ο Άγιος Γεώργιος">> 

Κάθε χρόνο, την παραμονή της εορτής του αγίου, πριν τον εσπερινό, γίνεται το "γκράξιμο" της σημαίας του συλλόγου, δηλαδή το κάλεσμα των απανταχού Οιατών για την εορτή του Αγ.Γεωργίου. 

Τα παλιά χρόνια, η σημαία φυλασσόταν όλο το χρόνο στον ναό του Αγ.Σπυρίδωνα στον Πειραιά, ενορία πολλών Οιατών εγκατεστημένων στο μεγάλο λιμάνι αλλά και ενορία του ιδρυτή του συλλόγου, Οιάτη εφοπλιστή Λουκά Νομικού ο οποίος ήταν επίτροπος στον Αγ.Σπυρίδωνα του Πειραιά για πολλά χρόνια. 

Την παραμονή της εορτής του Αγ.Γεωργίου, κάθε χρόνο οι "ξενιτεμένοι" Οιάτες του Πειραιά μαζί με το Δ.Σ. του συλλόγου, μετέφερναν τη σημαία με τα καΐκια στην Οία και όλο το χωριό κατέβαινε στο λιμάνι της Αρμένης, για να τους υποδεχτεί με τιμές συνοδείας βιολιών. Όταν τελείωναν όλα, η σημαία έπαιρνε πάλι το δρόμο της επιστροφής για τον Πειραιά για να φυλαχτεί στον Αγ.Σπυρίδωνα μέχρι τον επόμενο χρόνο, στο επόμενο πανηγύρι του αγίου. 
Στη σημερινή εποχή, επειδή πολλοί Οιάτες του Πειραιά επέστρεψαν για μόνιμη εγκατάσταση στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, η σημαία του συλλόγου δεν μεταφέρεται πια από τον Πειραιά. Παραμένει πλέον μόνιμα στην Οία, εδώ και κάποιες δεκαετίες, μέσα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, και το "γκράξιμο" πια γίνεται με την απλή μορφή περιφοράς στο χωριό, συνοδείας βιολιών και πλήθος κόσμου. 
Ανήμερα της εορτής, μετά την πανηγυρική θεία λειτουργία, γίνεται λιτανεία της εικόνας στα στενά της Οίας και ακολουθεί η πατροπαράδοτη "πανήγυρη", δηλαδή διανομή φαγητού (συνήθως κρέας με πατάτες) σε όλους τους πιστούς για ευλογία.

Το κείμενο είναι από το προφίλ της Λίνας Παραβάλου στο facebook, η οποία μας το παραχώρησε ευγενικώς. 

υ.γ. Καλλιστορώντας: Το κείμενο αυτό αφιερώνεται σαν έκφραση αναγκαίου Σεβασμού στο πρόσωπο του πατρός Νικολάου Πράσινου, ιερέα της Απάνω Μεριάς, για το ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο του με βλέμμα προς το μέλλον ! Παπα Νικόλα, είμαι κοντά σου. Ι.Π. 

Κάτω από την άγριαν Θύελλαν του Ηφαιστείου της Σαντορίνης, σαν να πέφτουν δέκα κανόνια μαζί και να κυλούν ολόκληροι βράχοι

Μια εξαιρετική περιγραφή εντοπίστηκε για άλλη μια φορά για την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.  Αυτή τη φορά για την έκρηξη του 1925, Με προβληματισμό ιδιαίτερο όμως  δεν σας κρύβω προσωπικό …Μία απλή διαδικτυακή ανάρτηση και τίποτα άλλο; ; ; ; Απίστευτο υλικό διάσπαρτο στο διαδίκτυο, είτε ελεύθερο είτε επί πληρωμή για την πραγματική ανεξερεύνητη ιστορία της Σαντορίνης. Θα μπορούσε άνετα και αυτό  να εμπλουτιστεί στις «διαδρομές» για το Ηφαίστειο … Είναι μία περιγραφή που δεν δείχνει μόνο τα χαρακτηριστικά της έκρηξης αλλά και χαρακτηριστικά της κοινωνίας του νησιού . Αλλά ας πάμε να δούμε το απόσπασμα αυτό : 

 

Εφ. Ελεύθερο Βήμα, Δευτέρα 17 Αυγούστου 1925 Ανταπόκριση Α. Τσαμόπουλος[…] Όταν η «Πελοπόννησος» αγκυροβόλησε στην Νάξο ο Καπετάνιος μας έδειξε στο βάθος του   ολοκάθαρου ορίζοντα ένα σύννεφο

-          Προς τα εκεί πέφτει η Σαντορίνη. Στοιχηματίζω ότι το σύννεφο αυτό είναι οι καπνοί του ηφαιστείου …

Κανείς δεν έφερε αντίρρηση σε αυτό . Τι ήθελε το σταχτόμαυρο εκείνο σύννεφο σ έναν αίθριο ουρανό που γελούσε ολόκληρος;

Πέντε έξι νέοι που συνταξιδεύαμε και οι οποίοι από την ιδιόρρυθμο προφορά τους μας έκαναν αμέσως να εννοήσουμε ότι ήταν σαντορινιοί, αντικρίζοντας το πένθιμο σημάδι στον ουρανό πάγωσαν:

-          Κακομοίρα Σαντορίνη….είπε αναστενάζοντας ο ένας εξ αυτών… Θα σε βρούμε τάχα στη θέση σου;

Είχαν διαβάσει στις εφημερίδες τις πρώτες ανησυχητικές ειδήσεις δι α την έκρηξη του ηφαιστείου και μετέβαινον με το πρώτο βαπόρι στην πατρίδα τους για να πάρουν τους δικούς τους.

[…] Η Σαντορίνη την οποία το βλέμμα μας περιελάμβανε λόγω της αποστάσεως ολόκληρο, ενόμιζε κανείς ότι εφλέγετο. Μία τεράστια στήλη σταχτόμαυρου πυκνού καπνού υψούτο μεγαλοπρεπής στον ορίζονται καμπτόμενη από τον πνέοντα άνεμο εις ύψος  εκατό και πλέον μέτρων. Τοιουτοτρόπως σχημάτιζε  μία τεράστια ορθή γωνία της οποίας το ένα σκέλος λόγχιζε τον ουρανό, το άλλο απλωνότανε επάνω εις ολόκληρο το δυτικό μέρος του νησιού, ως ένας πένθιμος βαθύπυκνος πέπλος.

-          Πώς να αντέξει το κακόμοιρο το νησί μας! Ακούεται να λέει ένας εξ αυτών. Είναι γραφτό του χαθεί κάποτε!!

-          Αμ δεν χάνονται έτσι τα νησιά παιδί μου …του απάντησε ο Καπετάνιος

-          Eμείς οι Σαντορινιοί  το ξέρουμε.  Κάποτε κάποιο καράβι θα φύγει για τη Σαντορίνη και δεν θα την βρει ..

-          Kουνήσου παιδί μου από τη θέση σου!

-          Εγώ κουνιέμαι! !! Η Σαντορίνη να μη κουνηθεί!!...

[…] Οι χωρικοί της Οίας, δεν φαίνονται φοβισμένοι. Τους βλέπουμε να παρακολουθούν από τα ύψη τους τον κατάπλου του πλοίου μας, το οποίο εν τω μεταξύ περικύκλωσαν βάρκες δια να παραλάβουν τους επιβάτες …που δεν υπήρχαν.

-          Πως περνάτε με το ηφαίστειο; Ρώτησα τον ένα

-          Πώς να τα περνούμε! Τη πρώτη μέρα τα χρειασθήκαμε και το βάλαμε στα πόδια… Τώρα όμως το συνηθίσαμε…Ότι θέλει ο Θεος ας γίνει.. Αν θέλει να μας βουλιάξει …η ώρα η καλή….

Την στιγμή εκείνη ένας κρότος σαν να έπιπταν δέκα κανόνια μαζί διέκοψε την ομιλία μας. Και κατόπιν δαιμονισμένος διαρκής κρότος, σαν να κτυπούσαν  όλα αα βράχια των γύρω βουνών μας έκαναν να ρίξουμε φοβισμένο το βλέμμα προς το ηφαίστειο . Είχε γίνει μία μεγάλη έκρηξη. Από τον κρατήρα έβγαινε ένας πυκνός κατάμαυρος καπνός ανάμεσα στον οποίο διέκρινε κανείς φλογισμένους μύδρους να εκπέμπονται σε τεράστια ύψη και να πέφτουν κατόπιν με διαβολικό θόρυβο.

[…] Ο Ήλιος έγερνε στη δύση του όταν το πλοίο άφηνε την Οία για να καταπλεύσει στα Φηρά, την πρωτεύουσα της Νήσου. Αναγκαστικώς η «Πελοπόννησος»  έπρεπε να περάσει όχι περισσότερο από πεντακόσια μέτρα κοντά από το ηφαίστειο. Όλοι ήμασταν στ γέφυρα. Δεν χρειάζονται πλέον γυαλιά για να βλέπει κανείς και να παρακολουθεί το ηφαίστειο με όλη του την άγρια μεγαλοπρέπεια. Η απόσταση που μας χωρίζει είναι πολύ μικρή. Ο πλοίαρχος μάλιστα για να ικανοποιήσει τόσο τη δική του όσο και τη δική μας περιέργεια παραπλέει προς το ηφαίστειο περισσότερο απ ότι έπρεπε.

Οι εκρήξεις ακολουθούν η μία την άλλη. Βλέπουμε καθαρότατα τους εκσφενδονισμένους μύδρους, διακρίνουμε την κοκκινισμένη λάβα να χύνεται σε ορμητικούς χείμαρρους  και το νερό της θάλασσας γύρω στο νησί- ηφαίστειο να βράζει και οι υδρατμοί που προκαλούνται από το διαρκές αυτό βράσιμο να καλύπτουν μέχρι τη μέση το νεοεμφανισθέν νησί.

[…] οι μύδροι εκσφενδονισμένοι στο μέγιστο ύψος πέφτουν στη θάλασσα, ή επάνω στα ηφαιστειώδη νησιά και κάνουν και αυτοί ανυπόφορο κρότο, αμυδρά ιδέα του οποίου μπορεί να δώσει ο θόρυβος που κάνει το απότομο άδειασμα ενός κάρου γεμάτου με σκύρα.

Η «Πελοπόννησος» μετά από ένα τέταρτο της ώρας έδενε τους κάβους στο  απύθμενο λιμάνι των Φηρών, ενώ οι ολίγοι εναπομείναντες επιβάτες αποβιβάζονται και καβαλίκευαν γαϊδουράκια για να ανέβουν την κρεμαστή και ιδιόρρυθμη  πρωτεύουσα.

Το ηφαίστειο την νύκτα:  Οιαδήποτε απόπειρα περιγραφής του ηφαιστείου την νύκτα είναι προορισμένη να μείνει απόπειρα και ατυχής μάλιστα. Οι διαρκείς κρότοι των εκρήξεων ή υποχθόνιος βοή, το κατρακύλισμα των μύδρων που εκτοξεύονται και κάνουν τον πιο παράξενο και εκνευριστικότερο θόρυβο όλα αυτά , συνταράσσουν την νυκτερινή γαλήνη.

Οι Σαντορινιοί φαίνεται ότι αρχίζουν να συνηθίζουν στο μακάβριο αυτό θόρυβο. Υπάρχει όμως κάτι που τους τρομάζει φοβερά. Ο σεισμός. Αν κινδυνεύει η νήσος των, θα προέρχεται από σεισμόν. Οι σεισμοί στη Σαντορίνη δεν είναι βέβαια κάτι ασυνηθιστο. Όχι όμως μαζί με το ηφαίστειο ή το ένα ή το άλλο. Και τα δύο μαζί, υποσκάπτουν τα όχι και σίγουρα θεμέλια του νησιού των. Ευτυχώς και πριν εκραγεί το ηφαίστειο και μέχρι στιγμής δεν σημειώθηκαν σεισμοί. Ίσως γιατί η οργή των εγκάτων της θηραϊκής γης να βρήκε εύκολη διέξοδο και δεν δόνησε το νησί για να ξεσπάσει.      […] Τόσο οι βεβαιώσεις του κ. Λιάτσικα  - ότι η έκρηξη είναι ήπιας μορφής, όσο και ο κατάπλουν, κατόπιν διαταγής της κυβερνήσεως των αντιτορπιλλικών «Δάφνη» και «Ιεράκος» ανακούφισαν τους κατοίκους   οι οποίοι παρα τις εκρήξεις και τους μύδρους του ηφαιστείου συνεχίζουν σχεδόν ήρεμοι τις εργασίες τους μόνο τις πρώτες πρωινές ώρες.