Ο λόφος με τους 8 ανεμό – μυλους

 Της Κορίνας Γαβαλά
Ιστορικού -Μουσειολόγου

Ενα παραμύθι, -μύθι, -μύθι.. γραμμένο λίγο πριν το 15αύγουστο μετά από μια βόλτα στους μύλους του Εμπορείου

Μια φορά κι έναν καιρό, σ’ ένα μακρινό νησί που είχε το σχήμα μισοφέγγαρου και απ’ την καρδιά του έβγαινε φωτιά και λάβα καυτή, ζούσαν οχτώ ξωτικά. Ήταν τα ξωτικά του λόφου με τους οχτώ ανεμόμυλους, που τα φτερά τους γύριζαν χαρούμενα καθώς άλεθαν όλο το χρόνο, λίγο λίγο, το κριθάρι που βγάζαν με κόπο οι άνθρωποι που ζούσαν στο χωριό κάτω απ’ το λόφο.

Το καθένα απ’ τα ξωτικά είχε για σπίτι του έναν ανεμόμυλο. Κι ο κάθε ανεμόμυλος κινούσε τα φτερά του με έναν μόνο από τους οχτώ ανέμους. Έτσι δούλευαν όλοι με τη σειρά και κανείς δεν κουραζόταν.

Στον πρώτο μύλο κατοικούσε ένα ξωτικό που το λέγαν μαΐστράλι. Αυτός ο μύλος, ο πρώτος στη σειρά απ’ τη μεριά της θάλασσας, ζωντάνευε με τον αέρα που κινούσε τα καράβια το καλοκαίρι και ταξίδευε τους ναυτικούς του νησιού ως την άκρη του κόσμου.

Το ξωτικό του δεύτερου μύλου ήταν το πουνεντάκι. Ένας άνεμος γλυκός, που φυσάει την άνοιξη και φέρνει μαζί του όλα τα αρώματα των λουλουδιών, έκανε τα φτερά του μύλου αυτού να γυρίζουν.

Το γαρμπιδάκι ζούσε στον τρίτο μύλο, που άλεθε τις μέρες που έπνεε άνεμος καυτός από την Αφρική.

Στον τέταρτο μύλο έμενε το οστριάκι. Ο μύλος του δούλευε τις μέρες που ο αέρας κουβαλούσε μέσα του νερό και τα σύννεφα καμιά φορά στάλαζαν βροχή.

Το ξωτικό του πέμπτου μύλου ήταν το σοροκάκι. Ο δικός του μύλος ξύπναγε με το φύσημα ενός ήρεμου ανέμου, λίγο υγρού και λίγο ζεστού, που γι’ αυτόν γράψαν πολλοί ποιητές στα ποιήματά τους.

Το λεβαντάκι είχε για σπίτι του τον έκτο μύλο, που τα φτερά του σκιρτούσαν με έναν αέρα που έφερνε εξωτικά αρώματα από χώρες της μακρινής Ανατολής.

Το γραιγάκι, κατοικούσε στον έβδομο μύλο. Αυτός άλεθε μόνο όταν ο ουρανός γινόταν μαύρος απ’ τα σύννεφα που κουβαλούσαν δυνατή βροχή, χαλάζι και χιόνι.

Στον τελευταίο μύλο, που στεκόταν αγέρωχος στην άκρη του λόφου απέναντι απ’ το χωριό, έμενε το τραμουντανάκι. Τα φτερά αυτού του μύλου είχαν τα πιο γερά πανιά, καμωμένα από ασημένια νήματα φυκιών, που τα είχαν γνέσει τα πιο σκληρά κύματα της θάλασσας. Γι’ αυτό και ήταν ο μόνος μύλος που μπορούσε να αλέσει όταν φύσαγε ο δυνατός, παγωμένος άνεμος του χειμώνα, που οι άνθρωποι τον λεν κυρ Βοριά.

Κι έτσι χαρούμενα ζούσαν τα οχτώ ξωτικά μέσα στους μύλους τους, που χάριζαν στους ανθρώπους τροφή για να ζήσουν. Ώσπου, μετά από χρόνια πολλά, οι άνθρωποι ξέχασαν τα ονόματά τους και σταμάτησαν να μιλούν για αυτά. Κανείς δεν τα θυμόταν πια... Έτσι κι οι μύλοι τους άρχισαν να μαραζώνουν και να γκρεμίζονται σιγά σιγά. Κάποιοι γέροι ναυτικοί μονάχα, που ζούσαν στο νησί, έδιναν καμιά φορά στους ανέμους που φυσούσαν ονόματα που έμοιαζαν μ’ αυτά των ξωτικών των μύλων.

Κάπως έτσι, τα οχτώ ξωτικά σώπασαν για πάντα, μαζί σώπασαν κι οι οχτώ ανεμόμυλοι, που τα μεγάλα τους φτερά τραγουδούσαν μαζί με το βουητό των ανέμων. Καμιά φορά όμως τα θυμούνται οι ποιητές και γράφουν γι’ αυτά ποιήματα και λόγια για τραγούδια.

Αλήθεια μήπως ήρθε η ώρα να μιλήσουν τα ξωτικά αυτά και να πουν τις δικές τους ιστορίες ....

Καλλιστορώντας...Φωτογραφικά - Αρχείο Μόσχας Μενδρινού

 Είναι λίγοι άνθρωποι στην ιστορία της Σαντορίνης , τους οποίους τους γνωρίζουμε με το μικρό τους όνομα. Δύο απο αυτούς είναι η αεικίνητη Μόσχα και ο αξέχαστος Παλαμάς. Ακόμα και εγώ δυσκολεύομαι να τους αναφέρω σαν ζεύγος Παλαμά – Μόσχας Μενδρινού. Δύο ξεχωριστές Προσωπικότητες  που ενώθηκαν με τα δεσμά του γάμου. Βρέθηκα πριν από λίγες ημέρες στο σπίτι της αγαπημένης Μόσχας, της «Θείας» Μόσχας για να καταγράψω μερικές θύμησες. Εκεί μαζί με την κόρη της Ευαγγελία ανασκαλίσαμε μερικές από τις παλιές φωτογραφίες και σας τις παρουσιάζουμε.

 

 Καθαρά Δευτέρα στη Μεσαριά διακρίνονται ο Παλαμάς και η Μόσχα Μενδρινού, ο καπτα Γιώργης Βλάχος, ο Δημήτρης Φουστέρης ή κρασάς,  , ο Παντελής Ρούσσος (μπουσούλας) η Βέτα Νομικού και άλλοι

 Σε μία εκδρομή Σαντορινιών στην Κρήτη ο πράκτορας Γρηγοράκης Κουτσογιαννόπουλος ο Ιωσήφ Λομβράνος, ο Βαγγέλης ο Βαζαίος η Νίνα Κουτσογιαννοπουλου και φυσικά το ζεύγος Παλαμά και Μόσχας Μενδρινού 

 στον Άγιο Ιωάννη στον Μονόλιθο μεταξύ 1976 – 1977  ο Παλαμάς και η Μόσχα Μενδρινού μαζί με το γιο τους Χρήστο, τον Κωνσταντίνο Βαμβακούση (πατέρα της  Μόσχας) και τον  Χριστόφορο Φουστέρη .

ο Μεσαρίτης Σπύρος Μαρκεζίνης, ο Λιγνός Αντώνης και ο Δαμίγος Ευάγγελος στη γέφυρα της Μεσαριάς.

ξεχωριστή φιγούρα  ήταν η γιαγιά Ευαγγελία μια υπέροχη γυναίκα που η "Θεία" Μόσχα είχε τόσα καλά να πει για την πεθερά της. (στη μία φωτογραφία στη Μεσαριά στο Ηρώο μάλλον ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, και στην άλλη λίγο πριν το γκράξιμο της νύφης) .

 

Και να που "βρεθήκαμε" και στο λεγόμενο "νυφοπάζαρο" της Μεσαριάς εκεί που μαζεύονταν οι πιο πολλές θυατέρες κάθε Κυριακή. εκεί, γύρω στα 1953 βρίσκουμε τους Δημήτρη Σαμπά, Αρτεμία Χρήστου, Μαρουλία του Περάκη, Μαράκι Σαλιβέρου, Μόσχα και Ευαγγελία Βαμβακούση και τη Δέσποινα Βλάχου.

Πάμε τώρα σε δύο φωτογραφίες από την περίοδο του γάμου της "Θείας" Μόσχας με τον αλησμόνητο Παλαμά. στην πρώτη διακρίνουμε μέρος από το παραδοσιακό έθιμο του γκραξίματος της νύφης Μόσχας 

Τα "παιχνίδια" ήταν οι αξέχαστοι Θεοδόσης Φουστέρης λαούτο , ο οποίος δούλευε στα ορυχεία, ο Μανώλης Νομικός ή αλλιώς Μανωλίτσος στο βιολί και ο Ιωάννης Συρίγος "τζοάς" στο λαούτο.Από την άλλη το μικρό παιδί που ξεχωρίζει ήταν ο γιος του Τομάζου Αλεφραγκή, ο οποίος μαζί με τις αδερφές του, ήταν οι μοναδικοί σκοτώθηκαν στην Μεσαριά στο σεισμό του 1956. ο γάμος της θείας Μόσχας έγινε 26.12.1954...

Σε αυτή τη φωτογραφία ίσως θα σας φανεί οτι είναι μια φωτογραφία του γάμου της  θείας Μόσχας και του Παλαμα. Δεν είναι όμως αναμνηστική του γάμου ...Τα παλαιά χρόνια όταν ερχόντουσαν στα σπίτια τα "παιχνίδια"  και οι παρέες για να πουν τα κάλαντα, οι νοικοκυραίοι έβαζαν τα πολύ καλά τους. Έτσι λοιπόν εδώ βλέπουμε μία αναμνηστική φωτογραφία,  ανήμερα της πρωτοχρονιάς του 1955  όπου η οικογένεια ακούει τα πατροπαράδοτα κάλαντα με επίσημη ενδυμασία.

 Για το τέλος δεν θα μπορούσα να μην είχα αυτή τη φιγούρα, τον Παλαμά του "Θεοξένια"... τον Παλαμά της Σαντορίνης .. Αλήθεια τι να πει κανείς για αυτή την  Αγνή Προσωπικότητα μιας άλλης Σαντορίνης.... 

Αγαπημένη θεία Μόσχα, 

Αγαπημένη Μόσχα της Σαντορίνης,
Να είσαι γερή... Να σε χαίρονται τα παιδιά τα εγγόνια σου
Η καταγραφή μιας ολόκληρης εποχής μέσα από τις φωτογραφίες είναι ένα από τα πολλά μικρά λιθαράκια μιας άλλης Σαντορίνης... η συζήτηση όμως μαζί σου είναι ένα "λακριντί' ξεχωριστό... μια δρασκελιά ανάμεσα στα χωριά , ανάμεσα στις εποχές.

Σε ευχαριστώ ΘΕΡΜΑ!