Ο Άγιος Γεώργιος της Οίας «Άγιος Γεώργιος ο Απανωμερίτης»

 Ο Αγ.Γεώργιος είναι ο πολιούχος άγιος της Οίας και η εκκλησία του ο ένας από τους δυο ενοριακούς ναούς της (ο άλλος είναι η Παναγία η Πλατσανή). Φέρει το προσωνύμιο «Απανωμερίτης» γιατί τα παλιά χρόνια η Οία λεγόταν Απάνω Μεριά.

Ο ναός χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα στη γειτονιά "Περίβολας" για να στεγάσει την ιερή εικόνα του αγίου που μετέφερε στην Οία από την Κων/πολη, πρόγονος της εφοπλιστικής οικογένειας Νομικού, σε ένα από τα ταξίδια του. 

Η εικόνα "ντύθηκε" εξ ολοκλήρου από αληθινό ασήμι με σκαλισμένη χρονολογία 1869, όμως αφορά την χρονολογία επαργύρωσης της, καθώς η μεταφορά της στην Οία τοποθετείται χρονικά πολύ παλαιότερα. 

Στο κέντρο απεικονίζεται η κλασσική μορφή του έφιππου Αγ.Γεωργίου που σκοτώνει το δράκο, ενώ περιμετρικά οι σημαντικότερες στιγμές από την ζωή του, όπως τα μαρτύρια, η φυλάκιση, αλλά και η στρατιωτική δράση του ως Τριβούνος (τίτλος αξιωματικού) στο Ρωμαϊκό στρατό. 

Χαρακτηριστική ιδιομορφία της εικόνας είναι ότι η κατεύθυνση του αλόγου βρίσκεται σε αντίθετη φορά, δηλαδή κατευθύνεται (όπως βλέπουμε την εικόνα) προς τα αριστερά και όχι προς τα δεξιά όπως συνήθως απεικονίζεται στην κλασσική Βυζαντινή αγιογραφία. 

Η ιερή εικόνα του Αγίου (κατά τη διάρκεια της περιφοράς) με το άλογο να κατευθύνεται προς τα αριστερά και όχι προς τα δεξιά ως είθισται

Παραθέτουμε και την κλασσική βυζαντινή μορφή του Αγίου με το άλογο του να κατευθύνεται προς τα δεξιά, για την αντίθεση.

Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο με φύλλα χρυσού, φερμένο από Οιάτες καραβοκύρηδες, από την ορθόδοξη Μαύρη Θάλασσα του 19ου αιώνα. Ομοίως και οι λοιπές εικόνες του τέμπλου καθώς και τα ιερά κειμήλια και σκεύη του ναού, είναι τάματα των Οιατών ναυτικών φερμένα από την πάλαι ποτέ Οθωμανική αυτοκρατορία και Ρωσία. 

Με το σεισμό του 1956, ο ναός υπέστη μεγάλες ζημιές και αναστυλώθηκε εξ αρχής τη δεκαετία του '60,  από την οικογένεια του Οιάτη εφοπλιστή Λουκά Νομικού, απόγονο του αρχικού κτήτορα. Ευτυχώς, όλα τα ιερά κειμήλια, εικόνες αλλά και το τέμπλο παρέμειναν άθικτα από το σεισμό, γεγονός που οι Οιάτες το απέδωσαν σε θαύμα.  

Λουκάς  Ν. Νομικός 1886- 1969

Οι Οιάτες ευλάβονται πολύ τον άγιο, σε σημείο που η λατρεία στο πρόσωπο του δημιούργησε τοπικές δοξασίες. Μια από αυτές ήταν τα "κέρματα". Οι Οιάτες, όταν ήθελαν κάποια χάρη από τον άγιο, τοποθετούσαν στην εικόνα σε ειδική οπή στο ξύλο, ένα κέρμα. Αν το κέρμα κολλούσε πάνω της, τότε ο άγιος θα τους πραγματοποιούσε αυτό που ζήτησαν. Αν το κέρμα δεν κολλούσε, τότε η επιθυμία τους δεν θα γινόταν. (Σημειώνουμε ότι η δοξασία με τα κέρματα που κολλάνε στην εικόνα, είναι κάτι που το συναντάμε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, καθώς και στα έθιμα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον Άγιο Γεώργιο, τον ευλάβονται -κατά παράδοξο τρόπο- και οι Μουσουλμάνοι στην Τουρκία, οι οποιοι επισκέπτονται ναούς του και εκτός από κέρματα, κρεμούν στον Άγιο μέχρι και μαντήλια για να πραγματοποιηθεί η όποια επιθυμία τους). 

Στην Οία, στην σημερινή εποχή, η ειδική οπή στην εικόνα παραμένει μεν, αλλά είναι πια αντιληπτό από τους ντόπιους πως τέτοιες παλιές λαϊκές δοξασίες είναι αντίθετες προς την Χριστιανική διδασκαλία, καθώς ο πιστός δεν πρέπει να πειραματίζεται με το θέλημα του Θεού (.."θα μου κάνει ο Θεός αυτό που θέλω ή όχι??"...) αφού όλα αφήνονται στη δικαιοδοσία Του γιατί μόνο Εκείνος γνωρίζει ποιες ανθρώπινες επιθυμίες είναι ωφέλιμες για τον άνθρωπο και ποιες όχι.

Πέρα όμως από τις λαϊκές δοξασίες, η ευλάβεια στο πρόσωπο του Αγ.Γεωργίου, ήταν η αφορμή και η αιτία για τη δημιουργία του επίσημου φορέα/συνδέσμου των Οιατών. Ο σύλλογος των Οιατών, που δημιουργήθηκε το 1919 στον Πειραιά από Οιάτες εγκατεστημένους στο μεγάλο λιμάνι, μέχρι σήμερα -σχεδόν 100 χρόνια μετά- παραμένει ενεργός ενώνοντας όλους τους Οιάτες, εντός και εκτός Οίας, υπό τη σκέπη του αγίου, καθώς φέρει την επωνυμία <<Σύνδεσμος των απανταχού Οιατών, "ο Άγιος Γεώργιος">> 

Κάθε χρόνο, την παραμονή της εορτής του αγίου, πριν τον εσπερινό, γίνεται το "γκράξιμο" της σημαίας του συλλόγου, δηλαδή το κάλεσμα των απανταχού Οιατών για την εορτή του Αγ.Γεωργίου. 

Τα παλιά χρόνια, η σημαία φυλασσόταν όλο το χρόνο στον ναό του Αγ.Σπυρίδωνα στον Πειραιά, ενορία πολλών Οιατών εγκατεστημένων στο μεγάλο λιμάνι αλλά και ενορία του ιδρυτή του συλλόγου, Οιάτη εφοπλιστή Λουκά Νομικού ο οποίος ήταν επίτροπος στον Αγ.Σπυρίδωνα του Πειραιά για πολλά χρόνια. 

Την παραμονή της εορτής του Αγ.Γεωργίου, κάθε χρόνο οι "ξενιτεμένοι" Οιάτες του Πειραιά μαζί με το Δ.Σ. του συλλόγου, μετέφερναν τη σημαία με τα καΐκια στην Οία και όλο το χωριό κατέβαινε στο λιμάνι της Αρμένης, για να τους υποδεχτεί με τιμές συνοδείας βιολιών. Όταν τελείωναν όλα, η σημαία έπαιρνε πάλι το δρόμο της επιστροφής για τον Πειραιά για να φυλαχτεί στον Αγ.Σπυρίδωνα μέχρι τον επόμενο χρόνο, στο επόμενο πανηγύρι του αγίου. 
Στη σημερινή εποχή, επειδή πολλοί Οιάτες του Πειραιά επέστρεψαν για μόνιμη εγκατάσταση στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, η σημαία του συλλόγου δεν μεταφέρεται πια από τον Πειραιά. Παραμένει πλέον μόνιμα στην Οία, εδώ και κάποιες δεκαετίες, μέσα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, και το "γκράξιμο" πια γίνεται με την απλή μορφή περιφοράς στο χωριό, συνοδείας βιολιών και πλήθος κόσμου. 
Ανήμερα της εορτής, μετά την πανηγυρική θεία λειτουργία, γίνεται λιτανεία της εικόνας στα στενά της Οίας και ακολουθεί η πατροπαράδοτη "πανήγυρη", δηλαδή διανομή φαγητού (συνήθως κρέας με πατάτες) σε όλους τους πιστούς για ευλογία.

Το κείμενο είναι από το προφίλ της Λίνας Παραβάλου στο facebook, η οποία μας το παραχώρησε ευγενικώς. 

υ.γ. Καλλιστορώντας: Το κείμενο αυτό αφιερώνεται σαν έκφραση αναγκαίου Σεβασμού στο πρόσωπο του πατρός Νικολάου Πράσινου, ιερέα της Απάνω Μεριάς, για το ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο του με βλέμμα προς το μέλλον ! Παπα Νικόλα, είμαι κοντά σου. Ι.Π.