“ΕΝ ΤΗ ΝΗΣΩ ΤΑΥΤΗ ΟΥΔΕΝ ΧΑΜΑΙΤΥΠΕΙΟΝ ΥΠΑΡΧΕΙ”: Η ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

 του Δ.Πράσσου

Ο Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής υπήρξε ένας από τους πολυμαθέστερους λόγιους του 19ου αιώνα και το μνημειώδες τρίτομο έργο του «Τα Ελληνικά,: ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος» που εκδόθηκε το 1853-54, αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών ακόμα και σήμερα. Ένα τμήμα αναφέρεται στη Σαντορίνη και εκτός από την απολαυστική περιγραφή, δίνει ανάγλυφα τον τρόπο ζωής των τότε κατοίκων. «Η γη της Θήρας αν και κατά το φαινόμενον ξηροτάτη και άκαρπος και συγκειμένη όλως εκ τετριμμένης κισσήρεως, είναι όμως άπασα δεκτική καλλιεργείας μηδέ των ορέων και των βράχων αυτής εξαιρουμένων αι δια της επιμελείας των κατοίκων κατέστη ως κήπος» σημειώνει.

Κάλτσες made in… Santorini
　
Αλλά το νησί παρήγε τότε και ένα προϊόν εξαφανισμένο σήμερα. Πρόκειται για το βαμβάκι που «κλαδευόμενο ως η άμπελος, διαρκεί έτη πολλά και εξ πασών των νήσων μόνο εν Θήρα και εν Θηρασία γίνεται». Από αυτό, σύμφωνα με τον Ραγκαβή οι γυναίκες υφαίνουν «πανία αρκετά καλά και μάλιστα δίμητα, πλέκουσι δε και σκούφους και βαμβακομαλίνους φανέλας αρίστης κατασκευής και περιπόδια, ων εξάγονται κατά έτος έως 8.000 ζευγαριών». Αξίζει όμως να επισημανθεί και ένα
Ακόμα προϊόν που παρήγε η Σαντορίνη στο παρελθόν. Το αναφέρει ο «πρώτος ιδρύσας εις Θήραν τυπογραφίαν και δημοσιογραφίαν» Γεώργιος Χ. Παπαδόπουλος στο «Ημερολόγιον Θήρα- Αμοργός 1933», που εξέδωσε ο Διευθυντής της Εφημερίδας «Θηραϊκή» Μιχαήλ Κ. Ζώρζος . «…εις πολύ παλαιοτέραν εποχήν υπήρχε εις την νήσον αρκετή έκτασις δενδροφυτείας από συκομορέας και εκαλλιεργείτο η μέταξα δια της περιποιήσεως και αναπτύξεως των μεταξοσκωλήκων», αναφέρει για να προσθέσει: «σήμερον όμως οι δενδροφυτείαι αύται εξέλιπον και δια την Θήραν εφαρμόζεται το γραφέν, όλως ανακριβώς, υπό του Γάλλου συγγραφέως Εδμόνδου Αμπού, ότι εν Ελλάδι δεν υπάρχει εν δενδρύλιον όπως προφυλαχθεί ο οδοιπόρος από τας καυστικάς του Ηλίου ακτίνας». Εκτός από πολυετές βαμβάκι δηλαδή, η Σαντορίνη είχε και μετάξι!.
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι αναφορές στο κρασί. «Ο οίνος της Θήρας ου μόνον είναι εξαιρέτου γεύσεως και ποιότητος, αλλά διατηρείται αεί καθαρός και άδολος» σημειώνει ο Ραγκαβής.
　
«…εν τη νήσω ταύτη εν ην ουδέν χαμαιτυπείον υπάρχει».
　
Απολαυστική είναι όμως η περιγραφή των τότε κατοίκων, την οποία παραθέτουμε αυτούσια. «Εισί δε οι κάτοικοι εν γένει φυσικώς μεν δυνατωτάτης κράσεως, μάλιστα οι χωρικοί, μετρίου και μάλλον μεγάλου ή μικρού αναστήματος, ευτραφείς, προπάντων αι γυναίκες έχουσαι και στήθος εν γένει ανεπτυγμένον, χρώματος μάλλον μελάγχροος ή λευκού, τας τρίχας μελανοκαστανάς, και την φυσιογνωμία σοβαράν μάλλον και ουχί δύσμορφον, ηθικώς δε εισί πράοι ευάγωγοι, εγκρατείς, πειθήνιοι προς τας αρχάς και προς τους ανωτέρους, αιδήμονες, φιλόπονοι, φιλόξενοι , επι την γεωργίαν και το εμπόριον και εις άκρον προσηλωμένοι εις την πατρώνα γην και την οικογένειαν, έτι δε και χρηστοήθεια μεγάλη επικρατεί γενικώς εν τη νήσω ταύτη εν ην ουδέν χαμαιτυπείον υπάρχει, ουδέ ευρίσκεται γυνή μετερχομένη το αισχρόν του το επάγγελμα. Και τον οίνο δε αυτόν, το μόνον ούτως ειπείν, άφθονον προϊόν της γης των , καθώς και πάντα τα πνευματώδη ποτά, μετά μεγάλης εγκρατείας και μετριότητος μεταχειρίζονται οι Θηραίοι».
Σημαντική είναι και η λεπτομέρεια για τη συμβίωση των ορθοδόξων με τους περίπου 700 καθολικούς που βρίσκονταν στη Σαντορίνη, οι οποίοι «ζώσιν ουχί ως αλλαχού κεχωρισμένοι από των ελλήνων, αλλά μεμιγμένοι μετ’ αυτών εν τη πρωτεούση, και ακολουθούσι δι αδείας του Πάπα κατά τας εορτάς και τας νηστείας το παλαιόν ημερολόγιον, απ’ εναντίας των άλλων νήσων εν ας οικούσι καθολικοί και εκ τούτου προέρχεται μεγάλη ομόνοια μεταξύ των κατοίκων».

http://www.santorinibusiness.com/%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%83-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CF%83-%CF%83%CF%84.html