Καλλ- ιστορωντας: Γλωσσολογικό Κουιζ Σαντορίνης

Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2010

Γλωσσολογικό Κουιζ Σαντορίνης

Ti λέτε παίζουμε ενα μικρό κουίζ? Μερικές λέξεις Σαντορινιές θα σας πω και θα μου πειίτε ποιες και αν ξέρετε:

αερνός, αναιλιάζω, ανηορευγω, αραθυμώ, άρυγνος, αρσίζης, βληβλί, γιουρουντίζω, εξορνιάζω, έψιμος, ζυάζω, θαρμός, καεράτι, καντηλέτο, καψουλής, κοτρίκι, κουντούτο, λακριδί, λαλά, λοάται, ματίζω, μιστάτο, μόρος, μουντάρω, μπλάζω, μπουτσουνάρα, ντελέγκου, ντρίτσα, ξαγλώ, ξεβαριούμαι, ξενερίζω, ουλιά, παγανός, παθερός, παραβιά, πέτσα, πιτακώνω, προσκάνω, ρέμπελος, ράστη, ρέομαι, ρωί, σαλαβατισμένος, σαματάς, σκέμματα, σμάται, σουρλί, στέργομαι, στουπιρίζω, συνεικαρίζω, σύρριο, σφαμάρα, ταραμός, τρίμμα, τσίφωμα, τσουνώ, υπέρκαλα, φάσης, φλάζω, φράρος, χαλεπό, Ψέψω, ωργισμένος, ωρηόπλουμος,

Ξέρετε καμία; Εγώ δεν σας κρύβω ότι συμβουλεύτηκα λεξικό για πολλές από αυτές κάποιες όμως τις ήξερα!! Μπορεί κακώς να μην τις χρησιμοποιώ όμως αλλά τουλάχιστον κάτι κάνω! χαχα Γα να δούμμε εσείς ??
Όλες οι λέξεις είναι από τη Σαντορινιά διάλεκτο και έχουν προέλθει από ένα έγκυρο βιβλιο.......

6 σχόλια:

Dimi είπε...: mountarw= wrmao?! :-); 19 Φεβρουαρίου 2010 στις 10:40 μ.μ.
Dimi είπε...: wrgismenos= thimwmenos?! :-); 19 Φεβρουαρίου 2010 στις 10:45 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: θα σας γράψω όσες χρησιμοποιούμε στην Οία...

αερνός=αερινός
αναιλιάζω= κάθομαι στον ήλιο
αραθυμώ= εξάπτομαι
αρσίζης=ξεδιάντροπος, γρουσούζης (τουρκική λέξη),
βληβλί= το σίδερο της καμπάνας (στην Οία: γληγλί)
γιουρουντίζω=τρέχω (από τη λέξη «γιούρια»)
εξορνιάζω=διώχνω τα όρνια, τα πουλιά
εψιμος= μεστός
ζυάζω=ζυγίζω
θαρμός= θερμός, το ζεστό
καεράτι= βοήθεια (τούρκικη λέξη)
καντηλέτο=καντήλι
καψουλής= στην Οία: χαψουλής, χαψουλιές=λίγα φαγιά
κοτρίκι=γόνατο
κουντούτο=στόμιο της στέρνας
λακριδί= στην Οία:λακριδίζω=παραμιλάω
λαλά=γιαγιά
λοάται= σκέφτεται, καταλαβαίνει (και νοάται: νοάω=καταλαβαίνω)
ματίζω=ενώνω, πλέκω σχοινιά
μόρος= μπαμπούλας
μουντάρω= ορμω να δείρω
μπλάζω= σκορπίζω
μπουτσουνάρα= μεγάλος βράχος (στην Οία: μπούτσουνας)
ντελέγκου=αμέσως, γρήγορα
ντρίτσα= καπέλο
ξεβαριούμαι= διασκεδάζω
ξενερίζω= ξεπλένω
ουλιά= γουλιά
παγανός= χωριάτης, αγρότης (ιταλική λεξη)
πέτσα=δέρμα
πιτακώνω=πιέζω
ρέμπελος= αλήτης
ρέομαι= ρέγομαι, θελω, επιθυμώ
σαλαβατισμένος= στην Οία: καλαφατισμένος, καλαφατιζω=επισκευή καικιού
σαματάς= φασαρία
σκέμματα= σκέψεις (σκέμα=σκέψη)
σουρλί= κοντό παντελόνι
τσίφωμα= ντουβάρι
τσουνώ= κουνώ χέρια πόδια, χτυπιέμαι
φράρος= διάολος
χαλεπό= δύσκολο, δυσάρεστο
ωργισμένος=θυμωμένος
ωρηόπλουμος= ωραιοστολισμένος

επίσης στην Οία λέμε, προφανώς και σε άλλα χωριά…..

σφουλίζω=καθαρίζω, γενική καθαριότητα
βαντεστάρω= πηγαίνω
τσάσκα=φλυτζάνι
τσικάλι=καζάνι
λαίνι=σιδερένιο φλυτζάνι
χάρχαλο= θόρυβος
αγιομνύσι= πανηγύρι
ψαρόλι=γδυτος
κλουθώ= ακολουθώ
σφαλάγκι=ξύλο για να βγει η βάρκα στην ακτή
μπλίγκος= φάκελος
χρυσοφοείο= χρυσοχοείο
ξετσιδιάζω= βγάζω τα κλωνάρια που εξέχουν από τις αμπελιές
απού= αφού
καμά= αφού
σοφάς=ντιβανομπάουλο
ξαραχνιάζω= καθαρίζω το ταβάνι
σπερνά= εσπερινός (απογευματινή λειτουργία)
τεφτέδες= κεφτεδες
παραστιά= καμινάδα

θα θυμηθώ και άλλα…; 20 Φεβρουαρίου 2010 στις 11:05 π.μ.
Kallistorwntas είπε...: τωρα τι να πω εγώ!!χαχαχα.....Χαίρομαι σε λίγες ημέρες θα σαςαπαντήσω ακριβώς όπως τις λέει το λεξικό; 20 Φεβρουαρίου 2010 στις 11:27 π.μ.
Ανώνυμος είπε...: θυμήθηκα και άλλα της Οίας...

σώσπιτο= στα υπόσκαφα: η αποθήκη, δηλαδή το δωμάτιο που υπήρχε στο βάθος πιο μέσα και από την κρεβατοκάμαρα
πεντικάλι= ποντίκι
βάθρακας= βάτραχος
πεζούλα= αυλή
τράος= τράγος
του σάλεψε= έχασε το μυαλό του
γύφτος= σιδεράς

και κάτι άλλο που για να είμαι ειλικρινής προβληματίστηκα πολύ για το αν πρέπει να το αναφέρω...
2 λέξεις από την παλιά και ευτυχώς ξεχασμένη πλέον "τοπικιστική" αντιπαράθεση μεταξύ Απανωμεριτών-Κατωμεριτών για το τρόπο διαβίωσης...
ευτυχώς στη σημερινή εποχή αυτές οι αντιπαραθέσεις δεν υπάρχουν, για αυτό τις αναφέρω καθαρά ως κομμάτι της παλιάς "παράδοσης" του νησιού.

Οι Κατωμερίτες αποκαλούσαν ειρωνικά όλους τους Απανωμερίτες "πετσίτες" δηλαδή τσιγκούνηδες
(από τη λέξη πέτσα=δέρμα...εννοώντας ότι και καλά από την τσιγκουνιά είναι σαν να έχουν τα λεφτά κολλημένα στο δέρμα για να μην τα χάνουν..)

οι Απανωμερίτες αποκαλούσαν ειρωνικά όλους τους Κατωμερίτες "κουκούλες" δηλαδή χωριάτες
(από το καπέλο(κουκούλι) που φορούσαν στα χωράφια για να μην τους πειράζει ο ήλιος...εννοώντας ότι και καλά οι Κατωμερίτες είναι οι φτωχοί χωριάτες, η αγροτιά, ενώ αυτοί είναι οι πλούσιοι ναυτικοί)

Πολύ πικρόχολο και για τις δύο πλευρές...; 20 Φεβρουαρίου 2010 στις 12:19 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: το σαντορινιό λεξιλόγιο έχει και πάρα πολλές επιρροές τούρκικων και λατινογενων λέξων

αμπαρώνω= κλειδώνω (ιταλικό: barra= μοχλός)
αριβάρισε= έφτασε (αγγλικό: arrive= φτάνω
αλάργα= μακριά (τούρκικο: alla larga= μακριά)
αρσίζης= ξεδιάντροπος (τούρκικο: arsiz= θρασύς)
βαξεβάνης= μανάβης (τούρκικο: bahce= κήπος, περιβόλι
βράκα= παντελόνι αντρικής φορεσιάς (ιταλικό: bracae= παντελόνι)
βεγγέρα= βραδινή σύναξη (ιταλικό: vegghera= σύναξη)
γιουρουντίζω= τρέχω (τούρκικο: yuri= επίθεση, εξού κι το επιφώνημα "γιούρια"...)
γουλάς= κάστρο για τη φύλαξη από τους πειρατές (τουρκικο: kule= κάστρο)
γιαπράκια= αμπελόφυλλα (τούρκικο: yaprak= φύλλο άνθους)
ινάτι= πείσμα (τούρκικο: inad= πείσμα)
κουρούπα= πιθάρι (τούρκικο: kuru= ξερός)
μερτέμια= μελτέμια (τούρκικο: meltem= βόρειος άνεμος)
μποστάνι= λαχανόκηπος (τούρκικο: bostan= λαχανόκηπος)
ριμίδια= στενά δρομάκια (ιταλικό: rima= ομοιοκαταληξία.....δηλαδή οι δρόμοι που γίνονται καντάδες!!!!!!)
τάσι= κύπελλο (τούρκικο: tas= δοχείο)
κιούπι= πιθάρι (τούρκικο: kup= πήλινο δοχείο)
παγανός= χωριάτης (ιταλικό: paganus= αγρότης)

και το πιο κορυφαίο σαντορινιό....

καμά= αλλά, αφού (τούρκικο: ama= αλλά); 11 Οκτωβρίου 2010 στις 7:57 μ.μ.