Καμένες: Μια ταραγμένη Ιστορία του 19ου αιώνα

του Δημήτρη Πράσσου ( Πηγή Κοινή Γνώμη 19/02/2010)

Στις αρχές του 1866 το ηφαίστειο της Σαντορίνης, άρχισε να επιδεικνύει έντονη δραστηριότητα και το γεγονός τράβηξε το ενδιαφέρον των τότε εφημερίδων. Μάλιστα, οι λάβες που ανέβαιναν και στερεοποιούνταν στην επιφάνεια, τις έκαναν να μιλούν για τη γένεση ενός καινούριου νησιού. «Ένα νέο νησί» γράφει στις 19 Μαρτίου 1866 η «Chicago Tribune», αλλά περισσότερο εύγλωττοι είναι οι «Times», το ρεπορτάζ των οποίων, με τίτλο «το καινούριο νησί της Ελλάδας» αναδημοσιεύει η νεοζηλανδέζικη «Taranaki Herald» στις 2 Ιουνίου του ίδιου χρόνου. « Ένα νέο νησί άρχισε να αναδύεται πάνω από τη θάλασσα[…]συνεχίζει να μεγαλώνει και αποτελείται από κατάμαυρη μεταλλική λάβα, πολύ βαριά και μοιάζει με μισολιωμένη σκωρία που έχει τηχθεί σε καμίνι». Το δημοσίευμα βρίθει ιστορικών και γεωγραφικών πληροφοριών που διανθίζονται με εκπληκτικές γεωλογικές λεπτομέρειες (η παλιά καλή δημοσιογραφία!). Εξαιρετική είναι επίσης η περιγραφή των εκρήξεων. «[..] ξεκίνησε στις 31 Ιανουαρίου..Ακούστηκε ένας κρότος σαν ομοβροντία πυροβολικού αλλά δεν υπήρξε κανένας σεισμός. Την επομένη, τα νερά στον Όρμο Βουλκάνο, αποχρωματίστηκαν και εμπλουτίστηκαν με θειάφι, από τις άφθονες θερμές πηγές του βυθού. Οι φλόγες έφταναν τα 15 πόδια ύψος (περίπου 5 μέτρα). Στο νησί σχηματίστηκε ένα βαθύ ρήγμα και το νότιο τμήμα του βυθίστηκε. [..] Στις 4 Φεβρουαρίου οι εκρήξεις έγιναν πιο βίαιες και η θάλασσα πιο ταραγμένη. Αέρια εκτοξεύονταν με τρομακτικό θόρυβο που έμοιαζε με έκρηξη ατμολέβητα και κατά διαστήματα εκτινάσσονταν φλόγες και λευκός καπνός που υψωνόταν καταυγάζοντας για να στεφανωθούν στη συνέχεια από σκοτεινά σύννεφα».

Αλλά γι αυτές τις εντυπωσιακές λεπτομέρειες φαίνεται πως δεν «ευθύνεται» ο συντάκτης του ρεπορτάζ, αλλά ένας «άνθρωπος της επιστήμης και ικανός παρατηρητής» όπως αναφέρει η εφημερίδα. Ποιός ήταν αυτός; «Ο δόκτωρ Δεκιγάλας που καταγράφει επακριβώς όλα τα φαινόμενα της παρούσας έκρηξης όπως αυτά εξελίσσονται». Ήταν ο θρυλικός Θηραίος Ιατροφιλόσοφος Ιωσήφ Δεκιγάλας, που σύμφωνα με τους «Times» επισκέφτηκε το «Νέο νησί» (σ.σ τη στιγμή που ορυμαγδός συνεχιζόταν!) και έτσι οι παρατηρήσεις τους ήταν λεπτομερέστατες και ακριβέστατες με αποτέλεσμα η εφημερίδα να τις παραθέτει χωρίς τον παραμικρό δισταγμό.