Μια ματιά στη Σαντορίνη, Δημητρίου Ψαθά

 έκρηξη 1939 

26 Αυγούστου 1939, Δημήτρης Ψαθάς, Εφ. ΑθηναΪκά Νέα.

Εθαύμασα την γραφικότητα του νησιού. Εθαύμασα τους απόκρημνους πανύψηλους και κοφτούς βράχους του . […] Εθαύμασα την φοβερή απόσταση της κρεμαστής πόλης από την αποβάθρα και ύστερα εγύρισα στο Σαντορινιό που επερίμενε με προεισαγωγικά χαμόγελα υπερηφάνειας τις εντυπώσεις μου:

-          Λοιπόν;

-          Ωραίο νησί

-          Ε; δεν είναι ;

-          Είναι είπαμε. Αλλά εκεί κύριε. Εκεί ψηλά σε αυτά τα σπίτια που είναι έτοιμα να γκρεμοτσακισθούν στην άβυσσον, πως θα ανεβούμε ;

-          Με τα μουλάρια κύριε, μου απάντησε.

-          Αλλοίμονον! Επρόκειτο να αρχίσω το στάδιο μου ως ιππεύς υπό τας πλέον  δύσκολας συνθήκας.

Εκύτταξα τον σοβαρόν και εμβρυθή ημίονον που επρόκειτο να με οδηγήσει σε αυτή την επικίνδυνη διαδρομήν με βλέμμα μελαγχολικόν. Μου ανταπέδωσε ένα βλέμμα γεμάτο αδιαφορία.

Ανέβηκα τρέμων και προσπαθών να κρύψω τον τρόμο μου από το τετράποδον κηδόμενος του ανθρώπινου γοήτρου. [….] Αλλά μόλις έφτασε εκεί στα μισά του δρόμου άρχισε να εκδικήται. Εννοούσε να πηγαίνει έξω έξω εκεί στο χείλος του γκρεμού. Κι όσο αισθανόταν την ψυχραιμία μου να παραλύει τόσο επέμενε σε αυτό το τρομαχτικό παιχνίδι της ισορροπίας.

-          Ε κουμπάρε!!!

-          Τι θες αφεντικό…

-          Θα με γκρεμοτσακίση τούτο δω

-          Δεν έχεις φόβο!!!

Έχω σχηματίσει την φρικτοτέραν ιδέαν για τους ημιόνους. […[] Επάνω στην πόλιν με επερίμενε μία έκπληξις. Αυτή που περιμένει κάθε επισκέπτην που σκαρφαλώνει για πρώτη φορά στα Φηρά. Από κάτω φαντάζεται κανείς ότι η πόλις είναι μία στενή λωρίδα από σπίτια που ισορροπούν επικινδύνως στην κορυφή ενός γκρεμού. Αλλά μόλις ανέβει, βρίσκεται μπροστά σ έναν ολόκληρο κάμπο γεμάτο από φυτείες. Το θέαμα που εμφανίζεται από την πανύψηλη αυτή ταράτσα, είναι πράγματι μοναδικό.  […] απέναντι στο βάθος η Θηρεσία. Απόκρημνη και αυτή, με βράχοους σχεδόν κατακόρυφους. Ανάμεσα, η γαλανή θάλασσα που κάποτε κατάπιε όλο τον κάμπο που συνέδεε την Θήρα με την Θηρεσία.

Στο κέντρο περίπου της Θάλασσας είναι το νησί των Ηφαιστείων. Φαντάζει ξηρό, κατάμαυρο, φτιαγμένο από τις λάβες που κατά καιρούς εβγήκαν από τα έγκατα της θάλασσας. […] Ο άνθρωπος όμως, δεν έχει μόνον μάτια. Έχει και στόμαχον. Κάνει υπομονή αυτός ούτε συζήτησις. Δείχνει διακριτικότητα. Σ αφήνει και περιφέρεσαι στους κατάλευκους δρόμους, στα κατάλευκα σπίτια, σε αφήνει να γοητεύεσαι κάτω από τις παλιές καμάρες, σου επιτρέπει να ανέβεις όλο και ψηλότερα και να μην χορταίνεις….να θαυμάζεις. Κι έξαφνα σε μισή στιγμή σε πιέζει, διεκδικεί τα δικαιώματά του  και σε κάνει να απασχοληθείς με την πιο φρικαλέα πεζότητα:

-          Θα φάμε;

-          Εμ …κάτι θα γίνει …

-          Ψάρι ;

Στην ερώτηση αυτή, όλοι οΙ Σαντορινιοί γίνονται μυστηριώδεις, αινιγματικοί. Επιφυλακτικοί. Είναι αδύνατο  να σου απαντήσουν καθαρά. Ναι μεν αλλά….βέβαια νησί είναι πρέπει να έχει ψάρι όμως ελπίζουν ότι τέλοσπάντων κάτι θα βρεθεί. Στο τέλος δεν βρίσκεται τίποτε.  Όταν εζήτησα σχετικές πληροφορίες από τον ξενοδόχον μου, είδα την αποφασιστικότητα στα μάτια του . Εξεκίνησε από όρθρου βαθέος γεμάτος αισιοδοξίαν. Και επέστρεψε το μεσημέρι… κάθιδρος καταπτοημένος, λαχανιασμένος και μου συνέστησε να βγω έξω στην ταράτσα να θαυμάσω μία ωραίαν έκρηξη!!!

-          Κύριε, του εξήγησα, την έκρηξη την είδα. Και σε βεβαιώ  πως τόσο ωραίο θέαμα δεν αντίκρυσα άλλο στη ζωή μου. Αλλά τα ψάρια ; τι έγιναν;

-          Ψάρια δεν έχει !!!

-          Ντιπ;;;

-          Έφαγα το νησί!!

-          Κύριε…Πεινώ!!!

-          Έννοια σας θα σας φτιάξω δυο αυγουλάκια, θα σας βάλω και λίγο σαλαμάκι και λίγο  κρασάκι λίγα σταφύλια και θα σαστε εντάξει.

Εγύρισα όλα τα εστιατόρια. Είχαν τραπέζια, καρέκλες, πιάτα, τετζερέδες, φωτιές τα πάντα. Πλην του φαγητού. Γιατί; Διότι ξένοι δεν υπάρχουν στο νησί. Κάθε χρόνο κατά το καλοκαίρι, το νησί επλημμύριζε από περιηγητές. Εφέτος, λόγω της διεθνούς κρίσεως δεν έρχονται παρά ελάχιστοι. Έτσι τα μαγερικά προβλέπουν πάντοτε για την τακτική τους πελατεία.

Από τουριστικής απόψεως το ενδιαφέρον είναι μέγα. Ξενόγλωσσες επιγραφές μας καλούν σε κάθε στενό να επισκεφτούμε την έκθεση.[1] Όταν ανέβει κανείς στο κτήριό της δεν χρειάζεται να πάη πουθενά αλλού. Για τους βιαστικούς τουρίστες που θέλουν να πληροφορηθούν για όλα μ ένα γλήγορο βλέμμα, είναι ακριβώς ότι χρειάζεται. Την οργάνωσαν οι κ. κ. Δον Ζαχαρίας  και Σαν Αντώνιος, άνθρωποι εξαιρετικά προοδευτικοί  και μορφωμένοι που αγαπούν το νησί τους. Εκεί συγκεντρώνεται ότι παράγει το νησί. Τα μεταλλεύματα, η ελαφρόπετρα, η θηραϊκή γη των οποίων μεγάλες ποσότητες εξάγονται στο εξωτερικό, τα θαυμάσια κρασιά της Σαντορίνης, τα όσπρια, η λαική χειροτεχνία, αντιπροσωπεύονται σε μικρά περίπτερα.  Υπάρχουν και απεικονίσεις εκ του φυσικού με τι και πως κτίζεται ένα σπίτι της Θήρας, πως γίνεται η εξαγωγή της θηραϊκής γης, πως γίνεται η εργασία στα ορυχεία κ.λ.π. Ακόμη στο κάτω μέρος της έκθεσης υπάρχει πλήρες θηραϊκό σπίτι με όλα τα έπιπλα και τα διαμερίσματά του.

-          Ωραίο το νησί μας κύριε, συνεπάρε ένας από τους φανατικούς εραστάς του. Ωραίο αλλά φτωχό. Ο Θεός μόνο γραφικότητες και ηφαίστεια μας έδωσε εν αφθονία

Και δεν είχε άδικο…..

---

[1] Aναφέρεται στην Έκθεση Προιόντων του Δον Ζαχαρία Δουράτσου, για την οποία ετοιμάζεται ξεχωριστή αναφορά