Ακρωτήρι Θήρας . Ενδείξεις για μαγειρεία και φούρνους στον οικισμό της 2ης χιλ. π.Χ.

των Κική Μπίρταχα και Τάνιας Δεβετζή

 στο  «Φούρνοι και Παραδοσιακά ζυμώματα στη Θράκη, το Αιγαίο, την Κύπρο»   Θήρα 2007 ( διασκευασμένο άρθρο)

Οι ενδείξεις για την ύπαρξη μαγειρείων και φούρνων στο προιστοικό Αιγαίο είναι σχετικά περιορισμένες. Εστίες, φορητές ή σταθερές έχουν βρεθεί και στις δύο πλευρές του Αιγαίου, από τα πρώτα στάδια μόνιμης εγκατάστασης του ανθρώπου, την 7^η χιλιετία π.Χ. σε αυτή την περιοχή. Οι μόνιμες εστίες οικιακής χρήσης βρίσκονταν μέσα στα σπίτια ή σε υπαίθριους χώρους. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για λάκους ή χαμηλες κατασκευές στο δάπεδο χώρων, υπαίθριων ή στεγασμέων.

Τα κτήρια στο Ακρωτήρι Θήρας εφάπτονται μεταξύ τους σχηματίζοντας οικοδομικά συγκροτήματα. Είναι μεγάλα και συνήθως πολυώροφα και πολύχωρα. Το δίκτυο των κεντρικών και των δευτερευόντων δρόμων και οι μικρές  πλατείες αποτελούν τους χώρους δημόσιας χρήσης, ενώ χαρακτηριστική είναι η απουσία αυλών. Ως προς τη λειτουργία των χώρων μέσα στις οικίες θα μπορούσαμε να διακρίνουμε αποθήκες χώρους διαμονής και χώρους εργαστηριακούς, όπως υφαντικά εργαστήρια και μυλώνες.

Στο Ακρωτήρι Θήρας, οι ενδείξεις για την ύπαρξη μαγειρίων είναι λιγοστές. Ασφαλή κριτήρια για να θεωρήσουμε ένα χώρο μαγειρίο είναι οι μόνιμες κατασκευές όπως οι εστίες, οι αποθέσεις στάχτης  και τα μαγειρικά σκεύη. Μαγειρικά σκεύη έχουν βρεθεί στον οικισμό σε μεγάλες ποσότητες όχι όμως σε χρήση, αλλά αποθηκευμένα μαζί με άλλα σκεύη στα δωμάτια των κτηρίων. .

Η μαγειρική εστία, για λόγους υγιεινής και ασφάλειας από πυργκαγιά κατά κανόνα δεν βρίσκεται στον ίδιο χώρο με το κελάρι. Επίσης η συντήρηση τροφίμων απαιτεί σταθερές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Έτσι θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι οι εστίες αυτές χρησιμοποιούνταν μάλλον περισταστιακά και ίσως υποστηρικτικά της αποθήκευσης τροφίμων π.χ. για τον εξαγνισμό του χώρου, τη θέρμανση ή την επεξεργασία τροφίμων πριν την αποθήκευσή τους.

Έχουν βρεθεί χώροι με ψηλές κτιστές κατασκευές. Το μέγεθος, η μορφή και τα ευρήματά οδηγούν στην υπόθεση ότι λειτουργούσαν ως φούρνοι. Η επάνω επιφάνεια τους που ειχε στρώση πηλού, δεν αποκλείεται να λειτουργούσε συμπληρωματικά ως εστία, όπως υποδεικνύουν τα ίχνη φωτιάς στον πηλό και στα πήλινα μεγάλα πεταλόσχημα σκέυη που ήταν τοποθετημένα επάνω. Τα σκεύη αυτά προορίζονταν μάλλον για ψήσιμο. …. Ένας πρόιμος φούρνος…