Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονια...στη Σαντορίνη

το πρωί της Πρωτοχρονιάς υπήρχε ένα παλιό έθιμο που οι ρίζες του φθάνουνε στους βυζαντινούς χρόνους. Όλα τα παιδιά του δημοτικού σχολείου έπρεπε μετά τη λειτουργία να πάνε την "καληχέρα" στο δάσκαλό τους και να του πουνε τα χρόνια πολλά. Του πηγαίνανε ότι είχανε προαίρεση χρήματα, αυγά, ή κοτόπουλα.

Ο αφέντης κάθε φαμέλιας από την άλλη έπρεπε να επισκεφθεί τους συγγενείς του για να δώσει και εκείνος τις "καληχέρες" στα παιδιά. το ίδιο και ο σάντουλος στους φιλιότσους του.

Στην Οία έχουν και το εξής χαρακτηριστικό τις μέρες αυτές

Το Δωδεκαήμερο (Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά-Φωτά) ήταν οι μοναδικές γιορτές του χρόνου που οι ναυτικοί της Οίας περνούσαν μαζί με τις οικογένειες τους!  Και αυτό γιατί όλα τα ιστιοφόρα ήδη από τα τέλη Νοεμβρίου είχαν επιστρέψει στην Οϊα από τα ταξίδια τους.

1) Το «ποδαρικό» του σπιτιού γινόταν από τον αρχηγό της οικογένειας.  Μόλις επέστρεφε η οικογένεια στο σπίτι από την Πρωτοχρονιάτικη θεία λειτουργία που γίνεται στον Αγιο Βασίλειο στον Περίβολα, ο άντρας κρατώντας στο χέρι του μια μικρή εικόνα από το εικονοστάσι του σπιτιού (την οποία είχε πάρει μαζί η οικογένεια στη θεία λειτουργία για «να λειτουργηθεί»), έμπαινε πρώτος στο σπίτι απαραίτητα με το δεξί πόδι κάνοντας το «καλό ποδαρικό» με την ευλογία της εικόνας («για να κάνει το ποδαρικό στο σπίτι ο Θεός») δίνοντας παράλληλα κι ευχές για καλή χρονιά.

2) Εν αντιθέσει με τα κάλαντα των Χριστουγέννων τα οποία έψελναν τα μικρά παιδιά την παραμονή, τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς τα έψελναν παρέες ανδρών, ως επι το πλείστον νεαρών, συνοδεία βιολιών το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς.  Ήταν η ώρα του γιορτινού τραπεζιού όπου όλες οι οικογένειες ήταν μαζεμένες στο τραπέζι και έτσι όλα τα σπίτια είχαν ανοιχτές τις πόρτες για να ακούσουν τα κάλαντα από τα παλικάρια του χωριού.  Χωρισμένοι σε ομάδες γύριζαν σε όλη την Απάνω Μεριά με τα βιολιά (λίγο-πολύ όλοι ήξεραν να παίζουν βιολί, αυτοδίδακτοι ως επί το πλείστον) και έλεγαν τα κάλαντα στις γειτονίες σαν να έκαναν καντάδες. Από τα πρώτα σπίτια που επισκέπτονταν ήταν των κοριτσιών που κρυφοαγαπούσαν και έτσι με τη δικαιολογία για τα κάλαντα είχαν την ευκαιρία να δουν τις αγαπημένες τους.  Φυσικά ποτέ δεν έπαιρναν λεφτά. (Λεφτά έδιναν μόνο στα μικρά παιδιά όταν έψελναν τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα). Άλλωστε δεν έβγαιναν να πουν τα κάλαντα για να μαζέψουν λεφτά, αλλά γιατί ήταν το έθιμο οι νέοι να έυχονται την καλή χρονιά για γούρι.

Ενα χαρακτηριστικό γλυκό της Σαντορίνης για την Πρωτοχρονιά για το οποίο η συνεργάτης μας από την Οία μας στέλνει και τη συνταγή είναι οι τηγανίτες.

Οι "τηγανίτες" στην Οία ουσιαστικά είναι τα αντίστοιχα Μικρασιάτικα "κατιμέρια" δηλαδή μικρά τηγανητά πιτάκια από αλευροχυλό (κάτι σαν λουκουμάδες) περιχυμένα με πετιμέζι.

1 πακέτο αλεύρι κόκκινο ("που φουσκώνει μόνο του")

μισο κουτάλι αλάτι

1 κουτάλι σόδα

2 ποτήρια χλιαρό νερό

λάδι για το τηγάνισμα

πετιζέμι

Σε μια λεκάνη βάζουμε το αλεύρι, το αλάτι, τη σόδα ανακατεύουμε  και κατόπιν σιγά-σιγά ριχνουμε το νερό, ανακατεύοντας μέχρι να γίνει ένας πηχτός χυλός.  Βάζουμε το λάδι στο τηγάνι και το αφήνουμε να κάψει. Αφου κάψει το λάδι...βάζουμε στη χούφτα μια κουταλιά απο τον πηχτό χυλό, το πλάθουμε να γίνει "πλακουτσωτό" να πάρει δηλαδή σχήμα σαν ένα πιτάκι και το ρίχνουμε στο τηγανι.  Το αφηνουμε μέχρι να ροδίσει η μια πλευρά, το γυρίζουμε απο την αλλη. Αφού φτιάξουμε όλες τις τηγανίτες, τις περιχύνουμε με πετιμέζι και τις σερβίρουμε.

Πάμε για τα καλιανταρίσματα:

Αρχιμηνιά κι αρχίχρονιά κι αρχή του Γεναρίου
Κι αρχή που βγήκε ο Χριστός στη γη να περπατήσει
Κι εκεί που επερπάτησε χρυσό δενδρί εβγήκε
Χρυσά ταν τα κλωνάρια του κι ολάργυρη η κορφή του
Και στα περικλωνάριά του πουλιά κι εκελαδούσαν

Και ΚΑτεβαίναν τα πουλιά μαύρα μου μάτια και γλυκά
Και πίναν και ανέβαιναν και ροδόσταμο ερραίναν
Δεν ήταν μόνο πέρδικες γαρουφαλιές λεβέντισσες
Ήταν και τρυγονάκια μαύρα μου γλυκά ματάκια.
Κι έρραιαν τον αφέντη μας, τον Ρήγα τον λεβέντη μας,
Τον πολυχρόνεμένο μας και στον κόσμο ξακουσμένο.

Εσένα πρέπει αφέντη μου καράβι ν αρματώσεις
Και τα σκοινιά του καραβιού να τα μαλαμτώσεις
\και πάλι  ξαναπρέπει σου καρέκλα καρυδένια
Για να ακουμπας τη μέση σου τη μαργαριταρένια.

Και πάλι ξαναπρέπει σου καρέκλα να καδίζεις
Με το ένα χέρι να μετράς, με το άλλο να δανείζεις
Και πάλι ξαναπρέπει σου καρέκλα να κοιμάσαι
Βελούδα να σκεπάζεσαι να μην κρυολοάσαι.

Πολλά παμε τ’ αφέντη μας ας πούμε και της κυράς μας,
Κυρά ψηλή, κερά λιγνή κερά καμαροφρύδα,
Κυρά μ όντας θα στολιστείς, να πας στην εκκλησιά σου,
Βανείς τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι σου στα στήθη
Και του κοράκου τα φτερά βάνεις καμαροφρύδι.

Πολλά παμε και της κυράς ας πουμε και της κόρης
Έχεις και κόρη όμορφη γραμματικός την θέλει.
Μ αν είναι και γραμματικός πολλά προυκιά γυρεύει.
Γυρεύει αμπέλι ατρύητο, χωράφια με τα στάχυα.
Γυρεύει και τη Βενετιά, μ όλα της τα καράβια
Γυρεύει και τον κυρ Βοριά να τα καλαρμενίζει.

Έχεις και γιο στα γράμματα και σέρνει το κοντύλι
Να τον αξιώσει ο Θεός να βάλει πετροχείλι.
Για δώσε μας τον πετεινό, για δώσε μας την κόττα
Για δώσε μας την σφαντζικα να φύουμε από την πόρτα.

Βγάλτε τη μπότσα με κρασί, κορώνα μου ζωγραφιστή,
Βγάλε να μας κεράσεις που να ζεις και να γεράσεις.
Επάνω στο παράθυρο στέκει ένα γαρούφαλλο,
Στέκει μια περιστέρα και του χρόνου τέτοια μέρα.



Και άλλα……

ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΑ


Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
ψιλή μου δεντρολίβανιά
τσ’ αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ άγιο Θρόνο.

Αγιος Βασίλης έρχεται
κούτσουρα φορτωμένος
για ξεφορτώσετέ τονε
γιατί είναι κουρασμένος


Σένα σου πρέπει αφέντη μου
στασίδι να καθίζεις
το να σου χέρι να μετρά
τσαι τ άλλο να δανίζει

Σενά σου πρέπει αφέντη μου
καρέκλα καρυδένια
για να κουμπάς τη μέση σου
τη μαργαριταρένια
Σένα σου πρέπει αφέντη μου
κάραβι από την Πόλη
όντας το φέρεις στο νησί
να το ζηλεύουν όλοι
Να έχει απάνω το Σταυρό
και την Αγία Σοφία
όντας γυρνάς στα πέλαγα
να έχεις ευλογία
Να έχει πάνω την ευχή
απ' το Πατριαρχείο
και από τον 'Αγιο Δέσποτα
να μην δουγιάς θηρίο

Σενα σου πρέπει αφέντη μου
καράβι από την Μάλτα
τσαι κείνο που χεις στο νησί
να το τραβάς για βάρκα


Τσερά μου οντάς στολίζεσαι
τσαι πας στην εκκλησία
όλος ο κόσμος σε θωρεί
από τη φαντασία


Τσερά μου, όντας στολίζεσαι
τσαι πας στην εκκλησιά σου
όλος ο κόσμος ήτρεξε
να δει την ομορφιά σου


Πολλά παμε τσαι τση κεράς
ας πούμε τσαι τση κόρης
τσερά τη θυατέρα σου
γραμματικός τη θέλει


Μ αν είναι τσαι γραμματικός
πολλά προυσά γυρεύει
θέλει αμπέλια ατρύγητα
χωράφια με τα στάχυα

Θέλει τη τσερά θάλασσα
μ όλα τση τα καράβια
θέλει τσαι το τσυρ Βοριά
για να του το αρμενίζει

Τσερά ψιλή τσερά λιγνή
τσερά καμαρωμένη
τσερά μαρμαροτράχηλη
τσαι μαρμαροκολώνα,
που χεις το γιο τον καλογιό
το γιό τον κανακάρη
που λούζεις τον στολίζεις τον
και στο σχολειό του πάει.


Τσ ο δάσκαλος τον έστειλε
για να καλαναρχίζει
τσαι το τσερί ντου έσταζε
τα ήκαψε το χαρτί του


Ήκαψε τσαι τα ρούχα ντου
τα χρυσοκεντημένα
όπου του τα τσεντούσανε
χεράκια κοραλένια

Τσαι άλλα πολλά πρέπανε
μα πάω γιατί σπουτάζω
θέλω να πάω και αλλού
να τσοι ανεγαλιάσω

Απάνω στο παράθυρο
στέκει μια περιστέρα
αν είναι με το θέλημα
να πούμε καλησπέρα


(Καλλίτσι Νομικού – από το βιβλίο του Γιώργου Βενετσάνου: « Λαογραφικά της Σαντορίνης – Παραδόσεις τόμος 2ος»


Και άλλα…..
Καλην εσπέρα άρχοντες, ήρθαμε να σας πούμε
ότι και αύριο εόρτη , ανάγκη να χαρούμε.
Και να πανηγυρίσουμε, Περιτομή Κυρίου,
και εορτή του μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου.
Κάνω λοιπό καλήν αρχή τραγούδια να συνθέσω ,
τον Αγιο Βασιλείο δια να επαινέσω.
Να σας είπω τα θαύματα, που έκανε αυτός του,
με του Θεού τη δύναμη που ήταν βοηθός του.
Σπουδές – γράμματα μάθαινε, σοφία πλουτισμένος,
παρ’ όλων εθαυμάζετο, γιατί ήταν διδαγμένος.
Της Καισσαρείας γέννημα, βλαστός Καππαδοκίας,
και λυτρωτής και ποιητής της Θείας Λειτουργίας.
Είχε και το αξίωμα, της αρχιεροσύνης,
έχθρός των έργων των κακών, φίλος της σωφροσύνης.
Αρχιερείς τον σέβονταν, παπάδες τον τιμούσαν,
οι άρχοντες και ο λαός, σκυφτοί τον προσκυνούσαν.
Να μη σας τα πολυλοιγώ, τα προτερήματά του,
όλοι θε να τα ξέρετε τα κατορθώματά του…
Απάνω στο παράθυρο , στέκει μια περιστέρα,
αν είναι θέλημα Θεού , να πούμε καλησπέρα.




Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Οίας Σαντορίνης

Άγιος Βασίλης έρχεται γεμάτος με τα δώρα
φέρνει ευχές και ευλογιές σε Φοινικιά και Χώρα

Φέρνει μαζί του αγιασμό,  να αγιάσει τα αμπέλια
για να γεμίσουν με κρασί, άφουρες και βαρέλια

Φέρνει και κάτω στο γιαλό, κατάρτι ασημένιο
για να γενεί με το καλό, και αυτό μαλαματένιο

Για αυτό αν έχεις γιο μικρό, βάλτο’ νε στο μουράγιο
να αξιώσει ο Άγιος, να γίνει καπετάνιος

Κι αν έχεις κόρη παντρειάς, δωσ’ της Πανωμερίτη
για να τη δεις αρχόντισσα, να κουμαντάρει σπίτι

Χρόνους πολλούς να χαίρεστε, α είστε ευτυχισμένοι
και από καράβια και κρασί, να είστε πλουτισμένοι

 Λίγο πριν το τέλος μια ιστορική φωτογραφία

Μια σπάνια φωτογραφία από το 1959 από το χωριό του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη

Διακρίνεται ο Ευστάθιος Αρβανίτης (τζαμπουνιέρης) να παίζει τσαμπούνα

Πάμε και μουσικά: 

Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς με τσαμπούνα από τον Βαγγέλη Μαρκουλή

1993 στο Ακρωτήρι
ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΑ ΚΑΛΑΝΤΑ από neasantorinis 2011 στη Μεσσαριά και 2012 στο Ακρωτήρι

Ένας χρόνος http://kallistorwntas.blogspot.com/

            

      Ήταν 27 Δεκεμβρίου 2009, όταν ξεκίνησα  να δημιουργώ το Kallistorwntas…… έγραφα μάλιστα

«Καλημέρα, ήθελα από καιρό να ξεκινήσω τη δημιουργία ενός ιστοχώρου προβληματισμού σκέψης, ιστορικής ανακάλυψης, λαογραφικής αποτίμησης κ.ο.κ. για τη " Σαντορίνη". Το "καλλ- ιστορώντας" αφού ελέγχθηκε γλωσσολογικά ξεκινάει με σκοπό την παρουσίαση ιστορικών - κοινωνικών - οικονομικών - λαογραφικών θεμάτων από τη Σαντορίνη ( και όχι μόνο). Ένας βαθύτερος σκοπός

όμως της δημιουργίας αυτού του ιστοχώρου είναι η προσπάθεια που θέλω να γίνει για την εκμάθηση στοιχείων της μακραίωνης ιστορίας της Σαντορίνης τόσο στους κατοίκους όσο και στους επισκέπτες κ.ο.κ... Η Σαντορινη δεν είναι μόνο το ηλιοβασίλεμα της Οίας, και η νυχτερινή ζωή στα Φηρά...Αυτά προς το παρόν και σιγά σιγά θα ξεκινήσουμε διαφορετικές " τσάρκες" στο " νησί του διαβόλου που το κατοικούν Αγγέλοι".

Και είναι αλήθεια…. Το καλλιστορώντας ελέγχθηκε γλωσσολογικά από μία εκλεκτή φίλη, και άρχισε τα ταξίδι του σε μια διαφορετική Σαντορίνη…. Σε μια Σαντορίνη τόσο μα τόσο « αλλοτινή». Σε μια Σαντορίνη που ο τουρισμός δεν είναι η βασική προτεραιότητα, αλλά η ιστορία της Σαντορίνης, οι άνθρωποί της, η παράδοσή της, κ.ο.κ. προηγούνται κατά πολύ και έπεται ο τουρισμός….Μαζί με μένα στο ταξίδι αυτό συμμετέχουν κατά  βάση 2 ανθρώποι με τον τρόπο τους ( Μ. και Α. ) οι οποίοι μου δωσαν ιδέες – προτάσεις κ.ο.κ. και ιδιαίτερο υλικό για έρευνα για μια διαφορετική Σαντορίνη….[ σταματάω εδώ για να μην μου πουν τπτ οι συγκεκριμένοι… Ξέρουν εκείνοι…]  Επιτρέψατε μου όμως στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω προσωπικά μερικούς φίλους που και εκείνοι με τον τρόπο τους στήριξαν και συνέβαλαν ουσιαστικά μέχρι τώρα στην παρέα μας : Δημήτρη Πράσσο, Μαρία Αρβανίτου – Σωτηροπούλου, Θάλλεια Καραμολέγκου, Κωνσταντίνο Πελεκάνο, Κλέαρχο Καπούτση,  Μαρία Ξεφτέρη, Σταύρο Σπηλιάκο, Νίκο Βαρβαρήγο, Δήμητρα Μπουσούλας ,Άγγελο Κουρουκλή,  Δέσποινα Αλεφραγκή, Ευαγγελία Μενδρινού, Νίκη Τσέκου, Γιώργο Δαμασκηνό,   Βασίλη Ζαχαράκη, Λευτέρη Ζώρζο,  τη     « θαλασσινή», τους άλλους blogger της Σαντορίνης,  καθώς και τόσους άλλους που στήριξαν την τρελλοπαρέα μας μέχρι τώρα….

 Σίγουρα το « καλλιστορώντας»  δεν είναι μια santo-pedia ( από το wikipedia). Δεν θα μπορούσε να είναι γιατί όλα αυτά που προσπαθούμε να περάσουμε ενέχουν στοιχεία βιώματος και προσωπικής αφήγησης.

Αν θα μπορούσαμε σαν ομάδα να πούμε ότι πετύχαμε κάτι, αυτό θα ήταν ένα μικρό ξύσιμο Μνήμης και Ιστορίας της δικής μας Σαντορίνης….. της Σαντορίνης μακρυά από τον τουρισμό και μακρυά μόνο από τους καλοκαιρινούς μήνες……..Της Σαντορίνης του χθες που συναντάει το σήμερα και ελπίζει ότι θα πετύχει το αύριο…..

Είμαστε πολύ χαρούμενοι σαν ομάδα όταν βλέπουμε και ακούμε κάποιους να συζητούνε : « το διάβασα στο kallistorwntas» … Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας….. έχουμε πολύ όρεξη για να προσπαθήσουμε να δώσουμε τα κίνητρα για την αναψηλάφηση της τοπικής μας ιστορίας………. Για να βοηθήσουμε εκεί που μπορούμε…. Για να στηρίξουμε όσους νέους βλέπουν διαφορετικά τη Σαντορίνη με όφελος μόνο τη Σαντορίνη ( και τη Θηρασιά).

Αναδείξαμε θέματα όπως το λεπροκομείο και το αντιτραχωματικό που για κάποιους μπορεί να είναι άγνωστα εντελώς….

Δεν ζητάμε οικονομική βοήθεια απλά προτάσεις για  να ασχοληθούμε και εμείς…. Σκέψεις σας για τη δική σας Σαντορίνη……. 

 Για μας το καλλιστορώντας είναι ένα μεράκι διαφορετικό…. Μια ξεβάρεση αλλοτινή που αναδύεται σαν την ανεδοσά από τις βεγγέρες της Σαντορίνης, από τον μούστο για το βισάντο από τόσες μα τόσες διαφορετικές εικόνες εικόνες που  δεν θέλουμε να χαθούν…. Αλλά να μεταλαμπαδευτούν….

Σίγουρα βέβαια θα προσπαθήσουμε να δειξουμε τη διαφορετική άποψη σε πολλά θέματα…. Να φωνάξουμε για π.χ. για τα λάστιχα στην καλντέρα η για διάφορες προσεγγίσεις των φορέων σε θέματα του νησιού.

Βιώσαμε διαφορετικά ( όπως πολλοί ) τη Σαντορίνη και μ αυτό τον τρόπο θα συνεχίσουμε να την παρουσιάζουμε διαφορετικά….

Θέλουμε να βελτιωνόμαστε και έχουμε πολλά ακόμα να αναδείξουμε…….

ευχαριστούμε Θερμά 

 υ.γ: θα μας βρείτε στο twitter ( kallistorwntas)  στο facebook ( kallistorwntas καλλιστορώντας), στο  youtube ( kallistorwntas& thiraios)

Βάλσαμος Πιτσικάλης ένας Σαντορινιός...Νέος

μικρά αφιερώματα στη ζωή του Άντιπροέδρου της Οίας - Θηρασίας , καπετάνιου Βάλσαμου Πιτσικάλη, ενός τόσο ιδιαίτερου Νέου Σαντορινιού.

Ενώ σε προηγούμενη ανάρτηση μπορείτε να διαβάσετε ένα χαρατηριστικό ποιήμα του καπτα- Βάλσαμου ( http://kallistorwntas.blogspot.com/2010/02/blog-post_28.html)

Kυριάκος Πρέκας ( Φαρισαίος) : Ένας ψαράς μα και λαουτιέρης....

ΠΡΩΤΟΙ ΣΤΑ ΚΑΛΑΜΠΟΥΡΙΑ

Οι ψαράδες παλιά, όταν πήγαιναν το πρωί να σηκώσουν τα δίχτυα, δεν υπήρχε περίπτωση να μην ανάψουν φωτιά στην παραλία και να φάνε ψάρια όλοι μαζί με γυναίκες και παιδιά και να παίξουν με τα όργανα. Ματήζανε (ενώνανε) τα φαγητά τους όπως ματήζανε και τα σχοινιά όταν κόβονταν. Λέγανε κι αστεία πιπεράτα που τους έκαναν να γελούν με την καρδιά τους. Έχει μείνει θρυλικός ο ψαράς Φούρος, το κανονικό του όνομα ήταν Γιάννης Λιβαδάρος, που έστυβε το μυαλό του όλη μέρα να βρει αστεία που θα έλεγε το βράδυ στη βεγκιέρα (παρέα): «Δυο μπετογάλουνα κρασί ήπιαμε με δυο μπεμπέκες και τις έβαλα στη βάρκα. Πέρασε λίγη ώρα κι η μια μου ζήτησε να πάει προς νερού της. Της έδειξα τους δύο μπαλαούρους της βάρκας, ο ένας είναι η αντρική κι ο άλλος η γυναικεία τουαλέτα, της είπα. Έστριψα το κεφάλι για να μη λέει ότι την κρυφοκοιτάω και περίμενα. Δεν πρόλαβε να κάτσει κι άκουσα ένα μπουμ πολύ μεγάλο. Δυναμίτη μου μολάρισε η άτιμη ή φιάλη αερίου έσκασε; Γυρνάω να δω τι τρέχει και τοιράζω την τρύπα του ποπού της. Πω πω, ένα τέρας μ’ ένα μάτι φώναξα. Γυρνάει κι αυτή προς τη μεριά μου να δει γιατί φωνάζω και τι να δω, μαύρο το γκαζερί της». Ποτέ δεν έβαλε μηχανή στη βάρκα του ο Φούρος, «άντε που θα βάλω το δούκιασμα (φάντασμα) μέσα», έλεγε. Όλο με κουπιά πήγαινε, μ’ αυτά έζησε την οικογένειά του κι έγινε νοικοκύρης. Ήταν ξεκάθαρο και ήσυχο μυαλό, όπως οι περισσότεροι Σαντορινιοί της εποχής εκείνης.

ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ

«Δεν γνωρίζω από μουσική αλλά παίζω μουσική. Όλοι παίζουμε μουσική στην οικογένειά μας, ο παππούς, ο πατέρας, η μάνα, εγώ, τ’ αδέλφια μου, ο γιος μου ο Αντώνης. Σαντούρι έπαιζε και η αδελφή μου η Τούσα που χάθηκε πρόωρα στα 40 της χρόνια. Κάτι τραγούδια του τύπου: ‘‘σ’ αγαπάω μ’ ακούς;’’ δεν τα εκτιμώ καθόλου. Τα θεωρώ σαν τη γρίπη που περνάει και χάνεται». Ο Κυριάκος, είναι σπουδαίος ψαράς και λαουτιέρης. Όταν αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ή δεν πάει καλά η δουλειά τα παρατάει όλα και πιάνει το όργανο. Παίζει για να φύγει η τρέλα και να καθαρίζει το μυαλό του. «Όταν έχασα την αδελφή μου συμμετείχα στη βαριά κατάσταση με λυπητερούς σκοπούς. Όταν όμως κήδεψα τον πατέρα μου δεν τον συνόδεψα με μουσική στο τελευταίο του ταξίδι. Μέσα μου το ήθελα, φοβόμουν όμως τα κουτσομπολιά. Λυπήθηκα και μετάνιωσα που δεν το τόλμησα». Από 13 ετών βγάζει μεροκάματο ο Κυριάκος με το λαούτο. Είναι πρακτικός οργανοπαίχτης και δεν γνωρίζει θεωρία μουσικής, πού να βρεθούν άλλωστε ωδεία στη Σαντορίνη την εποχή εκείνη; Σέβεται τους σύγχρονους μουσικούς, αλλά θεωρεί ότι συχνά αναλώνονται σε άσκοπες και περιττές επιδείξεις δεξιοτεχνίας. Πιστεύει ότι η σαλάτα δεν χρειάζεται ολόκληρα κιλά αλάτι για να νοστιμίσει, αλλά αρκούν ελάχιστα μόνο γραμμάρια. Το λαούτο γι αυτόν είναι εκτός από όργανο μουσικής και όργανο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. «Παλιά, τότε που οι γυναίκες ανέβαιναν στα κατοικούμενα (γυναικωνίτη) της εκκλησίας και οι άντρες τις θωρούσαν από κάτω, σε κοίταζε την κοίταζες και το βράδυ της έκανες καντάδα με το όργανο κάτω από το παραθύρι της. Συχνά έκανα καντάδα και στις φιλενάδες των φίλων μου, καθώς συχνά μου το ζητούσαν για χατίρι. Οι κοπέλες πάντα το ευχαριστιόντουσαν, οι γονείς τους αρκετές φορές, αλλά υπήρξαν και περιπτώσεις που μου ζήτησαν να ξεκουμπιστώ».

http://www.travelpaths.gr/content/%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B7-%CF%88%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BB%CE%B1%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%AD%CF%81%CE%B7%CF%82

Κάλαντα από το Δημοτικό Σχολείο Ημεροβιγλίου

ι

http://santorinischool.blogspot.com/

xιλια μπράβο στη δασκάλα του σχολείου.....

Tα ορυχεία Θηραϊκής γης

Της Παρασκευής Μποζινέκη-Διδώνη
http://www.eyploia.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=315%3A2010-12-22-03-25-45&catid=78

Τα τοπία της εξόρυξης και η τουριστική ανάπτυξη
Η Σαντορίνη, η αρχαία Καλλίστη, είναι νησί ηφαιστειογενές, ιδιόμορφο γεωμορφολογικά. Η δραστηριότητα των ηφαιστείων στην περιοχή ξεκίνησε πριν από 1,5 εκατομμύρια χρόνια και συνένωσε τα υπολείμματα από την καταβύθιση της αρχαίας Αιγηίδας. Κάθε έκρηξη του ηφαιστείου πρόσθετε γη ή κατέστρεφε το νησί με μια εναλλασσόμενη διαδικασία. Η έκρηξη, η οποία έγινε το 1600 π.Χ., στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού, όταν το νησί ήταν σε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική ακμή, ονομάστηκε «μινωική έκρηξη» και προκάλεσε την κατακρήμνιση του θόλου του ηφαιστείου, δημιουργώντας τη χοάνη της σημερινής Καλντέρας. Κατέστρεψε το σπουδαίο πολιτισμό του νησιού, θάβοντάς τον κάτω από εκατομμύρια τόνους λάβας και στάχτης, και ίσως και το μινωικό πολιτισμό.
Η Καλντέρα περιβάλλεται από τα νησιά Θήρα, Θηρασία και Ασπρονήσι, κλείνοντας τον ιδεατό κύκλο της αρχαίας Στρογγύλης. Στο κέντρο της βρίσκεται το ηφαίστειο, δύο μικρά νησιά, η Παλαιά Καμμένη, ηλικίας 2.000 ετών, και η Νέα Καμμένη, η οποία δημιουργήθηκε πριν από 425 χρόνια και θεωρείται η νεότερη γη της Ευρώπης. Το κοίλο μέρος του νησιού προς την Καλντέρα είναι κατακόρυφες γεωλογικές τομές ύψους 150-350 μ., όπου διακρίνονται τα αλλεπάλληλα στρώματα των εκρήξεων, μια ζωντανή γεωλογική μαρτυρία 20-30 εκατομμυρίων ετών. Οι διάφορες λάβες, κόκκινες και μαύρες, εναλλάσσονται με επιστέγασμα την πουζολανική τέφρα, την άσπρη «θηραϊκή γη», την «ηφαιστειακή σποδό», την «άσπα», όπως τη λένε οι ντόπιοι. Είναι η τέφρα της μινωικής έκρηξης, μεγάλου πάχους, 40-70 μ., στην οποία είναι σκαμμένοι ή χτισμένοι οι οικισμοί της Σαντορίνης.
Η μινωική τέφρα σκεπάζει όλο το νησί εκτός από το λόφο του Προφήτη Ηλία
και ορισμένα σημεία μεταξύ Φηρών-Οίας. Προς την πλευρά της Καλντέρας το
πάχος του στρώματος είναι μεγάλο και το υλικό είναι «καθαρό» χωρίς προσμείξεις. Εδώ λοιπόν ανοίγονται τα ορυχεία θηραϊκής γης γιατί εξασφαλίζεται εύκολη φόρτωση του υλικού στα πλοία. Η θηραϊκή γη είναι ένα σπουδαίο οικοδομικό υλικό. Περιέχει οξείδια του πυριτίου σε σύμπλοκα άλατα μετάλλων και όταν αναμειχθεί με ασβέστη δίνει ένα ισχυρό κονίαμα, το οποίο σκληραίνει σε δυσμενείς συνθήκες υγρασίας ακόμη και κάτω από το νερό. Δεν κατατρώγεται από τη θάλασσα και με τα χρόνια σκληραίνει ακόμα περισσότερο. Όταν σκάβεται, συνήθως σε σχήμα θόλου, έχει εξαιρετική αντοχή, δεν χάνει τη γεωμετρία του σκάμματος, δίνοντας έτσι μια κατοικία, φθηνή και οικολογική, ζεστή το χειμώνα και δροσερή το καλοκαίρι. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται «υπόσκαφα» σπίτια, χαρακτηριστικό στοιχείο της μοναδικής αρχιτεκτονικής της Σαντορίνης.
Το υλικό της θηραϊκής γης, το οποίο βγαίνει με την εκσκαφή, χρησιμοποιείται
για το κτίσιμο των εξώσκαφων τμημάτων του κτιρίου. Η στέγαση γίνεται με θόλους ή σταυροθόλια με ένα είδος χυτής καλουπωτής λιθοδομής. Αποτέλεσμα είναι μια αρχιτεκτονική υψηλής αισθητικής και σπάνιας πλαστικότητας. Η θηραϊκή γη χρησιμοποιείται, επίσης, στα κονιάματα για το σοβάτισμα, καθώς και στην κατασκευή των θηραϊκών δαπέδων. Με αυτό τον τρόπο το κύριο υλικό της κατασκευής ήταν εξασφαλισμένο επί τόπου και χρειαζόταν η προμήθεια μόνο ασβέστη και νερού για την κατασκευή του κτιρίου.
Μέσα στο στρώμα αυτό της θηραϊκής γης βρίσκεται και η κίσσηρη, η ελαφρόπετρα, εξαερωμένη λάβα πορώδης, κακός αγωγός της θερμότητας και του ήχου. Η σπουδαιότητα της θηραϊκής γης ως οικοδομικού υλικού σε μεγάλα έργα, λιμενικά και άλλα (διώρυγα του Σουέζ, λιμάνι της Αλεξάνδρειας και της Κωστάντζας), και η μεγάλη ζήτηση δημιούργησαν τα ορυχεία θηραϊκής γης στην Οία, στα Φηρά, στο Ακρωτήρι και στη Θηρασιά.
Στην αρχή η εξόρυξη γινόταν με πρωτόγονα μέσα σε στοές. Σιγά-σιγά η χρήση των μηχανημάτων και η τεχνολογική εξέλιξη έκανε τους ρυθμούς εξόρυξης ταχύτατους. Το νησί κοβόταν σε κομμάτια, φορτωνόταν στα πλοία και εξαγόταν. Η γειτνίαση των ορυχείων με τους οικισμούς, η ανοιχτή κατρακύλιση του υλικού για τη φόρτωση στα πλοία, δημιουργούσαν συνθήκες διαβίωσης επικίνδυνες και δυσμενείς στις γύρω περιοχές, οι οποίες πνίγονταν κυριολεκτικά στη σκόνη των ορυχείων. Οι πληγές αυτές δείχνουν ακόμα και σήμερα το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσε στο νησί, κυρίως τα τελευταία χρόνια, η αλόγιστη λειτουργία των ορυχείων της θηραϊκής γης.
Τα ορυχεία της Οίας
Στην Οία τα ορυχεία βρίσκονται στο βορειοανατολικό μέρος του οικισμού. Ιδρύθηκαν από τον Ματθαίο Μαυρομμάτη το 1928 και η σκάλα φόρτωσης ήταν στον όρμο του Αμμουδιού. Το 1932 απασχολούσαν 25-30 εργάτες ημερησίως, φορτώνοντας 500-600 τόνους την ημέρα. Σιγά-σιγά οι κληρονόμοι επεξέτειναν τη λειτουργία των ορυχείων. Ο πέτρινος φάρος, ο ανεμόμυλος και περίπου 15 σπίτια στη γειτονιά «Γαρμπινοί Μύλοι» γκρεμίστηκαν και το φυσικό έδαφος κατέβηκε περίπου 40 μ. σε σχεδόν κατακόρυφη τομή. Η διαβίωση στην περιοχή αυτή και στο Αμμούδι ήταν αδύνατη. Κατά τη διάρκεια των χρόνων 1967-1970 έγιναν προσπάθειες να κλείσει το ορυχείο με δικαστικές διαδικασίες, τις οποίες προκάλεσε τότε ο Δημήτριος Λ. Νομικός. Τελικά, το ορυχείο σταμάτησε τη λειτουργία του το 1974 και μεταφέρθηκε στα ορυχεία του Ακρωτηριού. Η σκάλα φόρτωσης υπήρχε μέχρι και το 1985. Στη θέση της δημιουργήθηκε αργότερα ο μώλος του Αμμουδιού,
Τα μπετονένια σιλό στο Αμμούδι υπάρχουν ακόμα. Τόνοι θηραϊκής γης είχαν
θάψει κυριολεκτικά τα σπίτια γύρω από τα σιλό. Το 1976, ως αρχιτέκτων του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, μελέτησα την ανάδειξη παραδοσιακών κτιρίων και τη μετατροπή τους σε τουριστικά καταλύματα στην Οία. Η περιοχή των «Γαρμπινών Μύλων» αλλά και του «Φαναριού», γειτονιές οι οποίες ήταν δίπλα στα ορυχεία, όπως και το Αμμούδι, ήταν εγκαταλειμμένες σχεδόν ολοκληρωτικά. Σήμερα μεγάλο μέρος των ορυχείων ανήκει σε ιδιώτη, ο οποίος αγόρασε και τα ορυχεία του Ακρωτηριού. Στα τμήματα τα οποία ανήκουν στην Κοινότητα εκπονούμε ένα σχέδιο για τη δημιουργία γηπέδων, αθλητικών εγκαταστάσεων, καθώς και ένα πέτρινο αμφιθέατρο, «Το Θέατρο του Ήλιου», με όλες τις απαραίτητες υποδομές, το οποίο ευελπιστούμε ότι θα αποσυμφορήσει την Οία από το πλήθος των επισκεπτών, οι οποίοι συρρέουν για το ηλιοβασίλεμα κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
Τα ορυχεία των Φηρών
Στο νότιο μέρος των Φηρών βρίσκονται τα ορυχεία της θηραϊκής γης, τα οποία καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση. Στην περιοχή αυτή υπήρχαν τα ορυχεία ΑΓΕΤ, Χιωτόπουλου, Μπουντούρογλου, Καραγιώργη, Ηφαίστου. Τα ορυχεία σταμάτησαν να λειτουργούν περίπου πριν από 12 χρόνια. Η καταστροφή της περιοχής, κυρίως τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας τους, ήταν δραματική, λόγω της ταχύτατης εξόρυξης. Στη θέση αυτή υπάρχει ο παλαιός δρόμος Φηρών-Πύργου. Το 1979 ήταν ένας στενός δρόμος, ο οποίος όμως διευκόλυνε την κυκλοφορία στο νησί. Κοντά στον οικισμό των Φηρών τα ορυχεία έχουν φτάσει σκάβοντας στο δρόμο με κατακόρυφο μέτωπο βάθους μέχρι και 70 μ.
Οι συγκρούσεις μεταξύ κατοίκων και ορυχειούχων πλήθαιναν. Η εμφανής πια
τουριστική ανάπτυξη του νησιού δεν ήταν δυνατόν να συνυπάρχει με την επιφανειακή εξόρυξη και την ελεύθερη φόρτωση μέσα σε σύννεφα σκόνης όταν πιάνει ο νοτιάς. Οι ορυχειούχοι ζητούσαν να μεταφερθεί ανατολικότερα ο δρόμος, με το πρόσχημα ότι είναι επικίνδυνος, ώστε να εξομαλυνθεί το μέτωπο των 70 μ. βάθους. Στην ουσία ζητούσαν περισσότερη έκταση προς εκμετάλλευση, γιατί στο σημείο εκείνο είχαν ήδη εξαντλήσει το βάθος του καλού στρώματος της θηραϊκής γης.
Την εποχή εκείνη, ως αρχιτέκτων του Ε.Ο.Τ. μαζί με άλλους φορείς, διοργάνωσα μια δημόσια συζήτηση στα Φηρά με θέμα τα ορυχεία, παρουσία των κατοίκων, των ορυχειούχων, των ελάχιστων τότε εργατών, η οποία είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον με την ανταλλαγή των διαφορετικών απόψεων. Τελικά τα ορυχεία έκλεισαν, η ΑΓΕΤ μεταφέρθηκε στο Γυαλί της Νισύρου και στη Μήλο. Η Καλντέρα της Σαντορίνης, εκτός του ότι είναι χαρακτηρισμένη, όπως ολόκληρο το νησί, ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, έχει ιδιαίτερο θεσμικό πλαίσιο ως προς τη δόμηση και θεωρείται κορεσμένη περιοχή για την ανέγερση νέων ξενοδοχείων. Περιοχές των ορυχείων στα Φηρά, αλλά και στο Ακρωτήρι έχουν χαρακτηρισθεί ως αρχαιολογικοί χώροι.
Στην περιοχή των παλαιών ορυχείων του Ηφαίστου στα Φηρά, δίπλα στην
Πλατεία Σαρπάκη, υπάρχει το εργοστάσιο επεξεργασίας της θηραϊκής γης. Ιδρύθηκε από τον Ι.Π. Δοϊαννίδη, καθηγητή του Πολυτεχνείου, και τέθηκε σε κίνηση το 1929. Το εργοστάσιο αφορούσε την ξήρανση και άλεση της θηραϊκής γης και τη μετατροπή της σε λεπτή σκόνη, καθώς και την εμπορία της σε σάκους. Το κτίριο είναι τριώροφο, ύψους 18 μ. και διαστάσεων 50 x 10 μ. Η κίνησή του γινόταν με πετρελαιομηχανή σε ιδιαίτερη αίθουσα 10 x 10 μ.
Η διαδικασία αφορούσε το διαχωρισμό του υλικού σε τρεις κατηγορίες: ψιλό -
χονδρό - χονδρότερο, καθώς και το ψήσιμο σε σιδηρένια περιστροφική κάμινο, μήκους 16 μ., με σκοπό την αφαίρεση της υγρασίας. Η κάμινος θερμαινόταν με αγγλικούς γαιάνθρακες σε συνεχή λειτουργία. Τελικά το υλικό έφτανε στους μύλους για κονιορτοποίηση και αποθηκευόταν στα σιλό προκειμένου να συσκευασθεί σε σάκους. Το εργοστάσιο είχε δυνατότητα επεξεργασίας 10 τόνων την ώρα με αντίστοιχη παραγωγή 6-7 τόνων υλικού. Το 1929 απασχολούσε 50 εργάτες και είχε στοιχίσει 10.000.000 δρχ.
Για τη μεταφορά του υλικού στην παραλία είχε δημιουργηθεί ένα κεκλιμένο επίπεδο 300 μ. Ας σημειωθεί ότι το εργοστάσιο βρίσκεται σε 162 μ. υψόμετρο. Την εποχή εκείνη βεβαίως η εξαγωγή της θηραϊκής γης ήταν ένας βασικός οικονομικός παράγοντας του νησιού. Για παράδειγμα, το 1932 φαίνεται η Σαντορίνη να εξάγει 12.000 βυτία κρασιού με έσοδα 19.800.000 δρχ., 900.000 οκάδες τοματοπελτέ με έσοδα 9.900.000 δρχ. και έσοδα από τη θηραϊκή γη 10.000.000 δρχ.
Σήμερα, παρότι σε κακή κατάσταση, το εργοστάσιο διατηρεί αρκετά στοιχεία
και μια πρόταση αξιοποίησής του θα ήταν η διαμόρφωσή του σε γεωλογικό μουσείο της Σαντορίνης μαζί με την ευρύτερη περιοχή. Η αλόγιστη και ταχύτατη πλέον, με τη χρήση των εξελιγμένων μηχανικών μέσων, εξόρυξη των ορυχείων στα χρόνια που ακολούθησαν, άρχισε να έχει δραματικές επιπτώσεις στο τοπίο, στους οικισμούς, στους ανθρώπους, καθώς και στην τουριστική ανάπτυξη στην οποία προσανατολιζόταν το νησί με γρήγορους ρυθμούς.
Σήμερα, μεγάλα τμήματα των ορυχείων έχουν περάσει σε ιδιώτες. Η θέση τους με θέα στην Καλντέρα, η δυνατότητα πρόσβασης με αυτοκίνητο σε μεγάλες ελεύθερες εκτάσεις, οδηγούν τους ιδιώτες σε πιέσεις για την τουριστική αξιοποίηση υπό το πρόσχημα μάλιστα της ανάπλασης. Τα ορυχεία θηραϊκής γης της Σαντορίνης είναι ένα μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς, είναι ένα ανοικτό γεωλογικό μουσείο, αλλά παράλληλα είναι ένας ζωντανός μάρτυρας της ιστορικής και κοινωνικής εξέλιξης του νησιού. Τα ορυχεία είναι μνημεία, στα οποία έχει αποτυπωθεί με δραματικό τρόπο ο σκληρός μόχθος των ανθρώπων, των απλών εργατών που δούλευαν σε αυτά, διακινδυνεύοντας συχνά τη ζωή τους και παλεύοντας καθημερινά με τον ίδιο τους τον τόπο.

Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου Ιστορικά Μεταλλεία στο Αιγαίο, 19^ος-20^ος αιώνας, (Μήλος 3-5.10.2003), Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα 2005, σ. 255-258

Μουσικοί από τη Σαντορίνη

Ένα ωραίο συναπάντημα έγινε λίγες μέρες πριν στο Μεγάλοχωριό . Μουσικοί από τη Σαντορίνη βρέθηκαν με μοναδικό σκοπό τη ξεβάρεση από τις έγνοιες όλουτου χρόνου.

\ Η Γιάννα η Μαυρομμάτη στο τραγούδι, Κυριάκος Φαρισαίος λαούτο, βιολί  ο Ακίμης ( το φανταράκι) από την Μεσσαριά ο Αντώνης Αρβανίτης (Μπετός) από το Μεγαλοχώρι , ο Λευτέρης ο Μανωλίτσος Λαούτο από το Βόθωνα, ο Ραφαήλ Αρβανίτης τσαμπούνα και ο Φάνης Αρβανίτης τουμπερλέκι από το Ακρωτήρι, ενώ μια ξεχασμένη Μορφή ο Πάγκαλος ( το κλαρίνο).
Θα πρέπει να ομολογήσω οτι συγκινήθηκα για πολλούς λόγους. Θα ήθελα όμως να προτείνω η επόμενη εκδήλωση να γίνει όσο πιο άνοιξη για να μην πω καλοκαίρι γίνεται και να  ναι μια εκδήλωση σαν την αντίστοιχη της Νάξου ( Πανναξιακή συνάντηση Μουσικών) ή την αντίστοιχη της Άνδρου.... Σας βάζω στοίχημα οτι τα βιολιά που έχουμε στη Σαντορίνη , τα λαγούτα και όχι λαούτα, οι τσαμπούνες, τα κλαρίνα θα μπορούν να κάνουν έναν υπέροχο συνδυασμο ήθους - κεφιού - μουσικής και χορού.
Επιτρέψατε ΄μου όμως να σταθώ στη γελαστή Φτεουριά στην εκδήλωση. Εκτός από τον Ακίμη και κυρίως τον Πάγκαλλο που δεν τους βλέπουμε πια και δεν τους έχουμε χαρεί όσο θέλουμε, η Ειρήνη Ξαγοράρη ( η γνωστή Φτεουριά) από το Καμάρι νομίζω οτι είναι μαζί με άλλους ΜΕΡΟΣ της Μεγάλης Ιστορίας της Σαντορίνης μιας και ήταν από τους πρωτεργάτες του Τουρισμού στη Σαντορίνη .


PAGKALOSMUSIC
Ανέβηκε από neasantorinis. - Δείτε τα πιο νέα video.



SANTORINIESKANTADES
Ανέβηκε από neasantorinis. - Νέα video από όλο τον κόσμο.

Χριστούγεννα στη Σαντορίνη

Ας δουμε το λοιπός λίγα πράγματα για τον τρόπο βίωσης των Χριστούγεννων στη Σαντορίνη.

Οι φιλόθρησκοι κάτοικοι του νησιού μας γιορτάζουν ιδιαίτερα βυζαντινά και τις γιορτές του Δωδεκαημέρου. Παλιότερα όπως γράφει η Γουλιελμία Συρίγου «υπήρχε ένα έθιμο στη  Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων το φερτάρισμα του ιερέα και των πιστών για τον μικρό βοηθό της εκκλησίας. Ήταν ένα είδος καληχέρας για το ακούραστο κοπέλι .» Όταν έψαλλαν το «Στέργειν μεν ημας ως ακίνδυνον φόβω…»που συνήθως το έλεγε το ίδιο το παιδι στο σημείο που τελείωνε ο ύμνος με τη φράση «όση πέφυκεν η προαίρεσις διδού», ο ιερέας θυμιάζοντας, πλησίαζε το δισκάριο που είχαν θέξει γι αυτό το σκοπό και έριχνε το φιλοδώρημά του

Το βράδυ βγαίναν τα παιδιά με καράβια κ αι φαναράκια για τα κάλαντα

Από μία λαογραφική εργασία της Μαρίας Μαυρομάτη το 1969 η οποία εντοπίστηκε στο Λαογραφικό Αρχείο –Πανεπιστημιακή Συλλογή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκτός από τους βασικούς στίχους στα Πανελλήνια Κάλαντα έχουμε και τα παρακάτω…:

«Καλην εσπέρα Άρχοντες κ.τ.λ.

Απάνω στο παράθυρο γαρυφαλάκι πράσινο στέκει μια περιστέρα και του χρόνου τέτοια μέρα ( τσάκισμα)

Φέρτε πανέρια κάστανα Φέρτε και πορτοκάλια

Για φέρτε και γλυκό κρασί να πιουν τα παληκάρια….».

Τα κάλαντα τα λέγανε και οι μεγάλοι ….. Σύμφωνα δε με την προαναφερθείσα εργασία  «το λιγότερο που ημπόργιες να τσι δώκεις ήτανε το τάλληρο…». Σαν μια ξεβάρεση και εκείνοι από τις έγγνοιες τις καθημερινές

Στη Σαντορίνη τα παλιά τα χρόνια συνήθιζε όλη η οικογένεια να νηστεύει …. Το βράδυ λοιπόν μετά τον εσπερινό των Χριστουγέννων, συνηθισμένο φαγητό ήταν ο πετεινός ή η κόττα αλλά όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο  Μάρκος Αβ.Ρούσσος, ο «κοφτός από σιτάρι και λαρδί….῾

Φυσικά η νοικοκυρά του σπιτιού θα  πρεπε μέχρι το απόγευμα το πολύ της παραμονής να είχε τελειώσει το  εργόχειρό τση γιατί πίστευαν ότι θα το τελείωναν οι καλλικάτζαροι…

Τα παλιά τα χρόνια την παραμονή των Χριστουγέννων βάζανε έξω από την πόρτα ένα κόσκινο με πολλές τρύπες και σα ριβαίρνανε οι καλλικάτζαροι ώσπου να μετρήσουνε τις τρύπες του κόσκινου  κτυπούσε η καμπάνα οπότε απομακρύνονταν από τα σπίτια.

Στον Πύργο υπάρχει και το εξής χαρακτηριστικό στοιχείο της εορτής των Χριστουγέννων Τη δεύτερη μέρα γιορτάζει σύμφωνα με το έθιμο το εξωκκλήσι της Γέννησης στους Πρόποδες του Προφήτη. Απ όσο μπορώ να ξέρω πολύ παλιά πηγαίναν από βραδύς παραμονή των Χριστουγέννων όχι μόνο Πυργιανοί αλλά και από άλλα μέρη μαζί με τα φαναράκια τους  και κάνανε τον Εσπερινό των Χριστουγέννων εκει… μένανε το βράδυ στο Εκκλησάκι όσοι μπορούσαν και τιμούσαν τα Χριστούγεννα το επόμενο πρωι…..

Δεν είχαν στην ουσία κάποιο ιδιαίτερο έθιμο για τα Χριστούγεννά αλλά  βίωναν πολύ έντονα με θρησκευτική ευλάβεια  το Σαραντάμερο της Εορτής …. Σε λίγο καιρό θα αναφερθούμε και στα έθιμα της Πρωτοχρονιάς και με τα τοπικά κάλαντα..

Υ.Γ. όποιος –α γνωρίζει στοιχεία ή θυμάται για ιδιαίτερα λαογραφικά έθιμα των Χριστουγέννων τα οποία μπορεί να μην είναι τόσο γνωστά ας συμβάλλει με τον τρόπο του στη γνώση της «αλλοτινής»Σαντορίνης  

Ακραίας μορφής καιρικά φαινόμενα στη Σαντορίνη

Ακραία καιρικά φαινόμενα στη Σαντορίνη ( 16-12-2010)

Ακραία καιρικά φαινόμενα εχθες το βράδυ στη Σαντορίνη  Οι φωτογραφίες είναι χαρακτηριστικές

Ένας Εναερίτης της Δ.Ε.Η. επί το έργο.... Χίλια Μπράβο σε όλους

Άγιος Ελευθέριος Παλιό χωριό Επισκοπής ( Μέσα Γωνιά)

 

http://armenisths.blogspot.com/2010/12/blog-post_9130.html

Σκέψεις για την Υγεία στη Σαντορίνη

Τον τελευταίο καιρό υπήρχε μια θλιβερή ανακοίνωση από τους υπαλλήλους του Προγράμματος στο σπίτι  με βασικό σκοπό την συνέχιση του προγράμματος.  Η επιστολή τους πρέπει να είναι ο βασικός σχολιασμός όχι  παράλευρα σχόλια…… Το πρόγραμμα ''Βοήθεια στο σπίτι'' είναι ένα πρόγραμμα κοινωνικής προστασίας που έχει στόχο την παροχή συστηματικής και οργανωμένης Πρωτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδας στα ηλικιωμένα άτομα και άτομα με ειδικές ανάγκες. Το πρόγραμμα υλοποιείται από τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Απευθύνεται σε άτομα της τρίτης ηλικίας που δεν αυτοεξυπηρετούνται πλήρως και άτομα με κινητικές δυσλειτουργίες και ειδικά προβλήματα, με προτεραιότητα αυτούς που ζουν μόνοι τους ή δεν έχουν την πλήρη φροντίδα της οικογένειας ή που το εισόδημά τους δεν τους επιτρέπει να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Ο νέος Δήμαρχος Θήρας καθώς και όλοι οι Υπεύθυνοι ( δημοτικοί Σύμβουλοι, Περιφερειακοί κ.ο.κ) οφείλουν να σταθούν δίπλα σε κάποια από τα σημεία τα οποία και εμείς προσπαθούμε να υπενθυμίσουμε……… Το «Βοήθεια στο Σπίτι»είναι ένα από αυτά τα προγράμματα,  και πρέπει να απλωθεί σε όλη τη Σαντορίνη γιατί υπάρχει ανάγκη, όχι μόνο από πλευράς προγράμματος αλλά και από εθελοντικής βοήθειας στη στήριξη των γερόντων της Σαντορίνης.

Ένα από τα επιπλέον θέματα είναι  και αυτό της Ψυχολογικής υποστήριξης –στήριξης σε  οποιονδήποτε το έχει ανάγκη. Φυσικά είναι πάρα πολύ δύσκολο  σε μια τόσο μικρή κοινωνία και κλειστή ειδικά το χειμώνα να μπορέσει οποιοσδήποτε το έχει ανάγκη να ζητήσει βοήθεια ψυχολογική. Το χουμε πει…. «θα μας δουν να πηγαίνουμε σε ψυχολόγο;Μη και κακό!!!...» Υπάρχουν όμως λύσεις αρκετές ( ανώνυμη ψυχολογική βοήθεια κ.ο.κ). Υπάρχει ΜΕΓΑΛΗ ανάγκη για  ψυχολογική υποστήριξη σε πολλές ηλικιακες ομάδες της Σαντορίνης.  Αν μπορέσει η Σαντορίνη καιγίνει «¨γροθιά» και πάλι σαν κοινωνία  θα απαλειφθουν ή θα μειωθούν και διάφορες  αντεγκληματικές πράξεις που έχουν παρουσιαστεί στο νησί.

Επιπλέον ο νέος Δήμαρχος Σαντορίνης και οι νέοι «διοικούντες»οφείλουν να στηρίξουν ψυχή τε και σώματι την επίσπευση της δημιουργίας του Νέου Νοσοκομείου Σαντορίνης ( για το οποίο έχω προτείνει εδώ και καιρό ότι πρέπει να ονομαστεί σε Γενικό Νοσοκομείο Σαντορίνης:Αντώνης Κονταράτος….)  καθώς και στη δημιουργία Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας  για την αποσυμφόρηση του Κέντρου Υγείας. Τελευταία ακούω πολλούς  να συζητάνε την μη εκτέλεση από πλευράς χρόνου και οικονομίας  του Νοσοκομείου Σαντορίνης. Όλοι ανεξαιρετως πρέπει να βοηθήσουμε ώστε να γίνει το Νοσοκομείο Σαντορίνης,…. –Θυμηθείτε πόση δυναμική είχε  η προσπάθεια των ανθρώπων για να βρεθεί ο χώρος για το νέο νοσοκομείο. Πόσο δε μάλλον που είναι υπεραναγκαία η ύπαρξή του Νοσοκομείου….. Ένα από τα τμήματα του Νέου Νοσοκομείου είναι και ο Τομέας της Αιμοκάθαρσης για τον οποίο ποιος δεν γνωρίζει ότι στη Σαντορίνη ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει τέτοιου είδους ανάγκη…..

Η Σαντορίνη και κυρίως οι επόμενες γενιές κατοίκων του νησιού πρέπει να είναι ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΙ για την Τράπεζα αίματος Σαντορίνης. Ο Ιδιαίτερος ΣΑΝΤΟΡΙΝΙΟΣ κ. Μηνάς ΜαΊνας και όλοι όσοι έχουν στηρίξει την οργάνωση της ιδιαίτερης «Τράπεζας» έχουν δώσει όλη τους την ψυχή για το έργο αυτό και γι αυτό πρέπει να συνεχιστει.  Θα ήθελα όμως να προτείνω το εξης Αντί για 2 φορές το χρόνο να γίνεται κάθε 2-3 μήνες και όχι σε συγκεκριμένους χώρους αλλά σε ΚΑΘΕ χωριό. Μ αυτό τον τρόπο θα γίνει βίωμα στη φιλοσοφία των κατοίκων του νησιού, ( έστω και ένα φυαλλίδιο αίματος κάθε 2-3 μήνες θα είναι υπεραρκετό), καθώς και  το γεγονός ότι στην περίπτωση που θα είναι αναγκαίο δεν θα υπάρχει πρόβλημα…….

Επίσης Καλό θα είναι κάποια στιγμή να αναπτυχθεί και στα σχολεία η έννοια της ιστορικής προσέγγισης της Υγείας στη Σαντορίνη ( υπάρχουν ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ γι αυτό –και εμείς θα προσπαθούμε να τις αναδείξουμε) ώστε να μπορέσουν οι νέοι της Σαντορίνης να γνωρίσουν τα σημεία αυτά. Αναφέρομαι φυσικά στο λεπροκομείο της Σαντορίνης, στην ιστορία του Πτωχοκομείου  στο αντιτραχωματικό σχολείο κ..ο.κ….-Αλλά γι αυτό θα επανέλθουμε……

Η Υγεία στη Σαντορίνη πρέπει να γίνει Ένα από τα σημεία στα οποία ΟΛΟΙ πρέπει να σταθούμε κοντά……… Και όλοι μας ξέρουμε το λόγο  ….