Της Ζωοδόχου Πηγής στη Σαντορίνη

Η Ζωοδόχος Πηγή στη Σαντορίνη

Τρία +ένα +ένα   είναι τα βασικά σημεία τιμής ( εάν γνωρίζετε άλλα  σας παρακαλώ ενημερώστε με) της Ζωοδόχου Πηγής στη Σαντορίνη και στην Ανάφη.

 

Στην Οία:

Ο ναός βρίσκεται στην γειτονιά "Γουλάς" (Κάστρο) στην πλευρά της καλντέρας μέσα στο παλιό κάστρο,  αλλά είναι κατεστραμμένος από το σεισμό του '56 κι δεν λειτουργεί πλέον. Τα τελευταία χρόνια είχαν ξεκινήσει διαδικασίες υποστήλωσης του. Πάνω από το ναό της Ζωοδόχου Πηγής βρισκόταν ο παλαιός ναός της Παναγίας Πλατσανής που καταστράφηκε ολοκληρωτικά.

Η πηγή με το Αγίασμα στην Ζωοδόχο Πηγή στο Μπαλουκλί της Κων/πολης

Ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής Οίας είναι αφιερωμένος στον ομώνυμο ναό της Ζωοδόχου Πηγής στο Μπαλουκλί της Κωνσταντινούπολης κι στο θαυματουργικό "Αγίασμα" που αναβλύζει αιώνες τώρα στο υπόγειο του ναού.

 Είναι γνωστή στην Ορθοδοξία η εύρεση του "Αγιάσματος" της Παναγιάς του Μπαλουκλί στην Κωνσταντινούπολη από τον Λέοντα (457-474 μ.Χ.) όπου μια φωνή του υπέδειξε την πηγή με το  νερό, την οποία ονόμασε «Ζωοδόχος Πηγή» δηλαδή «πηγή της ζωής». Από το αγίασμα αυτό λένε ότι ήπιε κι ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός το 559 μ.Χ. κι θεραπεύτηκε απο λιθίαση.  Οι παλιοί Οιάτες ναυτικοί (στα χρόνια της ιστιοφόρου ναυτιλίας), όταν επισκέπτονταν στα ταξίδια τους την Παναγία στο Μπαλουκλί, έπαιρναν αγίασμα κι το φύλαγαν στα σπίτια τους για ευλογία

 

Στο Καμάρι[1]:

᾿Ανεβαίνοντας δυτικά ἀπό τό Καμάρι τό μονοπάτι πρός τό Μέσα Βουνό, πού ὁδηγεῖ στήν ἀρχαία Θήρα, συναντοῦμε, σέ ὑψόμετρο 190 μ., τόν ναό τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. ῾Ο ναός ὑπάγεται στόν συνηθισμένο τύπο τῶν μονόκλιτων καμαροσκεπῶν βασιλικῶν. Στή βόρεια πλευρά του ὁ ναός στηρίζεται ἐπάνω σέ ψηλούς βράχους, ἐνῶ περιβάλλεται ἀπό τεράστιους ὀγκόλιθους καί μοιάζει σάν νά ἐκφύεται μέσα ἀπό μιά σχισμή τους. ῾Υποστηρίζεται ὅτι κτίστηκε μεταξύ τοῦ 1825-1834 ἀπό τούς ἀσκητές τοῦ μονυδρίου τοῦ Μέσα Βουνοῦ. Δίπλα στόν ναό ὑπάρχει τό στόμιο εὐρύχωρου σπηλαίου μέ σταλακτίτες καί τρεχούμενο νερό, πού λέγεται ἁγίασμα. Τό σπήλαιο ἐκτείνεται ὁριζόντια σέ ἀρκετό βάθος καί ἀποτελεῖται ἀπό δύο κοιλότητες. ῾Ο ναός φαίνεται πώς ἔλαβε τήν ὀνομασία του ἀπό τό γειτονικό σπήλαιο μέ τό πηγαῖο νερό. Τό νερό, τό μοναδικό τρεχούμενο τοῦ νησιοῦ, πέφτει μέσα σέ λίθινες λεκάνες συλλογῆς. ῾Η σπηλιά ἔχει μῆκος 25 μ., πλάτος 3-6 μ. καί ὕψος 5-8 μ. ῾Υποστηρίζεται ἡ γνώμη ὅτι πρόκειται γιά κρύπτη τῶν χριστιανῶν κατά τήν περίοδο τῶν διωγμῶν. Στό βάθος τοῦ σπηλαίου ὑπάρχει μικρό ἄνοιγμα, πού μπορεῖ νά τό περάσει κανείς ἕρποντας. Στήν ἄλλη πλευρά βρίσκεται μικρό τετράγωνο σπήλαιο, ὕψους ἑνός μέτρου, ὅπου ἐπίσης ὑπάρχει τρεχούμενο νερό. Πάνω ἀπό τήν Ζωοδόχο Πηγή, δεξιά, βρίσκεται ἄλλο μεγάλο σπήλαιο, τό ὁποῖο φέρει ἑλικοειδῆ σκοτεινά διαμερίσματα. Τό ἔτος 1903 ἤ 1904 ἦλθαν ἀπό τό Λαύριο ἐπιστάτες τῆς Γαλλικῆς ῾Εταιρείας, μεταξύ τῶν ὁποίων ὁ Νικόλαος Κοζάος ἀπό τό ᾿Εμπορεῖο, γιά νά ἐρευνήσουν τήν ὕπαρξη ἀρχαίου μεταλλείου. Κατά τήν γνώμη τους ὄντως ὑπῆρχε μεταλλεῖο, τό ὁποῖο ἐκμεταλλεύονταν οἱ κάτοικοι τῆς ἀρχαίας Θήρας.»

 

Μεγαλοχώρι :

Πασίγνωστο το περίτεχνο καμπαναριό « πυλώνας»  και πολυφωτογραφημένο με τις 6 διαφορετικές καμπάνες. Ο ναός αυτός συμφωνα με τον Κουμανούδη χτίστηκε το 1833, ανακαινίστηκε το 1886  ενώ μέσα στο ναό υπάρχει εικόνα του 1835.

 

Ο Τίμιος Σταυρός στη Περίσσα :

Ενώ συμπληρώνει ο Μάρκος Αβ. Ρούσσος στα «Λαογραφικά της Σαντορίνης».... «Το  ηλιόβγαλμα  μας  πρόκαμε   μπροστά    στην  εκκλησιά  που   πηγαίναμε  προσκυνητές  στην  μεγάλη  γιορτή της. ΄Ένα  ασκέρι  από  καβαλλάρηδες   και  πεζούς  τραβούσαν  το  δρόμο  που  έβγαινε στην  πεντάτρουλλη  Περίσσας. Σ΄ αυτή  την  ιερή   γωνιά  της   Σαντορίνης   φτάνανε  ντάιμα  απ΄ όλα  τα  χωριά  οι   προσκυνητάδες,   γέροι ,  νιοι  και  μωρομάννες   μετα   λοχόνια   στην   αγκαλιά   τους  αρρωστημένοι  και   μισεροί  ,  που    όλοι   πήγαιναν  να  λουστούνε  στα  θεία   νάματα  της  Ζωοδόχου  Πηγής  της.   Χωρικοί   δουλευτάδες  του  κάμπου,  άνθρωποι  σπουδασμένοι  και  αφεντάδες  γινότανε  μιάδι  και   μπροστά   στο  Αγίασμα  περίμεναν  την  σειρά  τους   για  να  πιούνε  από  το   ίδιο κεχριμπαρένιο  αγλιστήρι  το  θαυματουργό     νερό   που  ανάβλυζε  από  την  πηγή  της.  Ατέλειωτη  η   βιβλική  πορεία  κατηφόριζε  από  τον  παληό   δρόμο  για  να   βρεθή  στο  μεγάλο   πανηγύρι. Κοπέλλες  με  αραχνούφαντα    ρένια  στο  κεφάλι  και   άλλες   με  λουλακιές  κορδέλλες  στα μαλλιά  τους    ερχόταν    καβαλλάρισες πάνω  σε  ψηλά  μουλάρια   στολισμένα  με  πολύχρωμα  χράμια  ,   αστραφτερά  κουδούνια   και   χάνδρες  με   κοχύλια   του  γιαλού, φούντες  γαλάζιες   κόκκινες, κίτρινες, γαρυφαλλένιες   και   λογής  - λογής  στολίδια   , ενώ  ξοπίσω  τις  συνόδευαν οι   νιοί  ντυμένοι  με  τις  πεντακάθαρες ντρίλινες  φορεσιές   τους.  Από  μεσαρικά  και  από  ρυμίδια  ακλουθούσαν  οι  γρηές  και  οι  σακάτηδες  που   δεν  πρπλάβανε  και  πάνε  αποβραδύς  στα  σπερνά,  για  να   ξεμονέψουν  χάρι  Της  πλάι  στο  κόνισμά  Της. Σαν  έμπαινες  μέσα  στην  εκκλησιά  της  Περίσσας  έβλεπες  την  παρουσία  του  Θεού  ολόφωτη  και  ολαλήθινη. Οι  εικόνες  της Ζωοδόχου  και  του   Σταυρού  ήτανε σκεπασμένες  από  ασημικά  και  μλάματα  και  πλάι  σ΄ ένα  μακρόστενο  ύφασμα  εκρέμονταν   παμπάλαια  ασημένια   πόδια, χέρια,  μάτια  και   άλλα  τάματα  των  πιστών  που  παρίσταναν  αρρωστημένα  μέλη  προσώπων   της  αγαπημένης   τους  φαμελιάς, η  ακόμη  έβλεπες  ασημένια στρατιωτάκια, που  τα  είχανε  τάξει  οι  μανάδες  στη  χάρη Της, για  να  γυρίσουν  τα  παιδιά  τους   από    τους   πολέμους.  Δύο   χονδροπάτηρα  κονδύλια  έκαιαν  ακοίμητα   το  ένα   μπροστα  στην  εικόνα  του  Σταυρού  και τ΄    άλλο  της  Ζωοδόχου   και   το   φώς  τους   ανάκατο   με  το  φώς   των  κεριών  έκανε  τα  χρυσαφικά   και τα΄ ασήμια  ν΄ αστράφτουν  μέσα  στο   σύθαμπο   της   ευρύχωρης  εκκλησιάς  .

Εκείνο   το   Θρησκευτικό  πανηγύρι   της  Ζωοδόχου  Πηγής  της   Περίσσας  ήταν  μια   ιδέα  ένας  ύμνος   μία  πρωτόγνωρη  πίστη  μια   μουσική  που  έβγαινε  από  τις  παλλόμενες  από   ευλάβεια   χορδές  της  ψυχής  εκείνων  των  αγιασμένων  ανθρώπων. ΄Εσκιζε  τον  αγέρα  και  ανέβαινε  ολοίσια  στους  αιθέρας  για  να  φθάση  σαν   ευχαριστήριος  ύμνος   αρωματισμένος  με  το   μοσχολίβανο  της   θυσίας  στο  θρόνο  του  Πλάστη. Είμαι  βέβαιος  πως  εκείνοι  οι  άνθρωποι  έφυγαν  από  αυτόν  τον  κόσμο  αγιασμένοι  καθαροί  άκακοι  και   ούτε  τα  όργανα   όπως  πιστεύουν  μερικοί μήτε  ο  ταβλάς  του γλυκατζή    που  πουλούσε  ζαχαρωτά  στα  βρέφη  τους  έφραξε   τον   δρόμο  του  παραδείσου. Αλλά  οι  άνθρωποι  έρχονται  και   φεύγουν  όμως  το  πανηγυρι  της  Ζωοδόχου  Πηγής της  Περίσσας  και  κάθε  άλλο  πανηγύρι  θα  παραμείνη  και  θα  γιορτάζεται  αιώνια, όπως   το  θέλει  η  παράδοσις  όπως  το   απαιτεί  η   ιστορία   της  Σαντορίνης   όπως  το  γράφει  η  διαθήκη   των  προγόνων  μας  όπως   μας  το  έδωσαν  οι  αιώνες  …»

 

Aλλά και στην Ανάφη :

 ( νέα Μονή) : Ο ναός οἰκοδομήθηκε τό 1850, ἀπό τόν ἡγούμενο Μακάριο ᾿Αρβανίτη ἤ Μαῦρο, ἀπό τήν ᾿Ανάφη. Πρόκειται γιά μονόχωρο τρουλαῖο ναό μέ νεότερο πολύτοξο καμπαναριό στή δυτική πρόσοψη. ᾿Εσωτερικά διασώζει ζωγραφικό καί ξυλόγλυπτο τέμπλο τοῦ 19ου αἰώνα. Οἱ περισσότερες εἰκόνες εἶναι ἔργα τοῦ Νικολάου Καραβία, ἀπό τό δεύτερο μισό ἐπίσης τοῦ 19ου αἰώνα. ᾿Ανάμεσα σ’ αὐτές καί ἡ σαφῶς πρωιμότερη τῆς Παναγίας Καλαμιωτίσσης μέ τήν ἀργυρεπίχρυση ἐπένδυση.»[2]

---

[1] https://thesvitis.blogspot.com/p/blog-page_22.html

[2] https://thesvitis.blogspot.com/p/blog-page_22.html