Αφιέρωμα στον Πάρι Πρέκα

του Γιάννη Παπακωνσταντίνου 

Συλλέκτη - τ. Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Μεγάρου Γκύζη 

Ήταν 1η Νοεμβρίου, πριν 21 χρόνια, όταν έφυγε από τη ζωή ο σημαντικός εικαστικός δημιουργός, ο μάστερ της ακουαρέλας ΠΑΡΙΣ ΠΡΕΚΑΣ (1926-1999), ο καλλιτέχνης «της φυγής και της αναζήτησης»! Το έργο του Πάρι Πρέκα κινείται στον αφαιρετικό εξπρεσιονισμό, χωρίς να απομακρύνεται από το παραστατικό και γεωμετρικό ιδίωμά του.

 

Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα μέσα από τα λόγια της συντρόφου της ζωής του -επίσης ζωγράφου- Μερόπης Πρέκα, που πορεύτηκε μαζί του για περισσότερα από σαράντα χρόνια: «Ο Πάρις ήταν πολυσχιδής καλλιτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, αρχιτέκτονας, κατασκευαστής «εργομηχανών» αλλά και κοσμημάτων και νομισμάτων. Η περιπέτεια της νιότης του με την εξορία στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου σημάδεψε την ψυχοσύνθεσή του, υποσυνείδητα ή μη. Είχε έντονα συναισθηματικό κόσμο, έντονο εσωτερικό πάθος, καταπιάστηκε εξαντλητικά με θέματα που ήταν όλα μέσα φυγής: άλογα, πλοία, τάνκερ, θάλασσα, Ίκαροι, σύμβολα με δυνατότητες πολλαπλών αναγνώσεων…. Τα Άλογα πράγματι ήταν ένα ακόμα σύμβολο της ζωγραφικής του. Κι αυτά συνδέονται με την ελευθερία και τη φυγή ή το ταξίδι. Εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική τέχνη, αναδεικνύονται σε διαχρονικά σύμβολα ηρωισμού. Μαζί με τους Ίκαρους, τις Μάσκες, τις Ζώνες αγνότητας και τη Διαπόμπευση φιλοτεχνήθηκαν από τον Πάρι την περίοδο της Χούντας ως προσπάθεια διεξόδου και καταγραφής της ζοφερής πραγματικότητας… Ο Πάρις ζωγράφισε μια μεγάλη σειρά από τάνκερ, γιατί αγάπησε πολύ τη θάλασσα και τα καράβια. Για τα τάνκερ, σκουριασμένα σύμβολα της πετρελαϊκής κρίσης, παροπλισμένα στο λιμάνι της Ιτέας, χρησιμοποίησε έντονα χρώματα (μαύρο, κόκκινο, ώχρα, γαλάζιο). Γεννήθηκε στη Σαντορίνη και αυτό σίγουρα έπαιξε τον ρόλο του. Μάλιστα απέδωσε το τοπίο της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σαντορίνης, σε μια σειρά ακουαρέλες. Άλλωστε και τα καράβια είναι μέσα φυγής, απόδρασης, ταξιδιού…».

 

Στις φωτό, από το αρχείο της συλλογής μου, η έγχρωμη λιθογραφία «Σαντορίνη - το φως της αμφιλύκης», που φιλοτέχνησε ο Πάρις Πρέκας το 1994, καθώς και η σπάνια λιθογραφία «Νικητής και Ηττημένος», που φιλοτέχνησε ο Πάρις Πρέκας μετά το 1974.

 

Ήταν –θυμάμαι– Αύγουστος του 2009, όταν επιμελήθηκα και οργάνωσα στο Μέγαρο Γκύζη στα Φηρά της Σαντορίνης μια ξεχωριστή έκθεση, αφιέρωμα στη μνήμη του «καλλιτέχνη της φυγής και της αναζήτησης» Πάρι Πρέκα, δέκα χρόνια -τότε- από τον θάνατό του, με τίτλο “Οι Λιθογραφίες στο Ταξίδι του Πάρι Πρέκα”. Εκτέθηκαν 30 μεγάλες λιθογραφίες του καλλιτέχνη, πολλές από αυτές δοκίμια από το προσωπικό του αρχείο, με θέμα τα άλογα, τα τάνκερς και τοπία της Ελλάδας (μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση κατείχε η Σαντορίνη). Στις φωτό, από τον 26σέλιδο κατάλογο της έκθεσης, σας παραθέτω το προλογικό μου σημείωμα, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Μεγάρου Γκύζη, καθώς και το εξώφυλλο του καταλόγου της έκθεσης.

Αφιέρωμα στην Όπυ Ζούνη

 από τον Γιάννη Παπακωνσταντίνου 

Συλλέκτης  - Πρώην Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μεγάρου Γκύζη 

Σαν σήμερα, 5 Δεκεμβρίου, έφυγε από τη ζωή πριν 12 χρόνια η εικαστικός Όπυ Ζούνη (1941-2008), μια από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους της μεταπολεμικής γεωμετρικής αφαιρετικής τέχνης του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Έχοντας διπλή πολιτιστική κληρονομιά (Ελληνική-Αιγυπτιακή) με έντονη κλασική παιδεία, υιοθέτησε ταυτόχρονα τη γεωμετρική δομή, την αφηρημένη μαθηματική σκέψη αλλά και τις μοντέρνες αντιλήψεις για την τέχνη που γνώρισε στα πολυάριθμα ταξίδια της στο εξωτερικό.

Στα 50 χρόνια δημιουργίας της η Όπυ Ζούνη χρησιμοποίησε τη γεωμετρία σαν τη πόρτα από τον υλικό κόσμο στον πνευματικό και δημιούργησε μια εικονική πραγματικότητα χρησιμοποιώντας την αναγεννησιακή προοπτική ελεύθερα, με ένα ή περισσότερα σημεία φυγής. Ακροβατούσε ανάμεσα στο όνειρο, τη φαντασία και την πραγματικότητα, τη λογική και την ευαισθησία, την επιστημονική μαθηματική προσέγγιση και τον αυθορμητισμό.

Η Όπυ Ζούνη σημείωνε για το σκεπτικό της έκθεσης «Διαδρομές στο Φως και το Χρώμα»: «Με την εμπειρία της κατασκευής και το προχώρημα του ασπρόμαυρου μού ανοίχτηκε ο ορίζοντας της ατέλειωτης μελέτης του χρώματος. Η γεωμετρία όχι μόνο δεν στάθηκε εμπόδιο, αλλά ήταν μια συνεχής πρόκληση για την παράλληλη ανάπτυξη της ύλης, γέννημα προοδευτικά μιας χειρονομιακής γραφής».

Η Όπυ Ζούνη, που γεννήθηκε ως Καλλιόπη Σαρπάκη στο Κάιρο, είχε οικογενειακή καταγωγή από Κρήτη και Σαντορίνη. Πήρε το όνομα της γιαγιάς της Καλλιόπης, αλλά ο αγαπημένος της θείος Πέτρος τη βάφτισε ανεπίσημα Όπυ και αυτό το όνομα κράτησε στη ζωή της όλη. Ήταν μαθήτρια του Γιάννη Μόραλη στην ΑΣΚΤ Αθήνας, με εμφανή την επιρροή του σε θέματα σύνθεσης, χρώματος και φωτός στο έργο της. Δεν αναγνωρίζεται αμέσως η προχωρημένη φύση του έργου της στην Ελλάδα, κυρίως επειδή είναι γυναίκα. Κάνει όμως μεγάλη αίσθηση με την πρώτη επίσημη ατομική της έκθεση στην γκαλερί Vallombreuse στη Γαλλία το 1970. Οι κριτικοί την εντάσσουν ανάμεσα στους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης.

Η Όπυ Ζούνη δεν σταματάει ποτέ να πειραματίζεται, ανακαλύπτοντας εκ νέου κάθε φορά διαφορετικά μέσα έκφρασης και η καριέρα της εκτοξεύεται στα ύψη με συνεχείς βραβεύσεις. Οι πίνακες και οι κατασκευές της ανήκουν στο είδος της γεωμετρικής τέχνης. Το ύφος τους είναι αυστηρό και συνάμα αφαιρετικά λυρικό, αποκαλύπτοντας ένα καθαρά προσωπικό χαρακτήρα που βγαίνει μέσα από ζωηρές, φαντασιακές συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων με έντονη την παρουσία του φωτός. «Αποδίδω μια εικόνα, ένα όραμα τρισδιάστατο, μέχρι χαοτικό, που ξεπερνά, κάποιες φορές τα όρια της λογικής», λέει η ίδια. Τα τελευταία 12 χρόνια της ζωής της, αφού διαγνώσθηκε ότι πάσχει από καρκίνο, όχι μόνο έδωσε την μάχη της αλλά και επιδόθηκε στην εικαστική δημιουργία κάνοντας τόσο πολλά έργα όσα δεν είχε κάνει μέχρι τότε. Σε πείσμα της ασθένειας πραγματοποιεί το 2007 μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και πλήθος κόσμου σπεύδει να δει τα έργα της.

Μοναδική και αξέχαστη!!

Η Εθνική Τράπεζα έφυγε ...το κτήριο όμως ;

 Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθώ τη διαδικτυακή συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει το κτήριο της Εθνικής στο κέντρο των Φηρών. Δεν θα ανααφερθώ καν στο  βασικό πρόβλημα που δημοιυργείται με την αναγκαιότητα μετακίνησης στο χώρο των νέων τραπεζων, και ούτε στο ιστορικό του χώρου. Επιτρέψατε μου όμως και εμένα να εκφράσω τις σκέψεις μου για αυτό το κτήριο . 

Με την ταυτόχρονη αξιοποίηση, παρουσίαση  και ανάδειξη των άλλων ιδιαίτερων κτηρίων των Φηρών, Μπελλώνειο, Προϊστορικό, Λαογραφικό, Μέγαρο Γκύζη ) ,το πρώην πια κτήριο της Εθνικής, οφείλει να υπερτονίσει το ρόλο του Πολιτισμού και της Ιστορίας της περιοχής και του νησιού. 

Συγκεκριμένα θα μπορούσε να: 

α) αρχικά   περιέλθει στην περιουσία του Δήμου, 

β)"υιοθετηθεί" μέρος του Λαογραφικού Μουσείου Σαντορίνης και ταυτόχρονα να ιδρυθεί ενα αναγκαίο Δημοτικό Ιστορικό Μουσείο Σαντορίνης, ξεκινώντας από τις αρχές του 18ου ή και του 19ου αιώνα.  Παράλληλα, τιμώντας την ιστορία του Μανώλη Λιγνού, θα μπορούσε να ονομαστεί σαν Δημοτικό Ιστορικό Μουσείο Σαντορίνης Εμμ.Α.Λιγνός". 

γ) Σαν δημοτικός χώρος πια θα μπορούσε να ενταχθεί σε έναν  ευρύτερο  φορέα  μαζί με το  υπο σύσταση Αρχείο της Σαντορίνης και μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και άλλες δράσεις  να οριοθετηθούν ως κτήρια Πολιτιστικής Ανάπτυξης. 

δ) να ζητηθεί η μεταφορά του Αρχαιολογικού Μουσείου στο χώρο αυτό , ώστε επιτέλους να  διαμορφωθούν σε κοντινά σημεία δυο βασικοί πυλώνες της Αρχαιολογίας για τους επισκέπτες. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια το αρχαιολογικό μουσείο στηρίζει μόνο όσους  θα βρουν σκια περιμένοντας το τελεφερικ για να επιστρέψουν στο παλιό λιμάνι. Από την άλλη μια από τις συγκλονιστικές εκθέσεις που παρουσιάστηκε και στο Χριστιανικό Μουσείο στην Αθήνα, οι αρχαιολογικές ανασκαφές του Νικόλαου Ζαφειρόπουλου στην Αρχαία Θήρα, απλά πέρασαν χωρίς καν να υπάρχει καν  η επικοινωνιακή διαχειρίση ενός τόσο ευληματικού πολιτισμικού θησαυρού. Είμαι βέβαιως οτι ελάχιστοι έχουν επισκεφτεί την έκθεση αυτή . Επίσης, θα μπορεί να γίνει καλύτερη προβολή και των εξαίσιων αρχαιολογικών ευρημάτων της εποχής της Αρχαίας Θήρας. Με αυτό τον τρόπο στην περιπτωση που θα μεταφερθεί το αρχαιολογικό μουσείο, άλλο ένα κτήριο μπορεί να αξιοποιηθεί ποικιλοτρόπως. 

ε) Ίδρυση Δημοτικής Πινακοθήκης με την παρουσίαση μόνιμης συλλογής έργων με θέμα το νησί της Σαντορίνης.

Από τις προτάσεις αυτές αλλά και από όσες έχουν ήδη ακουστεί  γίνεται κατανοητό,  οτι οφείλουμε  και μπορούμε να αναδείξουμε σαν πολιτιστικό στοιχείο την κτηριακή υποδομή της πασίγνωστης πρωτεούσας της Σαντορίνης. 

Ιωσήφ Πέρρος 

Ιερέων …Διακόνημα Βιογραφικό Τιμής στον πρωτοπρεσβύτερο π. Ευάγγελο Πράσινο.

Στις δύσκολες μέρες που ζούμε, τα λόγια τιμής προς σεβάσμιες μορφές είναι αναγκαίες προσλαλιές ευχαριστήριες. Ο πατέρας Ευάγγελος Πράσινος , ο παπα – Βαγγέλης της Μεσσαριάς είναι μία από αυτές.

Εκτός από ιερωμένος που απολαμβάνει γενικού σεβασμού είναι   και  πρότυπο  θέλησης  στην επιδίωξη  του για μόρφωση  αλλά  και  ταπεινοφροσύνης  και  προσφοράς  στον  ιερατικό  του βίο.  Γεννημένος  στις  11/01/1942 στην  υπό  γερμανική  και  ιταλική  κατοχή  Θήρα και  συγκεκριμένα στην  Οία, από φτωχούς  γονείς, δεν  κατάφερε  λόγω  των  σκληρών  συνθηκών  της  ζωής, να φοιτήσει  στο Γυμνάσιο. Αν και  η ζωή του  περιβαλλόταν  γύρω  από  την Εκκλησία,  έφυγε  μετά  τον σεισμό του 1956   για  τον  Πειραιά  μέχρι  την ηλικία  των 27 ετών. 

Εκεί,  εργάστηκε  στα  ναυπηγεία του  Ψαρρού  για 4 χρόνια. Έπειτα , ως λοστρόμος ,  έμεινε  για  10 ολόκληρα  χρόνια  στη  θάλασσα.  Ξεμπαρκάρισε  μόνο  για  3 μήνες  στο  Λονδίνο  για  να  πάρει  το  δίπλωμα  του  Υποπλοιάρχου.  10 χρόνια  στη  θάλασσα λοιπόν  και  όντας  πλέον  Υποπλοίαρχος ,  η φλόγα  της  επιθυμίας  για να αξιωθεί  της  ιεροσύνης παρέμενε  άσβεστη.  Το  1969 επιστρέφει  στη  γενέτειρα  του όπου και  παντρεύεται  την Ευαγγελία  Βαρβαρήγου  και  αποκτά  αρχικά τη  κόρη  του  Νεκταρία  η  οποία απεβίωσε  σε  ηλικία μόλις  3,5 ετών. 

Η  ιερατική  του κλίση  και η  κλήση από  το  Θεό  όμως  ήταν  τέτοια  που στην ηλικία των 28 χρόνων,  επέστρεψε στα  θρανία, για να  ολοκληρώσει  τις  εγκύκλιες  σπουδές  στο Γυμνάσιο, ενώ  είχε προηγηθεί  η εις  διάκονον  χειροτονία  του  στις  24/09/1970. Δυο μήνες  αργότερα την  1/ 11 του  ιδίου έτους  χειροτονείται  πρεσβύτερος  από  τον  μακαριστό  κ. Γαβριήλ  Καλοκαιρινό  στoυς Αγίους Αναργύρους Μεγαλοχωρίου και  τοποθετείται  εφημέριος  Ακρωτηρίου  Θήρας.

  Η  έφεση  του  για  γνώση  όμως  τον  ώθησε  ξανά  στα  θρανία. Αυτή  τη  φορά  στην  Ιερατική  σχολή  της  Πάτμου, νησί  όπου  διέμεινε  με  τη  συζυγό  του για  4 χρόνια.  Αφού  ολοκλήρωσε   τις  σπουδές  του  στην  Ιερατική  σχολή , μετακομίζει  στην  Αμοργό με   την  οικογένεια  του  και αποκτά παράλληλα 3 παιδιά , Την Μαρία,τον Μανώλη και τον πατέρα Νικόλαο ιερέα της Οίας.

  Στην  Αμοργό  τίθεται  εφημέριος  στον  Ι.Ν.  Αναλήψεως   του  Σωτήρος  στο  Ποταμό  Αιγίαλης  μέχρι  το  1982 όπου  μετατίθεται  εφημέριος  στον  Ι.Ν.  Αγίου  Ιωάννου  του  Χρυσοστόμου  Νικαίας.  Κατά  τη  διαμονή  του  στην  Αθήνα  δίνει  πανελλήνιες  εξετάσεις  και  περνάει  στη  Θεολογική  Σχολή  του  Πανεπιστημίου.  Μετά  την  αποφοίτηση  του  αντί  να  παραμείνει  στην  ενορία  με  το  ποίμνιο των  25.000 πιστών, προτίμησε  να  επιστρέψει  και  να αφιερωθεί  στην  φτωχή ακόμα τότε , Σαντορίνη. Εφημέριος  πλέον  στον  Ι.Ν. Αγίου  Δημητρίου Μεσαριάς  Θήρας  του  απονέμεται  από  τον  μακαριστό  κ. Παντελεήμονα  Ρίζο  το  οφφίκιο  του  Πρωτοπρεσβυτέρου.

Υπό  την  επίβλεψη  του  έγινε ριζική  ανακαίνιση  στους  Ιερούς  Ενοριακούς  Ναούς  Αγίου  Δημητρίου  και  Αγίας  Ειρήνης  καθώς  και  στα  27 παρεκκλήσια  της  Μεσαριάς.  Οργάνωσε  κατηχητικά  σχολεία , και  κύριο  μέλημα  του  ήταν  να  προσελκύσει  τα  νέα  παιδιά  στο  αναλόγιο, προκειμένου  να  συμμετέχουν  και  αυτά  ενεργά  στα  τεκταινόμενα  της  Εκκλησιαστικής  Κοινότητας.

Η  δράση  του δεν  διαπνέεται  μόνο  από  σπάνια  ιεροπρέπεια αλλά  και  από αφοσίωση  στην κοινωνία,  τη  νεολαία,  την  παράδοση  και  τον  πολιτισμό.

Σήμερα, τυγχάνει της ευρύτερης αναγνώρισης από την τοπική κοινωνία και έχοντας περισσότερο χρόνο μιας και πλέον συνταξιοδοτήθηκε συνομιλεί με τα πνευματικά του παιδιά από όλο το νησί καθώς και με όποιον του ζητήσει βοήθεια.

Υ.Γ. Ευχαριστώ θερμά τον εγγονό του Βαγγέλη Λοξόπουλο ο οποίος αναζήτησε  το υλικό , κατέγραψε και δόμησε την έρευνα για τον παππού του …   Συγκρατήστε το όνομα του … ίσως κάθε γενιά από αυτή την υπέροχη οικογένεια να βγάζει πολλά άνθη….

Ακαδημαϊκός Όμιλος Θηραίων

Ακαδημαικός όμιλος Θηραίων

Εφημερίδα : Ελεύθερο Βήμα 19 – Ιουλίου 1933

Πρωτοβουλία Θηραίων διαννοούμενων ιδρύθη ενταύθα « Ακαδημαϊκός Όμιλος». Σκοπός της Θηραϊκής αυτής οργανώσεως είνε η περισσυλογή έργων θηραϊκής τέχνης και η έκθεσις αυτών εις μουσείον, η συγγραφή βιβλίου περι την θηραϊκή λαογραφία και γενικών η περι τα θηραϊκά γράμματα πραγμάτεια των μελών αυτής, ως και η ενίσχυσις των νεαρών θηραίων λογοτεχνών.

Προς τον αυτόν σκοπόν θα εκδίδεται κατά δεκαπενθήμερον υπο της ακαδημίας περιοδικόν από τον στήλων του οποίου θα παρευλάνουν έργα θηραϊκής λογοτεχνίας. Πρόεδρος του Θηραϊκού ακαδημαικού ομίλου εξελέγη ομοφώνως ο θηραίος λογοτέχνης Ανδρέας Νομικός.

Του Αγίου Γεωργίου στη Σαντορίνη (2020) Από τα μοναστήρια και τις εκκλησίες μέχρι και τις λαογραφικές παραδόσεις

Του Αγίου Γεωργίου στη Σαντορίνη (2020))

Από τα μοναστήρια και τις εκκλησίες

μέχρι και τις λαογραφικές παραδόσεις

 Διακρίνονται δύο εκκλησίες στο ηφαίστειο.
 Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου είναι η ορθόδοξη.

Ιδιαίτερη τιμή και στον Άγιο Γεώργιο γίνεται στη Σαντορίνη. Από την Απάνω Μεριά και την εικόνα με τις σημαίες μέχρι και το θαύμα του Αγίου στο Σκάρο, μέχρι και τον Άγιο Γεώργιο το Θαλασσίτη, η τιμή προς τον Άγιο συνδυάζει λαογραφικά στοιχεία ιστορία  και Πίστη.  Το σωματείο ορυχοεργατών της Σαντορίνης ονομαζόταν « ο Άγιος Γεώργιος», η ορθόδοξη εκκλησια που υπήρχε πάνω στο ηφαίστειο μέχρι και την έκρηξη του 19ου, τον Άγιο τιμούσε, πλοία της Θηραϊκής ατμοπλοίας και κυρίως των οικογενειών της Οίας  και τόσα άλλα....Είναι δύσκολο να σταχυολογήσεις την απήχηση του Αγίου σε όλη τη θηραϊκή κοινότητα.  « Ανάμεσα λοιπόν στα λαογραφικά κεφάλαια της Σαντορίνης, γράφει ο Ματθαίος Μηνδρινός, και το πρόσωπο του Αγίου Γεωργίου του επιλεγομένου τροπαιοφόρου, που εορτάζει στις 23 Απριλίου[i].  Στο όνομα του υπάρχουν στο νησί πολλοί ναοί με διαφορετικό προσωνύμιο. Έτσι στο χωριό Μέσα Γωνιά είναι ο ναός  του Αγίου Γεωργίου του «Σιδερή» που η χάρη του σιδερώνει τους πιστούς. Στο νησί αξιοσημείωτη μπορεί να θεωρηθεί η σύνδεση του Αγιου Γεωργίου με τα ξόρκια. Στο Εμπορείο[ii] λένε: « Αη Γιώργη Καβαλάρη, με σπαθί και με κοντάρι, δος μου το κλειδάκι σου, ν ανοίξω το ματάκι μου, να δω τι έχει μέσα κριθάρι ή σιτάρι ή μαργαριτάρι»

Μέσα Γωνιά [iii]

Ο Άγιος Γεώργης ο Σιδερής ή Σιδερίτης, γιορτάζεται στις 3 του Νοέμβρη, ενώ το φθινόπωρο έχει ήδη μπει για τα καλά, και οι πρώτες βροχές έχουν ξεδιψάσει κάπως την άνυδρη θηραϊκή γη. Το ξωκκλήσι βρίσκεται ανάμεσα σε αναβαθμίδες με κοντές φιστικιές, ένα από τα παραδοσιακά προϊόντα του νησιού, και από τα λίγα δέντρα που βρίσκει κανείς στη Σαντορίνη. Αξιοσημείωτο γεγονός στο πανηγύρι του Άη Γιώργη του Σιδερίτη είναι το κρέμασμα του μπακαλιάρου. Από νωρίς, και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, έξω από εκκλησάκι και πάνω από το ρημίδι, τεντώνονται σκοινιά στα οποία κρεμιούνται μπακαλιάροι παστοί και ρέγγες καπνιστές. Με το πέρας της λειτουργίας ο κόσμος περνάει και σερβίρεται μόνος “ξελουριάζοντας“ το μπακαλιάρο και τη ρέγγα με το χέρι και συνοδεύοντάς τα με άφθονο ντόπιο σαντορινιό κρασί για να ξεπλύνει την αρμύρα τους.

Οία

Η μεγαλοπρεπής εκκλησία του Αγ.Γεωργίου είναι ο δεύτερος ενοριακός ναός της Οίας μετά τον Καθεδρικό ναό "Παναγία Πλατσανή (Ακάθιστος Ύμνος)".  Είναι πολιούχος άγιος του χωριού και δεν

είναι τυχαίο ότι ένα από τα επικρατέστερα αντρικά ονόματα στην Οία είναι Γιώργος και Τζώρτζης προς τιμή του Αγίου!  Το πανηγύρι γίνεται ανήμερα της εορτής του μετά το τέλος της πανηγυρικής θείας λειτουργίας και είναι ένα από μεγαλύτερα παραδοσιακά πανηγύρια της Οίας με πολύ φαγητό και κρασί.   Την παραμονή της εορτής το απόγευμα, ομάδα από άνδρες του χωριού, παίρνουν τα δύο λάβαρα της εκκλησίας: α) την ελληνική σημαία με αποτυπωμένη πάνω τη μορφή του Αγίου και β) τη σημαία του συλλόγου Οιατών εν Αθήναις «Αγ.Γεώργιος» και με την συνοδεία νησιώτικων οργάνων να παίζουν σαντορινιούς σκοπούς, καταλήγουν στη κεντρική πλατεία. Εκεί τους περιμένει συγκεντρωμένος ο κόσμος με τον ιερέα και τους ψαλτάδες. Ουσιαστικά «το γκράξιμο της σημαίας του Αγίου» όπως το αποκαλούν οι Απανωμερίτες πρόκειται μια μορφή "καλέσματος". Οι καμπάνες της Πλατσανής χτυπούν ασταμάτητα καθώς πλησιάζουν οι σημαίες ενώ τα βαρελότα πέφτουν …με το τσουβάλι!! Αφού φτάσουν στην πλατεία, παραμένουν εκεί για ένα 5λεπτο και ξεκινάνε πάλι αυτή τη φορά όλοι μαζί με πομπή προς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου για να γίνει ο καθιερωμένος εσπερινός. Της πομπής προπορεύονται τα βιολιά, πίσω ακολουθεί ο παπάς με τους ψαλτάδες, οι σημαίες και τελευταίος ο κόσμος.

Μετά το τέλος του εσπερινού, σερβίρονται γλυκά και αναψυκτικά, για "συχώριο" των Γιώργων που έχουν φύγει από τη ζωή.  Την επόμενη μέρα, ανήμερα της εορτής, μετά το τέλος της θείας λειτουργίας και αφού ολοκληρωθεί η λιτανεία της εικόνας του Αγίου στα στενά του χωριού, μεταφέρεται στο "πανηγυρόσπιτο" (ειδικό δωμάτιο όπου σερβίρεται το φαγητό), γίνεται δέηση για να "το ευλογήσει ο Άγιος" και αρχίζει να σερβίρεται στους παρευρισκόμενους. Το γλέντι κρατάει μέχρι αργά το απόγευμα. να πούμε ότι η προετοιμασία για το πανηγύρι, αρχίζει από μέρες πριν και συμμετέχει σχεδόν όλοι εθελοντικά, άλλοι στο καθάρισμα της εκκλησίας και άλλοι στην προετοιμασία του φαγητού. Οι Απανωμερίτες ευλάβονται πολύ τον Αγ.Γεώργιο για αυτό εκτός από τον μεγάλο ενοριακό ναό, υπάρχουν σε όλους τους οικισμούς της Οίας διάσπαρτα μικρά εξωκλήσια αφιερωμένα στο όνομα του.Οι 3 σημαίες που κρατούν είναι:1) η ελληνική σημαία με αποτυπωμένη πάνω τη μορφή του Αγίου2) η σημαία του συλλόγου Οιατών 3) η παλιά σημαία της ακτοπλοίας του Λουκά Νομικού  

Ημεροβίγλι

Άγιος Γεώργιος ο Ξεχρεωτής

Πριν από 150 χρόνια υπήρχε ένας καλλιεργητής από το Ημεροβίγλι, ο οποίος είχε δανεισθεί από τα "αφεντικά τους" και επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη του, διότη την χρονιά εκείνη το νησί είχε μια φοβερή ανομβρία και οι σοδιές είχαν πρόβλημα. Εκτός των άλλων τα πολλά μέλη της οικογένειάς του, άρα και τα πολλά έξοδα, τον είχαν οδηγήσει στο να κινδυνεύει να χάσει τα χωράφια του και τα αμπέλια του.

Όλη τη νύχτα σκεφτότανε, μα είδε πως τπτ δεν μπορούσε να τον σώσει. Την άλλη  μέρα ξεκίνησε με την "πετσέτα του" ( το σημερινό δεκατιανό του....) για τα χωράφια του. Περνούσε απ έξω από τον Άγιο Γεώργη και λέει : " Ας έμπω να πω του Αγίου τι μου συμβαίνει ίσως εκείνος με βοηθήσει."

Πράγματι μπήκε, άναψε το καντήλι και προσευχήθηκε στον Άγιο, τάζοντας οτι άμα του κάνει το θαύμα και σώσει τα αμπέλια του και θα κάνει στη γιορτή του την "Πανήγυρη" με κρέας και πατάτες.  Μα δεν ηπρόκαμε να κάμει λίγα βήματα και άρχισε να βρέχει ασταμάτητα για πολλές ημέρες. Οπότε σώθηκε η σοδειά του και κατάφερε να ξεχρεώσει τα χρωστούμενά του. Απ αυτό το περιστατικό ο Άγιος Γεώργης ονομάζεται " Ξεχρεωτής"

Λίγο πριν αναχωρήσουμε από το Ημεροβίγλι ξεχωριστο σημείο προσκυνήματος ο Άγιος Γεώργιος λίγο πριν το Σκάρο , με το θαύμα που   πριν απο πολλά χρόνια ένα παιδί έπεσε γλυστρισε ...και σώθηκε....

Μεγαλοχώρι

Άγιος Γεώργιος Μεγαλοχωρίου

Αφιερωμένο στον αδερφό Πρόδρομο της Μονής Προφήτη Ηλία[iv]

 «[....] ανεβαίνοντας τα λιθόκτιστα σκαλοπάθια του, μοσχοβολούσε το αλισμαρί, που ήτανε σκορπισμένο κι από την ορθάνοιχτη θύρα του αντηχούσαν οι αναστάσιμοι ύμνοι που έψαλλαν οι χωριανοί ψαλτάδες ( αιωνία τους η μνήμη): Αντώνης Σιγάλας - Πέρακας, Γουλιέλμος Αργυρός, Ευάγγελος Νομικός- Μπαχάς, Γιώργης Σιγάλας -Μπαλής, κι από κοντά το Νικολέττι του Καφούρου - Χλαπί, βαστούσε πάντα το ίσο πιστη στην οικογενειακή παράρδοση της.  Ασάλευτοι οι αιώνες μέσα στη δίκλιτη καμαρόσκεπη εκκλησιά. το Μελιχρό φως των κεριών στο πολυέλαιο και στα μανουάλια τρεμόπαιζε αναδεύοντας την πανάρχαιη ιστορία της. Έξω στον Αυλόγυρο οι χωριανοί, μελίσσι, αφού το εκκλησιδάκι χωρούσε ίσα με είκοσι νομάτους. Τους φευγάτους εκείνους συγχωριανούς όσους θυμάμαι θα μνημονεύσω που για το συγχώριο τους οι καλοσυνάτες Μεγαλοχωριανές θυατέρες προσφέρουν κονιάκ, και γλεούδια: Τζώρτζη Σαλίβερο- Μπατζάνη, Γιώργη Νομικό ( Αούστριας), Γιώργη Γιακουμέλη, Γιώργη Αλιφραγκή - Μαρκούτσο, Γιώργη Δαμασκηνό - Φούρναρη....[...]

 Πύργο

Από τον Άγιο Γεώργιο το «φτωχό» και τον Άγιο Γεώργιο στα «Σκαλάκια»  τον Άγιο Γεώργιο Λαγκαδιώτισσας και τον Άγιο Γεώργιο στο Καστέλι θα σταθούμε  και θα ξαποστάσουμε σε τρεις  από αυτούς:

-          Άγιος Γεώργιος Λαγκαδιώτισσας

Ο Γιώργος Βενετσάνος[v] αναφέρει την Ιστορία τ Άη Γιώργη της Λαγκαδιώτισσας στον Πύργο.: "Εκεί υπάρχει μια εικόνα που παριστάνει τον Άγιο καβαλλάρη, να σκοτώνει το δράκο και από πίσω να είναι ένα παιδί. Αυτό είναι ντυμένο σαν τουρκάκι.. Η παράδοση λέει ότι στα χρόνια τση σκλαβιάς μια μητέρα ξαφνικά έχασε το παιδί τζη. Άφού ήψαξε παντού κατάφυγε στον Άη Γιώργη που ήτανε στη γειτονιά τζη. Κάθε μέρα η καμένη ημπροσεύχουνταν στον Άγιο να τση φέρει το παιδί της. Ίσαμε που ο Άη Γιώργης τη λυπήθηκε και ηποοφάσισε να τση το πάει. Ανήμερα λοιπός, τ Άη Γιώργιου, εκειδά που ηλουτρουούσανε ήκουσε ο κόσμος χλοπατα τ αλόγου. Βγαίνουν ίξω και τι να δουν το χαμένο παιδί της κερα Θολοϊνης. και να βαστά στα χέρια του ένα κανάτι και μια νυφτομαντήλα. Περίεργος ο κόσμος των ρώτησε πως βρέθηκε ξανα εδώ: Μια μέρα που ήπαιζα στην αυλή λέει το παιδί μου ρθε στο νου να μην βγω όξω στο δρόμο. Εκείνη την ώρα περνούσανε κάτι αράπηδες , μ αρπούνε, και μονομιας μου βουλώνουν το στόμα μου και φορθωθηκε ένας από αυτούς και με πάει στο καϊκι. Έπειτα μ αφήσανε σε έναν αγριάνθρωπο, όποοιος ήθελε συνέχεια να τον βοηθάω να πλένεται... Εγώ όμως έκλαιγα και παρακολούσα τον Αη Γιώργη που είναι στο Λαγκάδι ( Λαγκαδιώτισσα), να με πάρει απο εκει. Μια μέρα εμφανίστηκε μπροστά μου ο Άγιος και μου λέει:- Καλλίκεψε τ άλογο.... -Δεν ξέρω κι εγώ πως τα κατάφερα και τελικά το καλλίκεψα και μ έφερε ως εδώ  ….Η εικόνα του Αγίου υπάρχει ακόμα στο Ναό!

Άγιος Γεώργιος το Κατεφχιο [vi]

Η Εκκλησία του Αϊ Γιώργη στον Πύργο Σαντορίνης λέγεται ότι κτίσθηκε το 1754.[vii]

Η λέξη κατιφιό σημαίνει καταφύγιο ή κατίφια μέρος που δεν το βλέπει ο ήλιος και βασίλειο γιατί έμεινε εκεί η βασιλοπούλα.Πολλοί πιστεύουν ότι η είσοδος του σπηλαίου χτίστηκε για να κρύβονται οι κάτοικοι της περιοχής από τους πειρατές και έτσι δικαιολογείται και η ύπαρξη των τριών οπών που είναι σαν πολεμίστρες στον τοίχο που κλείνει την είσοδο του σπηλαίου.Το σπήλαιο Κατηφιό το συνδέουν επίσης με το «Βασίλειο» όπως ονομάζουν την Αρχαία Πόλη της Θήρας.  

Την ονομασία κατιφιό το πήρε σίγουρα από το σπήλαιο το οποίο βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία. Ιδιοκτήτης της είναι η Μάρθα Καταβάτη Κουτσογιαννοπούλου από τον Πύργο Καλλίστης κόρη του Γεωργίου Καταβάτη από όπου και την κληρονόμησε.    Η εικόνα του ναού φυλάσσεται στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στον Πύργο και μόνον την ημέρα που γιορτάζει ο Άγιος 23 Απριλίου και πάντα μετά το Πάσχα παίρνει την θέση της μέσα στο ξωκλήσι. Λέγεται επίσης ότι έχει κάνει θαύματα.
Όπως μου εξιστόρησε ο κος Γιώργος Καταβάτης ο παππούς του του μίλησε κάποτε για ένα Καΐκι φορτωμένο με ασβέστη που προσέγγιζε το νησί μέσα σε σφοδρή θαλασσοταραχή, και κινδύνευε να καεί (λόγω του φορτίου) καίγοντας μαζί και το πλήρωμα. Ο Καπετάνιος Σαντορινιός στην καταγωγή ο Απόστολος Μουσούρης βλέποντας μπροστά από την πρύμνη του καϊκιού το ξωκλήσι του Αγίου προσευχήθηκε στην χάρη του να γαληνέψει η θάλασσα για να φτάσουν σώοι στο νησί. Έτσι και έγινε. Ο ίδιος και η μετέπειτα φαμίλια του την ημέρα της γιορτής του Αγίου ακόμα και σήμερα επισκέπτονται την εκκλησία και συμμετέχουν στην  πανήγυρη . Η λαογραφία αναφέρεται, όσον αφορά το Σπήλαιο του Κατιφιού ,ή κατεφιού ,ή βασίλειο σε θρύλους.Λέγεται ότι ένας βασιλιάς θέλοντας να τιμωρήσει την κόρη του την έβαλε σε ένα πλοίο για να την εξορίσει μακριά. Ενώ ταξίδευαν και βρίσκονταν έξω από το Καμάρι η βασιλοπούλα παρακάλεσε τον καπετάνιο να την αφήσει ελεύθερη εφ’ όσον του υποσχέθηκε ότι θα κρυφτεί και κανένας δεν θα μάθει που βρίσκεται. Έτσι και έγινε . Την αποβίβασαν στο Καμάρι και η πριγκίπισσα βλέποντας το εκκλησάκι του Άι Γιώργη στο απρόσιτο σημείο που βρισκόταν αποφάσισε να πάει να κρυφτεί εκεί. Εκεί συνάντησε ένα καλόγερο του οποίου του εξήγησε τι της είχε συμβεί και τον παρακάλεσε να την κρύψει κάπου που κανείς δεν πρόκειται να την ανακαλύψει. Ο καλόγερος λοιπόν της έδειξε το σπήλαιο της εξήγησε ότι είναι απρόσιτο ότι δεν θα ήταν δυνατόν να κατεβαίνει από εκεί και ότι θα έπρεπε να ανεβάζει με καλάθι τις τροφές που αυτός θα τις έφερνε .Έτσι και έγινε ώσπου μια μέρα μετανιωμένος ο Βασιλιάς ψάχνοντας την κόρη του έφτασε εκεί όπου και την βρήκε και την πήρε πίσω στο βασίλειό του.
Άλλοι λένε ότι ήταν τόπος τιμωρίας μιας άπιστης βασίλισσας.   

Παλαιά Μονή Αγίου Γεωργίου Πύργος

῞Αγιος Γεώργιος

Πρόκειται γιά μονόκλιτη βασιλική, πού ἐφάπτεται μέ τή βόρεια πλευρά τοῦ ναοῦ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Κτίσθηκε ἀπό τόν ἱεροδιάκονο Παρθένιο Σιγάλα καί ἀφιερώθηκε στή Μονή τό 1725. Σύμφωνα μέ τό σχετικό ἀφιερωτικό γράμμα ἔπρεπε νά τελοῦνται «τρεῖς λειτουργίαι τὴν ἑβδομάδα καὶ νὰ ἔχῃ ἐφημέριον διαρκῶς». Μεταξύ τῶν ἄλλων ὑποχρεώσεων, πού ἀναλάμβανε ἡ Μονή ἔναντι τοῦ μετοχίου ἦταν «νὰ ἀνάπτεται ἀκοίμητος κανδήλα ἐμπρὸς τῆς Εἰκόνος, νὰ καίεται μία λαμπὰς κατὰ τὰς καθ’ ἑβδομάδα γενομένας παρακλήσεις, τὴν Παρασκευὴν ἢ Κυριακὴν ἑσπέρας ὑπὸ τοῦ ἐφημερεύοντος ἱερέως...». Τούς ὅρους αὐτούς ἐκπλήρωσε ἡ Μονή μέχρι τό 1935. ᾿Από τό 1735 ἕως τό 1830 λειτούργησε ὡς γυναικεῖο μοναστήρι (σώζεται κτηριακό συγκρότημα μέ κελιά). Σύμφωνα μέ τό σχετικό ἐπισκοπικό Γράμμα τοῦ Ζαχαρία Γύζη (8 Φεβρουαρίου 1735), οἱ κάτοικοι τοῦ Πύργου ἀποφάσισαν «νὰ κτίσουν σεβάσμιον μοναστήριον μὲ ἔξοδα τῶν χριστιανῶν... εἰς τὸ ὄνομα τοῦ ῾Αγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου». Τό μοναστήρι ἦταν κοινόβιο, μέ ἐντολή ὥστε «αἱ καλογραῖαι νὰ μὴν ἠμποροῦν νὰ εὐγαίνουν ἔξω ἀπὸ τὴν πόρταν, μήτε ἄλλος τινὰς νὰ ἐμβαίνῃ μέσα, οὔτε ἡγούμενος, οὔτε ἱερομόναχος, οὔτε λαϊκός, οὔτε γυναῖκα, οὔτε παιδί, οὔτε αὐτὸς ὁ ἀρχιερεύς, πάρεξ διὰ μεγάλην ἀνάγκην».῾Η λειτουργία τῆς Μονῆς σταμάτησε τό 1839, ὅταν διαλύθηκε ἐξαιτίας τοῦ ᾿Οθωνικοῦ διατάγματος ἀρ. 30. Οἱ μοναχές ἐγκαταβίωσαν στή μονή τοῦ ῾Αγίου Νικολάου, λίγο ἔξω ἀπό τά Φηρά. Μέ τούς σεισμούς τοῦ 1856 τό ἐναπομείναν μοναστηριακό συγκρότημα κατέστη σχεδόν ἀκατοίκητο, ἐνῶ οἱ σεισμοί τοῦ 1956 ἐπέφεραν ἐπιπλέον καταστροφές.

Κοντοχώρι

Άγιος Γεώργιος ο Σφουγγατάς  [viii]

Ο Αη- Γιώργης ο Σφουγγατάς, μια ερμηνεία για το προσωνύμιο: «Ένα παιδί για να ευχαριστήσει τον άγιο για τη βοήθεια που του είχε δώσει, του χάρισε ένα σφουγγάτο. Κάποιοι ναυτικοί, οδηγημένοι από το φως του αγίου Γεωργίου βγήκαν στη στεριά και για να ευχαριστήσουν τον άγιο πήγαν να του ανάψουν κερί. Βρήκαν το σφουγγάτο και το έφαγαν. Η πόρτα της εκκλησίας δεν άνοιγε όμως. Κατάλαβαν πως ήταν για το σφουγγάτο, πλήρωσαν και τότε η πόρτα άνοιξε. Και τότε είπαν: Καλό ήταν το σφουγγάτο σου Αη- Γιώργη μου, αλλά ακριβό».  

Εμπορείο

Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Γεωργίου του Θαλασσίτη [ix]

Βρίσκεται στήν περιοχή τοῦ ᾿Εμπορείου, μεταξύ Περίσσας καί ᾿Εξωμύτη, κοντά στή θάλασσα. ᾿Αρχικά βρισκόταν μέσα σέ ἕναν μικρό ἀμπελώνα τῆς Μονῆς. ᾿Αργότερα, μέ αἴτηση τῶν κατοίκων τοῦ ᾿Εμπορείου, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, δόθηκε ἄδεια νά χρησιμοποιηθεῖ ἕνα μέρος τοῦ ἀμπελώνα ὥστε νά ἐπεκταθεῖ ὁ ναός καί νά μείνει ἐφεξῆς ἀνεξάρτητος. ῎Εγινε λοιπόν ἡ ἐπέκταση, μέ ἕναν πλέον τρισυπόστατο ναό μέ τροῦλο, μέ κυκλοειδῆ αὐλή, μέ δύο τραπεζαρίες (μεγάλη καί μικρή), μέ μαγειρεῖο καί δεξαμενή. ῎Εχει κωδωνοστάσιο πρός τό ἄκρο τῆς αὐλῆς, τό ὁποῖο ἀνακαινίσθηκε, λόγω τοῦ κινδύνου κατάρρευσης τοῦ παλαιοῦ ἀπό τό σεισμό τοῦ 1956. Γύρω στό 1970 ἀνακαινίσθηκαν καί τά δύο πλάγια κλίτη καί μετατράπηκαν σέ παρεκκλήσια (νότιο· ἅγιος ᾿Ελευθέριος, βόρειο· εὐαγγελιστής Μάρκος), ὅλα τά ἱερά σκεύη, καθώς καί ξυλόγλυπτο ἐπίχρυσο τέμπλο.῞Ολα ἔγιναν μέ τήν συνδρομή τῶν κατοίκων τοῦ ᾿Εμπορείου, ἰδιαιτέρως ἐκείνων πού ἔμεναν στή Ρωσία, μέ τήν ἀκάματη φροντίδα καί ἐπιστασία τοῦ Νικολάου Μαυρομμάτη, ὁ ὁποῖος ἔφερε ἀπό τήν Ρωσία εἰκόνες, σκεύη καί ἄμφια. Σήμερα, μετά ἀπό τή φροντίδα τῆς ἀδελφότητας τοῦ Προφήτη ᾿Ηλία, ἡ ἐκκλησία συντηρήθηκε καί ἀναπαλαιώθηκε ἐκ νέου, κτίστηκαν κελλιά και βοηθητικοί χώροι και ὁ Ἅγιος Γεώργιος λειτουργεῖ ἀπό τό 2005 ὡς γυναικεῖο ἠσυχαστήριο (2 μοναχές). Ενώ για το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου συμπληρώνει ο Μάρκος ΑΒ.Ρούσσος, στα « Λαογραφικά της Σαντορίνης «...Παλαιότερα και όταν ακόμη ζούσε η Καλλιώ του Χαριτωμένου γινόταν μεγάλο πανηγύρι και σαν τελείωνε  η λειτουργία οι χωρικοί έστρωναν τις πετσέτες τους στα αμπέλια με τα ανθισμένα κλήματα και τα έρριχναν  στο φαγοπότι με βιολιά, χορούς, τραγούδια. Εκεί πλαι στη μεσαια πόρτα της εκκλησίας υπάρχει μια μεγάλη στέρνα  μ ενα ιστορικό μακρόστενο σιδερένιο αγλιστήρι δεμένο με μια χοντρή αλυσσίδα. Από αυτό το αγλιστήρι δροσίστηκαν οι προσκυνητές, οι διαβατάρηδες, οι τρατάρηδες και οι δουλευτάδες .

Στη λαογραφική παράδοση της Σαντορίνης έχουν εμφανιστεί σε διαφορετικά επίπεδα. Οι Ρίμες ή ριμάδες από πλευράς Σαντορίνης, είναι άλλη μία από τις διαφορετικές καταγραφές  της τοπικής ιστορίας – λαογραφίας του τόπου μας.  Η διαφορετική μορφή τους : « θα πρέπει να αναζητηθεί περισσότερο στη διαφορετική τους λειτουργία. Ο ρόλος της ρίμας είναι κυρίως η μετάδοση  αξιοσημείωτων , εντυπωσιακών ειδήσεων στον χώρο και στον χρόνο  […] ο ρόλος της ρίμας είναι να μεταδόσει την αίσθηση που προκάλεσε το εξαιρετικό περιστατικό». [x] Η ζωή και το έργο του Αγίου Γεωργίου δεν άργησαν να γίνουν γνωστά στη Σαντορίνη όπως άλλωστε και σε όλον τον χριστιανικό κόσμο[xi].Αν και μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 5  παραλλαγές της ρίμας του Αγίου Γεωργίου στη Σαντορίνη  θα σταθούμε στις εξής τρεις  μιας και διαφέρουν :

Ο Μάρκος  Αβ. Ρούσσος μας παρουσιάζει την πρώτη[xii]:

«Άγιε μου Γιώργη ξακουστέ και αφέντη καβαλλάρη,
αρματωμένος με σπαθί και με αργυρό κοντάρι.
Θεριό είναι στον τόπο μας σ ένα βαθύ πηγάδι,
ανθρώπους το ταϊζανε κάθε πρωϊ και βράδυ.
Μια μέρα δεν του δώσανε άνθρωπο να δειπνήσει,
Σταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει.
Ας βάλουμε τα μπουλετιά, κι ότινος μέλλει ας πέσει,
Να πάει το παιδάκι του του λιονταριου πεσκέσι.
Τα μπουλετιά ηπέσανε σε μια βασιλοπούλα,
Όπου την είχε ο βασιλιάς μόνη κι αμοναχούλα.
Ο βασιλιάς σαν τ’ άκουσε, αυτό το λόγο είπε:
«πάρτε το βασίλειοο και το παιδί μου αφήστε»
Μα ολαος σαν τοκουσε τρέχει στον βασιλέα:
«δεν φήνεις το παιδάκι σου σε παίρνουμε εσένα».
- Επάρετο κι αμέτετο και ντύσετε το νύφη,
κι άμετετε το του λιονταριού γλυκά να το μασήσει.
Κι άμετετε και στο χρυσοχό να κάμει αλυσίδα,
Να πάτε να το δέσετε στου πηγαδιού τα χείλια.
Κι όταν το πηγαίνανε, όλα τα δέντρα σειόταν,
Και τα πουλάκια στις κορφές πικρά εκελαδούσαν.
Καιόταν την εκρεμούσανε όλα ταόρη τρέμαν,
Κι η κόρη Πάντα έλεγε: « Αλοίμονο σε μένα».
Ξένος κι αγνώριστος περνά τηνκόρη εχαιρέτα,
Κι η κόρη τα αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει.
«Τράβηξε ξένε από δω, τραβήξου παραπέρα,
Γιατί θα βγει το θεριοό να φάει εσέ και μένα

- Στρώσε τα γονατίκια σου για να ακουμπήσω επάνω,
- Κι όταν θα βγει το θεριό, σκούντα με σήκω, επάνω..
Σήκω Ξένε να χαρείς και το νερό αφρίζει,
Κι ο άγριος ο λέντας τα δόντια ακονίζει.
Δράκυ της έπεσε ευθύς, επάν στο μάγουλό του,
Σηκώνεται ανατολικά, και κάνει το σταυρό του.,
Και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του.

Πάλι ξαναδευτέρωσε την παίρνει μές στο στόμα,
Μεγάλη τάραξη έγινε σε όλο της το σώμα.

Πες μου Ξένε να χαρείς πως λένε τ’ όνομά σου;
Κι εγώ θα κάνω χάρισμα διπλό στο θέλημά σου.

Γιώργης στρατιώτης λέγομαι, απ την Καπαδοκία,
Κι αν θέλεις να κάμεις χάρισμα, κτίσε μια εκκλησία,
Και πιάσε και ζωγράφισε Χριστό και Παναγία,
Κι από μεριά της Παναγιάς γράψε ένα καβαλάρη,
Αρματωμένο με σπαθί και μ αργυρό κοντάρι.

Ξένε μου όταν κοιμόσουνα περνά μια περιστέρα,
Που κράτα Τίμιο Σταυρό εις τη δεξά τη χέρα,
Στον Άγιο πάλιέγραφε, ζήτω μου ευλαβεία:
«Αγιε Γιώργη που γλύτωσες την κοπελιά την εμοναχορη»|

Αη Γιώργης - Μεγαλοχώρι 

Αλλή μία ρίμα του Αη Γιώργη μέσα από το αρχείο της λαογράφου - ερευνήτριας Στέλλας Κοντογιάννη

Ρίμα του Αη Γιώργη, (από: Καλλιόπη Νομικού)

«Ένα θεριό στον τόπο μας
σ’ ένα βαθύ πηγάδι
ανθρώπους το ταϊζανε
κάθε πρωί και βράδυ
μια μέρα δε ντου δώσανε
άνθρωπο να δειπνίσει
σταλιά νερό δεν ήφησε
τη χώρα να δροσίσει
να βάλουμε τα μπουλεθιά
να δούμε τίνος πέφτει
να πάμε τ’ άγριου θεριού
ένα παιδί πεστστσέσι
τα μπουλεθιά ηπέσανε
εις τη βασιλιοπούλα
οπού την είχε ο βασιλιάς
μόνια κι αμοναχούλα
ο βασιλιάς ως τόκουσε
πολύ του βαροφάνη
πάρτε το βίο μου όλο
και το παιδί μου αφήστε
εάν δε θες με το καλό
σε παίρνομε κι εσένα
κι αμέσως την επήγανε
πλησίον εις το πηγάδι
…………………
κι ο Αης Γιώργης ήρχουντα
στον κάμπο ο καβαλάρης
- Φύε μου ξένε απ’ εδώ
ξένε μου απ’ τα ξένα
για θάρθει τ’ άγριο θεριό
να φάει εμέ κι εσένα.
Πλώσε το ποδαράκι σου
απάνω ν’ ακουμπήσω
κι αν έρθει τ’ άγριο θεριό
σκούντα με να ξυπνήσω.
Τρέμαν τα όρη τρέμανε
και το θεριό ηρχούντας
κι η κόρη πάντα έλεγε
- Αλλοίμονο σε μένα.
Τα δάκρυά της πέφτανε
απά στον Άη Γιώργη.
κι ο Άης Γιώργης ξύπνησε
με όλη του την τόλμη.
Γυρίζει ανατολικά
και κάνει το σταυρό ντου.
Μια κονταρκιά του έδωσε
του ‘κοψε το λαιμό ντου.
Πάλι ξαναδευτέρωσε
τη ντρώει μες το στόμα.
Μεγάλη αναταραχή έγινε
στις πέτρες και στο χώμα.
Πες μου ξένε το μέρος σου
πες μου και τ’ όνομά σου.
Να πω εις το πατέρα μου
να κάμει θέλημά σου.
Ο Άης Γιώργης λέγομαι
απ’ τη Μακεδονία
κι αν έχεις ευχαρίστηση
χτίσε μιαν εκκλησία."

Στο ίδιο μοτίβο ο Μανώλης Λιγνός [xiii]   καταγράφει άλλη μία παραλλαγή της ρίμας του Αγίου Γεωργίου

Ένα  θεριό στον τόπο μας, σ ένα βαθύ πηγάδι,

Άνθρωπο του παένανε, κάθε πρωί και βράδυ.

Μια μέρα δεν του πήαμε, άνθρωπο να μασήσει,

Νερό δεν ήφυκε σταλιά τη χώρα να δροσίσει.

- Να βάλουμε τη μπουλεθιά σε ποιο πέσει, να πάει στα άγριο θεριό ένα παιδί πεσκέσι.

Τα μπουλεθιά έπεσανε, εις τη βασιλοπούλα,

όπου τηνε χε ο βασιλιάς  μόνη κι αμοναχούλα.

Ο βασιλιάς σαν τ’ άκουσε άλλο λόγο δεν είπε: - Το βιος μου όλο πάρτε το και το παιδί μ αφήστε…..

....Ο κόσμος εσυνάχτηκε απά στου Βασιλέα.....

-          Ή το παιδί σου δώσε μας, ή παίρνουμε κι εσένα.

-          Πάρτε το κοριτσάκι μου  και ντύσετέ το νύφη, σαν έβγει τα άγριο θεριο, γλυκά να το μασήσει

Στο δρόμο που την πηαιναν , μπαντάει ένας ξένος.

-          Για φυα ξένε από εδώ, ξένε από τα ξένα, μην έβγει το άγριο θεριο και φάει εσέ και μένα

.-          Σύρε το ποδαράκι σου απάνω να ακουμπήσω, σαν έβγει τα άγριο θεριό, μίλησε να ξυπνήσω.

Και το θεριό όταν έβγαινε τρέμα τα  όρη τρέμα, και το κορίτσ’ ηφώναζε : « ΑΛοίμονο σε μένα….»

Τα δάκρυά της πέσανε απά στον Άγιο Γεώργη Ηξύπνησε και τρόμαξε με όλη ντου την τόλμη,

Γυρίζει ανατολικά και κάνει το Σταυρό ντου και

Με τη μία που του δωκε του πήρε το λαιμό ντου,

Του την ξαναδευτέρωσε την πηρέ εις το σώμα,

Μεγάλ’ εγίνη η ταραχή στις πέτρες και στο χώμα. …

Και ο βασιλιάς που τα βλεπε, ψηλά από το παλάτι, ευτυς  αμέσως έτρεξε τον ξένο πλησιάζει:

Τον Άη Γιώργη χτίζουνε ,

Βάνω κι εγώ το χώμα,

για να περνώ να προσκυνώ,

Το ζαχαρένιο στόμα

Κλείνοντας  θα ταξιδέψουμε μουσικά με τη Ρίμα του Αγίου Γεωργίου από τη δικιά μας Μαρίζα

---

[i]  Μηνδρινός Μαθαίος   Θηραικές Ρίμες, Κυκλαδικά Θέματα , Γενάρης – Φλεβάρης 1986

[ii]   Βενετσάνος Γεώργιος: Λαογραφικά Σαντορίνης, ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ τόμος Β

[iii] http://kallistorwntas.blogspot.gr/2016/05/blog-post.html

[iv] Συρίγου- Μονιούδη Γ., Η Σαντορίνη μου, Εκδόσεις Θηραικά

[v] Βενετσάνος  Γεώργιος: Λαογραφικά Σαντορίνης, ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ τόμος Β

[vi]   Για το προσωνύμιο Κατεφχιο πρέπει να σταθούμε ουσιαστικά στα δύο σημεία του βουνού του Προφήτη Ηλία. Το ένα αφορά τον Άγιο Γεώργιο το Κατεφχιο  από την πλευρά του Πύργου και το άλλο την Παναγια την Κατευχιανή στην Περίσσα (http://kallistorwntas.blogspot.gr/2012/09/blog-post_6794.html)

[vii] http://pyrgossantorini.blogspot.gr/2012/10/blog-post.html

[viii]  Καραμολέγκου Μαρία, Θρησκευτικός Τουρισμός, η περίπτωση της Σαντορίνης, Τει Κρήτης

[ix]  http://thesvitis.blogspot.com/p/blog-page_22.html

[x] Ν. Πολίτη: οι «Ρίμες» , έμμετρες αφηγήσεις περιστατικών, στο Η λαική λογοτεχνία στη Νοτιανατολική Ευρώπη (19ος- 20ος αι), τετράδιο εργασίας 15, σελ 79-90 http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/7649 (ενημέρωση Ιούλιος 2015)

[xi]  Μηνδρινός Ματθαίος, Θηραϊκές Ρίμες, Κυκλαδικά Θέματα 1986 Ιανουάριος Φεβρουάριος

[xii]  Ρούσσος Μ, Σαντορίνη – Ήθη εθιμα και παραδοσεις, Αθήνα, 1979 σελ 129.

[xiii]  Λιγνός Εμμ, Λαογραφικά της Σαντορίνης, Μ.Ι.Δανέζης (επιμ.) Σαντορίνη 1971