Η "βεντέμα" σε λαογραφική εργασία το 1968

Η μεγαλύτερη γιορτή για τους χωρικούς, εκτός των θρησκευτικών, είναι η συγκομιδή των σταφυλιών, η βεντέμα και το πάτημα αυτών. […] η βεντέμα κρατά σε αναστάτωση όλο το χωριό για 22 ημέρες, μέχρις ότου τρυγήθούν όλα τα αμπέλια. Αρχίζουν οι τρυγητάδες με το ξημέρωμα του ήλιου και μόλις δύσει επιστρέφουν κουρασμένοι αλλά και χαρούμενοι. Άλλοτε τρυγούσαν υπό την υπόκρουση μουσικών οργάνων, κυμβάλων, τυμπάνων, σαν λεγομένων σουργιαλιών και αποτελούνταν από καλάμια, ειδικά. Επίσης υπήρχαν και οι τσαμπούνες.

Τα τραγούδια της βεντέμας αντηχούσαν σε όλο το χωριό:

« Για βλέπετε μας πλούσιοι που είστε στο γραφείο, από την ίδια πόρτα θα μπωμε εις το νεκροταφείο.. Τώρα που βεντεμίσαμε θα φάμε και θα πιούμε και του καλού αφέντη μας τραγούδια θα του πούμε. Να ζήσει χρόνια ευτυχή μαζί με την κυρά μας και με τα αρχοντόπουλα που είναι η χαρά μας. Και να πουλήσει τα κρασιά, πολλα λεφτά να πάρει και μας που του δουλεύουμε ποτέ να μην ξεχάσει. Ελάτε όλοι στο χορό και βάλετε να πιούμε και τραγουδήτε βρε παιδιά ως που να ζαλιστούμε. Τραγουδάτε μωρ αδέλφια ως που να ρθει το πρωί που τα μάγγανα θα τρέξουν το χρυσό μας το κρασί.  Όταν ξεβεντεμίσουμε και πλύνω τα κοφίνια θα πάρω τη γυναίκα μου να πάω στην Αθήνα.»

Κατά τη βεντέμα, πλέκονταν και τα τρυφερότερα ειδύλλια. Απολαύνει κανείς τον τρυγητη που προσέχει την αγαπημένη μου μην κουρασθεί και με το τραγούδι της υπόσχεται μια ζωή παραμυθένια[..]

Η παραγωγή του οίνου σήμερα έχει απλουστευθεί και δεν υπάρχουν πια οι άρχοντες του χωριού. Τα σταφύλια, οι παραγωγοί τα πουλούν στους εμπόρους. Εις την Ένωση Γεωργικών Προιόντων  (τη σημερινή Ένωση Θηραϊκών Προιόντων), η μεγαλυτέρα τιμή πάει στα λευκά και η μικροτέρα στα μαύρα.

Η επεξεργασία άλλοτε του κρασιού ήταν περισσότερο διασκεδαστική και απασχολούσε πολλά εργατικά χέρια. Ο κάθε άρχοντας που είχε κάναβα, μίσθωνε ανθρώπους    που τρυγούσαν τα αμπέλια του και τα μετέφεραν στο πατητήρι. Εκεί υπήρχαν άλλοι που τα «παθιούν» - πατούσαν τραγουδώντας  : « Πάθιε Πάθιε τα σταφύλια!!!».

Η διαδικασία αυτή διαρκούσε και μήνα μετά τον τρύγο διότι άφηναν το κρασί μέσα στο λινό λίγο και μετά τα τσίκουδα τα περνούσαν από τα μαγγάνια Εν συνεχεία μετέφεραν το κρασί στις άφουρες και το εσφράγιζαν καλά.

Κατασκεύαζαν περίφημους επιτραπέζιους οίνους, όπως τον «Μπρούσκο», εκ του Bordeau της Γαλλίας διότι ομοίαζε πολύ εις τη γεύση.

Μερικές ονομασίες σταφυλιών:

1)      Αετονύχια

2)      Αθύρια,

3)      Ασπρούλες

4)      Ασύρτικα

5)      Αιδάνια

6)      Μοσχάτα

7)      Σουλτάνες

8)      Σιδερίτες

9)      Φλάσκες

10)   Πλατάντα

11)   Βαίντρες

12)   Εφτάκιλα

13)   Ρώσσες

14)   Μαυροτράγαδα,

15)   Γλυκάδες

16)   Μαντηλαριές

17)   Ποταμίσες

18)   Βουδώματα

19)   Κατσανά

20)   Γαιδουριές

Πηγή: Μαρία Χρυσού: Συλλογή Λαογραφικής ύλης εκ του χωριού Πύργος της Νήσου Θήρας του Νομού Κυκλάδων ( 1968) http://pergamos.lib.uoa.gr/dl/navigation?pid=uoadl:8605&scheme=euDefaultView