Η Σχέση των Μουσείων - Μουσειακών Χώρων της Σαντορίνης με την τοπική Κοινωνία

Η Σχέση των Μουσείων  - Μουσειακών Χώρων της Σαντορίνης

  με την τοπική Κοινωνία

Η Σαντορίνη έχει στο δυναμικό της αρκετά μουσεία, τα οποία δημιουργήθηκαν κατά κύριο λόγο την ανάδειξη, προβολή μέρους της ιστορίας του νησιού. Στη λίστα των μουσείων – μουσειακών συλλογών , θα μου επιτρέψετε να εντάξω και εκείνα που δεν λειτουργούν πια. Ξεκινάμε από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας  - το παλαιότερο μουσείο, στο οποίο περιλαμβάνονται ανασκαφές από την Αρχαία Θήρα και τη Θηρασιά. Ακολουθεί το Ναυτικό Μουσείο Σαντορίνης στην Οία, με βασικό σκοπό την ανάδειξη της ναυτικής ιστορίας κατά βάση της Οίας και ακολούθως του υπόλοιπου νησιού. Στη συνέχεια έχουμε το Μέγαρο Γκύζη , ένα αρχοντικό στην καθολική Συνοικία του 17^ου αιώνα, το οποίο εκτός από τον καθαρά χώρο εκδηλώσεων έχει ιδιαίτερο ιστορικό – φωτογραφικό αρχείο. Το Λαογραφικό Μουσείο Σαντορίνης στο οποίο περιλαμβάνονται: υπόσκαφο σπίτι , παλαιά εργαστήρια της κοινωνίας της Σαντορίνης, ιστορικό αρχείο κ.α. Το λαογραφικό μουσείο του Πύργου : «η Σαντορίνη που έφυγε» στην Καναβα Χρυσού – Δρόσου, μια ακόμα ιδαίτερη πρωτοβουλία ανάδειξης της λαογραφικής πλευράς του νησιού. Το Προϊστορικό Μουσείο της Σαντορίνης, με ευρήματα του προϊστορικού οικισμού της Σαντορίνης. Το Αρχοντικό Αργυρού, άλλο ένα καπετανο-αρχοντικό με ιδιαίτερα εντυπωσιακό εσωτερικό διάκοσμο. Παράλληλα οι νέες μουσειακές συλλογές μουσικών οργάνων: το  Μουσείο «Προϊστορικών και Βυζαντινών μουσικών οργάνων» στην Οία, μια ιδιαίτερη συλλογή του Χριστόδουλου Χάλαρη, και η νέα μουσειακή συλλογή στο γουλά του Ακρωτηρίου με θέμα τη τσαμπούνα στο Ακρωτήρι και εν γένει στη Σαντορίνη, μια πρωτοβουλία του Γ.Πανταζή και του Νεκτάριου Αλεφραγκή. Επίσης, η γεωλογική  συλλογή του Πολιτιστικού Συλλόγου Εμπορείου στην Περίσσα εντάσσεται και αυτή στο ευρύτερο πλαίσιο. Δυστυχώς εδώ και δύο περίπου χρόνια, η  - δημόσια- Συλλογή Βυζαντινών Εικόνων και Κειμηλίων στον Πύργο δεν δουλεύει. Οι λόγοι, όπως είναι φυσικό, οικονομικοί, και διοικητικοί . Έτσι με αυτό τον τρόπο χάνεται ένα από τα κομμάτια ανάδειξης μέρους της ευρύτερης ιστορίας του νησιού. Στους μουσειακούς χώρους δεν θα μπορούσαμε να μην εντάξουμε και τις επισκέψιμες κάναβες και τα οινοποιεία ( Αργυρού, Ρούσσου, Γαβαλά, Κουτσογιαννόπουλου κ.α.) μιας και με τη σειρά τους αναδεικνύουν τη σχέση Αμπελιού με τον Θηραίο πολίτη.

Αλήθεια όμως θα μπορούσαμε να μείνουμε εκεί; Αρκούν οι μουσειακοί χώροι ώστε να μπορεί να γίνει εκείνο το πάτημα πρώτα και κύρια ανάδειξης της τοπικής ιστοριάς και εκμάθησή της από τους ντόπιους πρώτα και αμέσως μετά προβολής του νησιού μέσω της τουριστικής προσέλκυσης;

Προσωπικά  θεωρώ ότι δεν αρκούν οι μουσειακοί χώροι. Λείπουν αρκετά που θα μπορούσαμε να αναδείξουμε. Την Παρασκευή 18 Μαίου, ο διευθυντής της εφημερίδας Θηραίκά Νέα και ιδρυτής του Λαογραφικού Μουσείου στο Κοντοχώρι κ. Λιγνός, ανέφερε σε συνέντευξη του σε τοπικό σταθμό , ότι στο χώρο των παλιών ορυχείων στα Φηρά θα μπορούσε να γίνει κάλλιστα ένα νέο μουσείο καθαρά Γεωλογικού Ενδιαφέροντος με βασικό σκοπό την ολοκληρωμένη Ανάδειξη πλευρών της Γεωλογικής Σαντορίνης. Θα έλεγα όμως και κάτι διαφορετικό πάνω στην πρόταση αυτή. Γιατί να μην μπορεί να γίνουν δύο ή και περισσότερα μουσεία στο χώρο αυτό; Φανταστείτε σαν ένα μουσειακό Πάρκο, όπου εκτός από το Αναγκαίο Γεωλογικό Μουσείο θα μπορούσε κάλλιστα να υπάρξει και ένα Μουσείο των Ορυχείων της Σαντορίνης και γιατί όχι και ένα Μουσείο Ιστορίας του Νησιού.  Στο  μεν γεωλογικό Μουσείο, θα ενταχθούν όλα εκείνα τα ιδιαίτερα σημεία της γεωλογικής πλευράς του νησιού, για το δε Μουσείο Ορυχείων το έχει προτείνει ήδη η κ. Παρασκευή Μποζινέκη – Διδώνη με την ευρύτερη προσέγγιση ενός Γεωλογικού Μουσείου. Προσωπικά διαφωνώ σε ένα κοινό μουσείο μιας και σε ένα χώρο αφιερωμένο στα ορυχεία της Σαντορίνης θα μπορούσαν να ενταχθούν φωτογραφίες, καθώς και προσωπικά βιώματα όλων όσων δούλεψαν στα ορυχεία αυτά. Παράλληλα στο Ιστορικό Μουσείο Σαντορίνης θα μπορούσαν να ενταχθούν τουλάχιστον από τον 20^ο αιώνα όλα εκείνα τα σημεία ιστορικής προσέγγισης στο χωρόχρονο ( Β Παγκόσμιος Πόλεμος, Πρόσφυγες, Σεισμός 1956, αποκατάσταση Σαντορίνης κ.α)

Παράλληλα δε θα μπορούσε να δημιουργηθεί εκείνος ο φορέας – Δημοτικός ή μη, ο οποίος θα είχε ως βασικό σκοπό τη δημιουργία Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων αλλά και ευρύτερης διαχείρισης των ιδιωτικών μουσείων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο νησί της Σαντορίνης, θα μπορούσε να είναι το « τρίγωνο» Ανασκαφές Ακρωτηρίου –Ανασκαφές Αρχαίας Θήρας – Κάστέλι ή Γουλάς Εμπορείου. Πάνω σε αυτό το ενδεικτικό πλαίσιο, τόσο οι μαθητές όσο και οι επισκέπτες, θα μπορούσαν να ανασκαλίσουν ιστορικά τα πεδία της αρχαιολογίας, της ιστορίας της τέχνης, της αρχιτεκτονικής, της λαογραφίας κ.ο.κ

Δεν είμαι σίγουρος ότι οι μουσειακοί χώροι της Σαντορίνης βρίσκονται σε εκείνη τη θέση της « πρόσκτησης» από πλευράς κατοίκων και όχι μόνο. Δεν συζητώ φυσικά για την απίστευτη στάση της ευρύτερης πολιτιστικής διαχείρισης των δημοσίων μουσείων….. Παρ’ όλαυτά , τόσο τα δημόσια μουσεία όσο και τα ιδιωτικά έχουν εκείνα τα εχέγγυα αύξησης της « πρόσκτησης» από πλευράς κατοίκων αρχικά. Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν αρχικά  περιοδικές ξεναγήσεις κατοίκων τόσο στα μουσεία, όσο και στους αρχαιολογικούς χώρους. Επιπλέον, δεν θα μπορούσαν κάλλιστα οι νέοι μαθητές της Σαντορίνης να αναλάβουν τον εύκολο ρόλο της ξενάγησης τουριστών και επισήμων σε συγκεκριμένα σημεία του νησιού? Δεν θα ήταν ακόμα καλύτερο αυτό ώστε οι νέοι να αρχίσουν σιγά σιγά να μυούνται στην τέχνη της ξενάγησης.... Σίγουρα θα γίνονταν πολύ καλύτεροι από πολλούς " ξεναγούς" για τους οποίους θα υπάρξει ιδιαίτερη ανάρτηση σε λίγο καιρό... Θα δείξουν με το δικό τους τρόπο τι σημαίνει γνωρίζω το χωριό μου γνωρίζω τον τόπο μου - μαθαίνω τον τόπο μου .....

Οι περίφημες Παγκόσμιες ημέρες μουσείων  κ.ο.κ οφείλουν να μας  δώσουν εκείνα τα κίνητρα εσωτερικής αξιολόγησης της διαχείρισης της ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς αλλά και εκείνα τα κίνητρα ανάδειξης μιας διαφορετικής προσέγγισης του όρου « άλλη Σαντορίνη».