Καλδέρες........Σαντορίνης και όχι μόνο

Όταν, κατά την έκρηξη ενός ηφαιστείου, αδειάσει ο υποκείμενος μαγματικός θάλαμος, ο οποίος βρίσκεται σε μικρό βάθος, τότε το ηφαιστειακό οικοδόμημα μπορεί να καταρρεύσει μέσα στο κενό που δημιουργήθηκε. Έτσι, σχηματίζεται ένα βύθισμα με απότομα τοιχώματα που ονομάζεται καλδέρα (caldera). Η λέξη προέρχεται από τα ισπανικά και σημαίνει χύτρα. Η διάμετρος της καλδέρας μπορεί να κυμαίνεται από 1-100 km. Οι καλδέρες διαφέρουν από τους κρατήρες, οι οποίοι είναι μικρότεροι και δημιουργούνται από τη διάβρωση του κεντρικού ηφαιστειακού πόρου λόγω της έκρηξης. Οι καλδέρες που προκύπτουν από εκρήξεις όξινου ηφαιστειακού υλικού περιβάλλονται συνήθως από παχιά καλύμματα κίσσηρης, που είναι προϊόντα τεράστιων πυροκλαστικών ροών.

Οι καλδέρες μπορούν να διακριθούν σε τρεις ομάδες, ανάλογα με τη μορφή τους και τον τρόπο γένεσής τους:

• Καλδέρες τύπου Crater-Lake (Crater-Lake type calderas)
  που προέρχονται από την κατάρρευση στρωματοηφαιστείων
• Βασαλτικές καλδέρες (basaltic calderas)
  που προέρχονται από την κατάρρευση ασπιδόμορφων ηφαιστείων
• Ανυψωμένες καλδέρες (resurgent calderas)

Η ΚΑΛΔΕΡΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ελληνικής πλευράς έχει η καλδέρα της Σαντορίνης. Σχηματίστηκε από την Μινωική έκρηξη το 1630 π.Χ. που ήταν από τις μεγαλύτερες Πλινιακές εκρήξεις των ιστορικών χρόνων. Η έκρηξη παρήγαγε περίπου 30-40 km3 ρυοδακιτικής τέφρας. Ακολούθησε η κατάρρευση του μαγματικού θαλάμου δημιουργώντας έτσι την καλδέρα καθώς και ένα τεράστιο τσουνάμι. Η σημερινή καλδέρα σχηματίστηκε στη θέση μιας προϋπάρχουσας καλδέρας. Η καλδέρα έχει διαστάσεις 7x12 km και βάθος περίπου 350 m, ενώ τα τοιχώματά της υψώνονται από την επιφάνεια της θάλασσας άλλα 300 m περίπου. Μεταγενέστερες εκρήξεις, από το 197 π.Χ. έως το 1950, οι οποίες συνοδεύονταν από εκχύσεις δακιτικών λαβών, διαμόρφωσαν τα νησιά Παλαιά και Νέα Καμένη στο κέντρο της καλδέρας.

Πηγή: http://www.geo.auth.gr/765/2_landforms/25_caldera.htm