Η "Πανηγυρη" στη Σαντορίνη μέσα από τα Μάτια της Μαρίας Αρβανίτου

Προετοιμάζοντας την πανήγυρη

Μαρίας Αρβανίτη Σωτηροπούλου

        Όλοι απολαμβάνουν τα σαντορινιά πανηγύρια με τα πλούσια εδέσματα -κυρίως το  φάβα, που κανένα πανάκριβο γκουρμέ εστιατόριο δεν πετυχαίνει τη νοστιμιά του- ελάχιστοι όμως γνωρίζουν τον άθλο της φροντίδας που απαιτεί η προετοιμασία τους.

        Σχεδόν μια βδομάδα πριν, ομάδα πιστών γυναικών με ένα -σπάνια δυο- άνδρες για συμπαραστάτες (ποιος θα μπει στο ‘άβατο για θήλεα Ιερό να κατεβάσει τις εικόνες και τα ιερά σκεύη;) καταφθάνουν στο ξωκλήσι που το χειμώνα (τα περισσότερα πανηγύρια γίνονται το καλοκαίρι) έχει γεμίσει με το χώμα από τους ευλογημένους αέρηδες του νησιού. Πρώτα το πρώτο σκούπισμα καλό στο εκκλησάκι και το πανηγυρόσπιτο και ακολουθεί το ξαράχνιασμα, όπου μια σκούπα προσαρτάται σε κοντάρι αναλόγου μεγέθους του ύψους του κουμπέ και 5-6 άτομα παρατηρούν τα ίχνη των περίτεχνων ιστών των εντόμων και αναφωνούν «Εκεί, λίγο πιο κάτω«, «Σε αυτή τη γωνιά, καμα δε βλέπεις; Εκεί πάνω από το ιερό.» κοκ  Μέχρι της τελικής -προς το παρόν- εξαφάνισης κάθε ίχνους εντόμων διαφορετικά αλίμονο μας! Τι θα παρατηρούν κατά την ώρα των ακολουθιών οι ευσεβείς προσκυνητές, πέρα από την καθαριότητα και την με καθορισμένο τελετουργικό ευπρέπεια του ναΐσκου; Σκούπισμα και στις αυλές με κατάβρεγμα από το νερό της στέρνας.

        Τα τελευταία χρόνια ο δήμος Θήρας θα έπρεπε να μνημονεύεται ειδικά στις ακολουθίες των πανηγυριών, καθώς φροντίζει για το ετήσιο άσπρισμα κάθε ξωκλησιού γλιτώνοντας τους ευσεβείς από τη δαπάνη και κυρίως τον κόπο του ετήσιου ευπρεπισμού και προσφέροντας μιαν αρμονία στο θέαμα του κάθε ευπρεπισμένου ναΐσκου του νησιού.

        Όλα τα στασίδια και οι καρέκλες στην αυλή για να μη κρυφτεί το χώμα στις γωνίτσες -όπου πολλές γυναίκες βοηθούν και αλληλοεπιτηρούνται, -έτσι δε μπορεί να εφαρμοσθεί το σύνηθες πια για τις μοντέρνες κατοικίες «όσα βλέπει η πεθερά». Ακολουθεί το τρίψιμο κάθε μεταλλικού αντικειμένου (πολλά χέρια) με μπράσο, ώστε να αστράφτουν σαν ήλιοι, το κατέβασμα όλων των κεριών και των καντηλιών και η -μετά το πλύσιμο και γέμισμα με νερό, λάδι και βολυμύθρα- ακροβατικού ρίσκου ανάρτηση τους.

        Την επόμενη πλύσιμο και σιδέρωμα όλου του ρουχισμού της εκκλησίας που είναι άφθονος. Η ευσέβεια των πιστών απαιτεί  κάθε ξωκλήσι φορά «ποδιές», κορδελάκια και φιογκάκια σε κάθε εικόνα χάρτινη ή ζωγραφιστή, μοντέρνα ή αρχαιολογικής αξίας και όσο περισσότεροι ευλάβονται την κάθε εικόνα, τόσο μεγαλώνει η προίκα της από χειροποίητα κεντήματα, που πολλές φορές χρειάζεται διπλωματική μαεστρία στο πότε θα φορεθεί το κάθε τι, από την ιερά μα τόσο οικεία Εικόνα. Οι άγιοι κοιτούν με συγκατάβαση. Χαμογελούν γλυκά πίσω από το τζάμι της μακαριότητας. Έχουν δει τους πατέρες τους παππούδες και τους προπάππους μας να επαναλαμβάνουν το ίδιο τελετουργικό και ξέρουν πόσο ελάχιστα μετρούν τα έργα και οι πράξεις των ανθρώπων.      Παράλληλα με τον ευπρεπισμό του χώρου εξελίσσεται εμπορικός μαραθώνιος για την προμήθεια σωρείας αναγκαίων υλικών. Κεσεδάκια, ποτηράκια και λοιπά χρειαζούμενα για το μοίρασμα, το φάβα που πρέπει νάναι φετινό, το κρασί που νάναι καλό, τα ντοματάκια που όσο πάνε και λείπουν, το ψωμί, το πρόσφορο και τους άρτους, το δανεικό από τον άγιο Επιφάνειο και την αγια Μαρκέλλα καζάνι. Και έγνοιες ένα σωρό! Πόσος κόσμος θαρθεί φέτος; Θάναι καλά ο Επιφάνειος να μαγειρέψει και φέτος το φάβα; Ωραία που το μαγείρευε και ο προκάτοχός του ο Τζανάκης! Και θυμάστε τότε, που δε βρήκαμε ποιος να το μαγειρέψει και τα κατάφερε μια χαρά, η κόρη της Κικής; Και για θυμηθείτε, τότε που κατεβαίναμε με τις καβάλες! Και τότε που ξεσπάστηκε το μουλάρι κι έσπασε ο θειος σου ο Γιώργος το χέρι του! Και τότε που έπεσε το μανουάλι στο χέρι της Ρηνιώς, που το καθάριζε κι ενώ όλοι έλεγαν να πάει στα Φηρά να βγάλει πλάκα, εδωσε ο άγιος και τίποτε δεν έπαθε!

        Κάθε χρόνο κι ένα θάμα! Κανείς δε μένει χωρίς μοίρασμα, κανείς χωρίς την ευλογία των αγίων. Πάντα όλα τελειώνουν καλά. Πάντα θάχουμε κάτι να θυμόμαστε. Πάντα, και του χρόνου με υγεία! Βοήθειά μας, ο κάθε άγιος στο κάθε πανηγύρι μας!