Ιστορική διαδρομή στη Σαντορίνη μέσω της Παρουσίας της Εθνικής Τράπεζας

Η παρουσία της Εθνικής Τράπεζας στην Σαντορίνη «κρύβει» μια ιδιαιτερότητα που ελάχιστοι από τους χιλιάδες επισκέπτες που επισκέπτονται το νησί το γνωρίζουν: Το υποκατάστημα της, έχοντας φυσικά αλλάξει στέγη στην πορεία του χρόνου, λειτουργεί απρόσκοπτα από το 1877 με αποτέλεσμα να αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα σε λειτουργία υποκαταστήματα τραπεζών στην χώρα μας, ιδιαίτερα δε στην νησιωτική Ελλάδα.

Γενικότερα, όμως από την παρουσία της Εθνικής Τράπεζας, όπως περιγράφεται στην εξαίρετη έκδοση του ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας που έγινε με αφορμή τον εορτασμό των 155 παρουσίας της στο νησί, αναδεικνύεται η Σαντορίνη του χθες.
Το 1877 όταν η Εθνική Τράπεζα αποφάσιζε να ιδρύσει στη Θήρα έμμισθο υποκατάστημα είχε ήδη πίσω της μια μακρά παρουσία στην οικονομική ζωή του νησιού, αρχικά μέσω των διορισμένων ειδικών ανταποκριτών της και στη συνέχεια μέσω του άμισθου υποκαταστήματος της.

Πως εξηγείται όμως το ενδιαφέρον της Εθνικής για παρουσία στη Σαντορίνη αμέσως μετά την ίδρυση της; Πήγαζε από τη σημαντική ανάπτυξη της αμπελουργίας στο νησί που απέδιδε ικανό πλούτο και από το γεγονός ότι η διοίκηση της τράπεζας στην Αθήνα είχε ήδη λάβει, από τις 26 Μαρτίου 1842, αιτήσεις για τη χορήγηση ενυπόθηκων δανείων από διάφορους γεωργοκτηματίες του νησιού.
Το 19ο αιώνα η Θήρα αριθμούσε περίπου 15.000 κατοίκους οι οποίο ασχολούνταν κυρίως με την παραγωγή και εμπορία κρασιού, μεγάλη ποσότητα του οποίου εξαγόταν στην Ρωσία, τη Γαλλία και την Τουρκία.

Οι περισσότερες πεδινές εκτάσεις, που υπερέβαινα τα 30.000 στρέμματα, καλύπτονταν από αμπέλια. Από όλες τις περιφέρειες του νησιού την πρώτη θέση στην καλλιέργεια των αμπέλων κατείχε η Καλλίστη. Η παραγωγή του νησιού έφτανε πολλές φορές και τις πέντε εκατομμύρια ομάδες. Εκτός από τα αμπέλια οι κάτοικοι καλλιεργούσαν κριθάρι και όσπρια. Αργότερα τον 20 αιώνα ανέπτυξαν κηπευτικά, κυρίως την ντομάτα. Οι Θηραίοι ασχολούνταν επίσης με την ναυτιλία και διέθεταν ένα σημαντικό αριθμό πλοίων.

Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον της Εθνικής για την Θήρα εκδηλώθηκε τρεις μόλις μήνες μετά την έναρξη των εργασιών της με το διορισμό τον Απρίλιο του 1842 του «ζηλωτού των συμφερόντων της Τράπεζας» Πέτρου Ν.Άλβη ως ειδικού ανταποκριτή στο νησί προκειμένου να αναλάβει το έργο της επικοινωνίας με τους γεωργκοκτηματίες που ενδιαφερόντουσαν να συνάψουν δάνεια, τη συλλογή πληροφοριών για αυτούς και τα κτήματα τους, τη διεκπεραίωση της εγγραφής υποθήκης και την είσπραξη των οφειλών. Τον Ιανουάριο του 1873 η Εθνική αναβάθμισε την παρουσία της στη Θήρα με τη σύσταση άμισθου υποκαταστήματος που μετέτρεψε σε έμμισθο το 1877. Η απόφαση εντασσόταν στη γενικότερη πολιτική της να ιδρύσει υποκαταστήματα σε όλες τις επαρχίες ώστε να διασφαλιστεί ακόμη περισσότερο το εκδοτικό της προνόμιο.

Στην έκδοση παρουσιάζοντα μαρτυρίες τόσο των ανταποκριτών της τράπεζας για διάφορα γεγονότα στο νησί όσο και μαρτυρίες κατοίκων δημοσιευμένες σε έντυπα της εποχής. Μεταφέρουμε απόσπασμα της περιγραφής του Ιωάννη Θεοχ. Παπαμανώλη σε έκδοση του 1932 που δείχνει ότι η Σαντορίνη αρχίζει από τότε να αλλάζει.

«Τώρα, όμως, συμβαίνει και εν τη Θήρα, ό, τι και εις άλλας νήσους, αι οποίαι προείχον άλλοτε εις πλοία και εις πληθυσμόν. Ολίγον κατ’ ολίγον αι οικογένειαι, αίτινες ηγύντο εν Θήρα εις την κοσμική κίνησιν και εις εν γένει ζωήν του τόπου, εκλείπουσιν από έτους εις έτους, μεταναστεύουσαι εις τον Πειραιάν, εις τα Αθήνας και εις την Σύρον, είναι δε καταφανής ως εκ τούτου όχι μόνον η μη αύξησις του πληθυσμού, αλλ’ αισθητή η μειώσις ως και η μεταβολή των συνθηκών ζωής. Πλουτολογικώς, ίσως ευημερεί η Θήρα λόγω της αυξήσεως της εξαγωγής και της υπερτιμήσεως των προϊόντων της. Αλλ’ εκείνοι οι οποίοι έδιδον την κατέυθυνσιν εις όλα απερχονται, ούτω δε επέρχεται ημέρα με τη ημέρα τελεία ηρεμία εις όλην την κοινωνικής ζωή. Χωρία τα οποία διήλθον καλάς ημέρας, σήμερον νοσταλγούν το προ ολίγου παρελθόν…».

Ποιος όμως φανταζόταν τότε την τεράστια τουριστική ανάπτυξη του νησιού και στις επιπτώσεις θετικές και αρνητικές που είχαν ως συνέπεια;

Aλέκος Λιδωρίκης

Πηγή εδώ: http://culture.ana-mpa.gr/view5.php?id=6913