Παναγιά του Βελώνια- Μητρόπολη των Ορθοδόξων

Παναγιά του  Βελώνια- Μητρόπολη των Ορθοδόξων

Ιδρύθηκε από τον Μάρκο Μπελλώνια, θηραίο μεγαλέμπορα, καθολικός στην καταγωγή που είχε ορθόδοξους γονείς. Καποτε στη Βενετία αγόρασε  και έφερε στη Σαντορίνη μία βυζαντινή εικόνα της Παναγίας που κατά την παράδοση προέρχονταν από την Κωνσταντινούπολη και μάλιστα από την Αγία Σοφία. Αυτή η εικόνα είναι η Υπαπαντή του Χριστού και υπάρχει στο μετασεισμικό μητροπολιτικό Ναό.

Ο προγενέστερος πριν από το σεισμό ναός της Υπαπαντής ήταν μικρός σε έκταση και χρημάτισε για λίγα χρόνια ως Μητροπολιτικός Ναός. Ο πληθυσμός όμως της πόλης  αυξάνοταν  και έτσι αποφασίστηκε να κατεδαφιστεί και να φτιαχνει εκ νέου , με τη φροντίδα του ιερομόναχου Μάρκου Μπελώνια.

Αν και τυπικά ιδιωτικός ναός, χρημάτισε και ο προγενέστερος της σημερινής μορφής  ως μητροπολιτικός Ναός, μέχρι που το 1888 ο εφημέριος και ιδιοκτήτης του Οικονόμος Νέοφυτος Χριστοδούλου Μπελώνιας παρέδωσε με διαθήκη του και τυπικά τον ναό στη δημόσια λατρεία. Από το κείμενο της διαθήκης του φαίνεται και το προσωνύμιο Παναγιά του Βελώνια και όχι Μπελώνια.

Εξωτερικά υπήρχαν και από τις δύο πλευρές του τρούλλου 2 πυργοειδή κωδωνοστάσια που έδιναν επιβλητικότητα.

Ο μεγαλοπρεπής όμως ναός έπαθε μεγάλες ζημιές από τους σεισμούς της 9^ης Ιουλίου 1956 με αποτέλεσμα να κατεδαφιστεί και στη θέση του να θεμελιωθεί ( 19 Ιανουαρίου 1963) ο σημερινός με σχέδια του Γεωργίου Νομικού.

Επιτρέψατε μου βέβαια να σταθώ σε μια σημαντική ιστορική πληροφορία για τον προαναφερθέντα Οικονόμο Νέοφυτο Μπελώνια. Όταν ήταν λοιπόν  εφημέριος της Μητρόπολης,  το εξωκκλήσι του Λεπροκομείου ήταν της δικαιοδοσίας του. Χαρακτηριστικό είναι ότι ύστερα από την μετάληψη των νεκρών, κατέλυε μπροστά στο εκκλησίασμα την Αγία Κοινωνία, για να δείξει τη βαθύτερη πίστη του,

Πηγές : συλλογικοί τόμοι Δανέζη « Σαντορίνη» 1971 - 2001