Ήταν 18 Οκτωβρίου του 1944: Ημέρα της απελευθέρωσης της Σαντορίνης

Γράφει ο Γιάννης Κοκκαλάκης[1]:

Και η μεγάλη μέρα έφθασε:

Με το ξημέρωμα στις 7 το πρωί, είδαμε ένα μεγαλοπρεπές πολεμικό σκάφος να κάνει την εμφάνισή του στην ακρη, στο φάρο του Ακρωτηρίου.  Ήταν το βρετανικό καταδρομικό « ΑΙΑΣ».  [..]

Οι Γερμανοί μόλις είδαν το βρετανικό καταδρομικό , ύψωσαν την λευκή σημαία. Ο Γερμανός Διοικητής με μεγάλη  στολή άρχισε να κατεβαίνει με τα πόδια τις σκάλες του γυαλού. Συγχρόνως έφθασε και η βενζινάκατος του  «Αίαντα»……

[..]όταν έφθασαν στο « φανάρι» (τελευταία στροφή στις σκάλες του γυαλού)  οι καμπάνες όλων των εκκλησιών άρχισαν να χτυπουν χαρμόσυνα και όλοι αγκάλιαζαν τον Άγγλο Αξιωματικό. …. 

Όταν έφθασαν στην Γερμανική Διοίκηση, ο Γερμανός Διοικητής προχώρησε στο κτήριο  ενώ ο Αγγλος αξιωματικός, πήρε το όπλο του γερμανου φρουρού και το πέταξε…… Φαντάζεστε τον ενθουσιασμό των Άγγλων  αιχμαλώτων;

[…] Σε μισή ώρα ο κυβερνήτης με την ακολουθία του τον Έπαρχο και τους Αστυνομους και  πλήθος κόσμου κατευθύνθηκαν στην πλατεία Σαρπάκη όπου τους περίμεναν οι δύο Επίσκοποι Ορθόξοξοι και Καθολικοί, ο Αρτέμης Δεναξάς ο οποίος έκανε τον διερμηνέα και πολυς κόσμος. Πρώτος μίλησε ο Ορθόδοξος Μητροπολίτης και ευχαρίστησε τους Άγγλους  για την απελευθέρωση. Κατόπιν μίλησε  στα αγγλικά ο Αρτέμης Δεναξάς και ακολούθησαν « Ζήτω το έθνος» « Ζήτω η Ελλάς», « Ζήτω η Μεγάλη βρεττανία»… Μετά πήρε το λόγο ο Κυβερνήτης του Αίαντος στα αγγλικά με διερμηνέα τον Δεναξά: « Με θαυμασμό παρακολουθήσαμε τον αγώνα των Ελλήνων στην Αλβανία και μετ έπειτα εις τον κατά της Γερμανίας αγώνα,α λλά ο αγών ήταν μάταιος τη βοήθεια τότε των ελλήνων αποφύγαμε την αιχμαλωσία και φύγαμε, αλλά είπαμε ότι θα επανέλθουμε και τώρα εκπληρώνουμε  την υπόσχεση της απελευθέρωσης της Ελλάδος». ….[2]

Στις 3 μ.μ. έγινε δοξολογία στην Μητρόπολη ο Έπαρχος έκανε αναδρομή στα 4 χρόνια δουλείας, στη βαρβαρότητα των Γερμανών  και των Βουλγάρων και την υπουλότητα των Ιταλών . Εξήρε την μνήμη των υπερ της ελευθερίας αθώων θυμάτων, ιδιαίτερα δε των 5 κατοίκων του Βουρβούλου, κατηγόρησε τους συνεργάτες των Γερμανών. Στο τέλος εψάλη ο Ελληνικός και ο Αγγλικός Ύμνος. Μετά άρχισε να ομιλεί ο δικηγόρος και πρώην Πρόεδρος της Κοινότητας Κάτωνας Ασιμής. Τότε οι Άγγλοι αξιωματικοί σηκώθηκαν και έφυγαν γιατί ήταν ήδη αργά….

Η ημέρα έκλεισε με λαμπαδηδρομία σε όλη τη Σαντορίνη. Η Θηρασιά ήταν ένα πανόραμα με τις φωτιές. Μετά από 3 χρόνια και 5 μήνες είμαστε και πάλι ελεύθεροι…..

---

[1] Γ. Κοκκαλάκης: « Η Σαντορίνη στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο» Εκδοτικός Οίκος Σταμούλης

[2] Σαν ξεχωριστή αναφορά παραπέμπω το επικριτικό¨ σχόλιο του κ. Κοκκαλάκη για τη στάση των Σαντορινιών απέναντι στους δυνάστες, το οποίο θα πρέπει να μας κάνει να αναλογιστούμε όχι μόνο σαν νησί –ίσως να έχει δίκιο ίσως να οφειλει να εντάξει και την άλλη οπτική- « Εκείνοι που έδειξαν  χείριστη διαγωγή ήταν οι Σαντορινιοί. Όταν έφυγαν οι Γερμανοί, οι Άγγλοι είπαν στους εκεί παρευρισκόμενους ότιμπορούν να μπουν και να πάρουν τα τρόφιμα που άφησαν οι Γερμανοί. Δεν πήραν όμως μόνο τρόφιμα. Λεηλάτησαν τα πάντα.: έπιπλα, σκεύη, πυρομαχικά, όπλα, ασυρμάτους,……γίναμε ρεζίλι στους Άγγλους»! 

η φωτογραφία αποτυπώνει τη συγκέντρωση της Αθήνας λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 12 Οκτωβρίου μόλις απελευθερώθηκε και η Αθήνα