Της Ίρις Τζαχίλη
Παρακάτω σας μεταφέρω
απόσπασμα του ομώνυμου άρθρου. Πηγή Θαύμα στη Σαντορίνη. Ορθόδοξοι, καθολικοί και Ιησουίτες κατά την
ηφαιστειακή έκρηξη τον 17ο αιωνα
Το 1650
έγινε μια μεγάλη και οδυνηρή ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη με καταστροφές
και ανθρώπινα θύματα που κράτησε περισσότερο από δύο μήνες, από τα μέσα
Σεπτεμβρίου έως τις αρχές Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Η έκρηξη είχε
χαρακτηριστικά διαφορετικά από αυτά των προηγούμενων και γι αυτό θεωρήθηκε
ιδιαίτερα επίφοβη.
Το επίκεντρο
της ηφαιστειακής δραστηριότητας βρισκόταν στα βορειανατολικά του νησιού. Συνοδεύτηκε
από φοβερούς σεισμούς και κρότους και εκδηλώθηκε με τις κολόνες του ατμού που
πετάγονταν με τεράστια ορμή στους αιθέρες καθώς και με το χρωματισμό και τις υψηλές
θερμοκρασίες των θαλασσίων υδάτων, καυτών από τα αέρια που εκλύονταν. Ένα μυστηριώδες
λευκό νησί ανεδύθη έξω από το μικρό ακρωτήρι του Κουλούμπου και τα ηφαιστειακά
υλικά που εκτινάσσονταν έκρυβαν τον ήλιο απλώνοντας κρύο ημίφως. Αυτό που
κυρίως τρόμαζε τους κατοίκους ήταν τα μεγάλλα παλιρροϊκά κύματα που σάρωναν τις
εξωτερικές ακτές του νησιού, κατέκλυαν εκτάσεις γης, ξέθαβαν αρχαία νεκροταφεία
και έπνιγαν δρόμους και εκκλησίες. Ωστόσο, το πιο επικίνδυνο και οδυνηρό ήταν
τα δηλητηριώδη αέρια που έπνιγαν ψάρια, πουλιά και ζώα, έφερναν λιποθυμίες,
έντονο κάψιμο και προσωρινή τύφλωση στους ανθρώπους. Σε μερικές περιπτώσεις
έφερε και θάνατο. Αναφέρονται περίπου 60 νεκροί αριθμός που δεν μαρτυρείται για
άλλες γνωστές ιστορικές εκρήξεις.
Για την
έκρηξη αυτή υπάρχουν πολλές μαρτυρίες. […] Φαίνεται ότι είχε δημιουργηθεί κάτι
σαν παράδοση στο νησί και στην περιοχή, διότι διηγήσεις έχουμε και για την
επόμενη ηφαιστειακή έκρηξη αυτή του 1707.
[…] Όλο το
Αιγαίο από τη Ρόδο έως τη Χίο και από τον Πειραιά έως τα Δαρδανέλια αντιλαλούσε
από τις βροντές του ηφαιστείου και γέμιζε από τις τέφρες που εκτινάσσονταν και
την κίσσηρη που έπλεε στη θάλασσα. [….] Ένα πλοίο από την Αμοργό που βρέθηκε
κοντά στο σημείο της έκρηξης στις 2 Οκτωβρίου 1650 έμεινε ακυβέρνητο να πλέει
στον άνεμο με τους εννέα ναύτες νεκρούς, γεγονός που έκανε τεράστια εντύπωση
στα γύρω νησιά.
Η γενική
σύγχυση συνοδεύτηκε από έκρηξη θρησκευτικότητας. Ορθόδοξοι και καθολικοί
πίστεψαν ότι ο Θεός τους τιμωρεί για τις αμαρτίες τους. Γι αυτό οι κάτοικοι συνέρρεαν
στις εκκλησίες και πολλαπλασιάστηκαν οι λιτανείες, οι παρακλήσεις οι
ολονυκτίες, οι συγγνώμες και οι προσευχές.
Μεσα σε αυτό
το κλίμα του τρόμου , μαθαίνουμε ότι στις 28 και στις 29 Σεπτεμβρίου τις πρώτες
μέρες του φαινομένου , έγινε ένα θαύμα.
Οι δύο αυτές
ημέρες ήταν από τις χειρότερες. Ειτε έξω
στην ύπαιθρο είτε μέσα στα σπ΄΄ιτια,
υπόγειες εκκωφαντικές βροντές συντάραζαν τους ανθρώπους ...
[…]στην
εκκλησία των Ιησουίτων που υπήρχε στο Σκάρο, όπου έμεναν σχεδόν μόνο καθολικοί
, βρίσκονταν συγκεντρωμένοι αρκετοί πιστοί και προσεύχονταν. Μόλις είχαν
επιστρέψει από μία λιτανεία κοινή καθολικών και ορθοδόξων μέσα στην τάραχή και
τη συγκίνηση ο πατήρ Rossier μετά τη λειτουργεία έκανε ένα θερμό κήρυγμα, ζητώντας τη βοήθεια της Παναγίας
.
Την ώρα του
κηρύγματος, σύμφωνα με τις διηγήσεις των Ιησουίτων, από το στήθος ενός εσταυρωένου
ξεπήδησαν μεγάλες φλόγες τρεις φορές. Αμέσως μετά μία θεία ευωδία απλώθηκε για
λίγο στο νησί. Αυτό χαρακτηρίστηκε ως θαύμα και σημάδι ότι ο Θεός απαντά στις ικεσίες
τους.
Υπάρχει και
η ορθόδοξη παραλλαγή αυτών των γεγονότων. Σύμφωνα με τη μεταγενέστερη διήγηση
από τον ίδιο μάρτυρα η φλόγα ξεπήδησε από την εικόνα του Ευαγγελισμού,
κατευθύνθηκε προς τον Εσταυρωμένο, πράγμα που ερμηνεύτηκε ως Παράκληση της Παναγίας
προς τον Υιό Της. Βεβαίως αμέσως μόλις πέρασε το μικρό αυτό χρονικό διάστημα, η
καταστροφή συνεχίστηκε. […]
[..] Οι
φυσικές καταστροφές δεν έχουν συνέχεια προβλεπόμενη, άρα δεν υπάρχει ούτε
εξέλιξη ούτε ρήξη ούτε παράδοση. Δύσκολα, μπορεί να καταγραφεί μια αυτοτελής
ιστορία του ηφαιστείου. Πρόκειται μόνο για μία διακεκομμένη σειρά παροξυσμικών
καταστάσεων που βιώνονται και αντιμετωπίζονται ανάλογα με την ιστορική στιγμή, τις
αντιλήψεις τις γνώσεις και τις κοινωνικές καταστάσεις. Μόνο ως τμήμα της γενικής
ιστορίας μπορεί να μελετηθεί. Ασφαλώς κάθε ηφαίστειο ως φυσικό φαινόμενο έχει
τη δική του δυναμική που φαίνεται από τη διαδοχή των εκρήξεων και που αποτελεί
τμήμα της γεωλογικής ιστορίας.
Με βάση τις ιστορικά
καθορισμένες προσλήψεις καταρτίζουν οι γεωλόγοι το «ουδέτερο» γεωλογικό
ιστορικό. …..
